سنتز و شناسایی کمپلکس های فلزی داروهای آمیفام پریدین، فاویپیراویر، کارودیلول، پروپرانولول و ویتامین B1 و همچنین تریس(2-آمینواتیل)آمین و کاربرد بالقوه برخی از آنها به عنوان حامل داروهای حساس به pH و مطالعه فعالیت بیولوژیکی و برهم کنش تعدادی از آنها با DNA‎‏ تیموس گوساله

نوع: Type: پایان نامه

مقطع: Segment: دکتری

عنوان: Title: سنتز و شناسایی کمپلکس های فلزی داروهای آمیفام پریدین، فاویپیراویر، کارودیلول، پروپرانولول و ویتامین B1 و همچنین تریس(2-آمینواتیل)آمین و کاربرد بالقوه برخی از آنها به عنوان حامل داروهای حساس به pH و مطالعه فعالیت بیولوژیکی و برهم کنش تعدادی از آنها با DNA‎‏ تیموس گوساله

ارائه دهنده: Provider: فرشید حاجی بابایی

اساتید راهنما: Supervisors: پروفسور صادق صالح‌زاده

اساتید مشاور: Advisory Professors: پروفسور کتایون درخشنده

اساتید ممتحن یا داور: Examining professors or referees: دکتر سید جواد سیدزاده صابونچی ـ دکتر حمید خان محمدی ـ دکتر رضا کیا

زمان و تاریخ ارائه: Time and date of presentation: یکشنبه 19 شهریور 1402 ساعت 11

مکان ارائه: Place of presentation: آمفی تئاتر پروفسور اردشیر خزایی

چکیده: Abstract: در این پروژه تلاش شده است تا از داروهای شناخته شده آمفیام پریدین (3,4-DAP)، فاویپیراویر (FAV)، کارودیلول (CAR)، پروپرانولول (PPN) و تیامین (VB1) به منظور دستیابی به عوامل درمانی جدید، کمپلکس های فلزی تهیه شود. به همین منظور، از آمفیام پریدین کمپلکس های [Zn(3,4-DAP)Cl2] و [Cd2(3,4-DAP)2(μ-Cl)2Cl2] و بازهای شیف [Cu(C19H14N3O2)]ClO4 (CuHL2) و [Co(C24H20N6O2)]ClO4 (Co(HL3)2)، از کارودیلول کمپلکس [Pd(CAR)2Cl2] (PdCAR)، از پروپرانولول کمپلکس [Zn2(PPN)2(μ-Cl)2] (ZnPPN)، و از فاویپیراویر مخلوطی از کمپلکس های [Zn(tren)(O-FAV)]Cl و [Zn(tren)(N-FAV)]Cl سنتز شد. همچنین با استفاده از آمفیام پریدین و لیگاند تریس(2-آمینواتیل)آمین (tren) کمپلکس‌های[M(tren)(3,4-DAP)](ClO4)2 (M = Cu2+, Cd2+) و [Zn(tren)(3,4-DAP)]Cl2 سنتز شدند. علاوه بر این، با واکنش نمک‌های منگنز(II) با آمفیام‌پریدین، به جای کمپلکس‌های فلزی، سه نمک پیریدینیوم جدید [C10H13N6]X (X^-=〖Cl〗^-,〖NO〗_3^-,〖 ClO〗_4^-) سنتز شدند. همچنین یک کمپلکس جدید مس(II) (CuL1) از واکنش غیر منتظره tren با استونیتیرل و سپس باCO2 همراه با اکسیداسیون مس(I) به مس(II) سنتز شد. یک کمپلکس سه هسته ای مس(II) نیز از واکنش بین یون‌های مس(II)، داروی فاویپیراویر و tren بدست آمد. همچنین تلاش برای سنتز کمپلکس‌های فلزی تیامین در حضور tren به نتیجه نرسید و تنها دو نمک [VB1]ClO4 و [VB1]ClO4·0.5H2O·0.5CH3OH سنتز شد. ترکیبات فوق از طریق روش های طیف سنجی Uv-Vis، IR، NMR 13C و 1H و آنالیز عنصری CHN شناسایی شدند. علاوه بر این، اغلب ترکیبات سنتز شده از طریق بلورنگاری اشعه-X تعیین ساختار شده و فعالیت های بیولوژیکی و برهم کنش تعدادی از آنها با DNA تیموس گوساله (ct-DNA) به روش های متعدد طیف سنجی، الکتروشیمیایی، ویسکوزی متری و شبیه سازی مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجربی و تئوری نشان داد که کمپلکس های [Zn(tren)(N/O-FAV)]Cl به عنوان حامل های دارویی حساس به pH می توانند داروی FAV را در محیط اسیدی آزاد کنند. مطالعات تئوری نیز نتایج فوق را در مورد کمپلکس های حاوی tren و داروی آمیفام پریدین تایید کرد. مطالعات بر روی برهم کنشِ ct-DNA با کمپلکس های PdCAR، ZnPPN نشان داد که هر دو کمپلکس در مقایسه با خودِ داروهای آزاد دارای ثابت اتصال بیشتری هستند. همچنین مطالعات فوق در مورد کمپلکس CuL1نشان داد که ثابت اتصال این کمپلکس جدید در مقایسه با داروی سیتارابین به عنوان یک عامل ضد سرطان در برهم کنش با ct-DNA قابل رقابت می باشد. علاوه بر این، مطالعات کشت سلولی با کمپلکس های PdCAR، ZnPPN، CuHL2 و Co(HL3)2 نشان داد که این ترکیبات در برابر اکثر رده های سلولی سرطانی مورد مطالعه در این پروژه، در مقایسه با سیس پلاتین دارای سمیت مطلوبی هستند. همچنین، مطالعات بر روی برهم کنش کمپلکس های سنتز شده فاویپیراویر، آمیفام پریدین و نمک پیریدینیوم جدید با DNA و همچنین پروتئین های ضروری ویروس کرونا با روش داکینگ مولکولی نشان داد که ترکیبات فوق در مقایسه با داروی آزاد و برخی داروهای شناخته شده ضد سرطان و ضد کووید-19 قدرت اتصال قابل توجهی به DNA و پروتئین های ویروس کرونا دارند.