Ali Mohammadi

چكيده يكي از موضوعات مهم در بررسي جريان هاي فكري در حماسه هاي ملي ايران، حضور عناصر اسلامي در بطن منظومه هاي پهلواني است كه محققان از آن به انطباق يا تلفيق ياد كرده اند.بايد در نظر داشت كه فضاي داستاني منظومه هاي پهلواني مربوط به پيش از اسلام بوده است و سرايندگان و پردازندگان اين داستان ها در دوران اسلامي مي زيسته اند؛ بنابراين طبيعي است كه شاعران اين منظومه ها براي توجيه آثار خود ناگزير به حذف برخي از حادثه ها يا رخدادهاي داستان بوده اند كه با عقايد اسلامي سازگار نبوده است و مواردي را كه با نگرش هاي اسلامي سازگارتر بوده در بطن داستان وارد كنند. از سوي ديگر شاعران در سرودن اين داستان ها خواه و ناخواه برخي از عقايد فكري و ديني خود را در بطن منظومه هاي حماسي جاي داده اند؛ در واقع براي پذيرش اين داستان ها نزد عموم مردم، عناصر ديني اسلامي در دوره هاي پس از اسلام وارد منظومه هايي شد كه داستان هايشان مربوط به پيش از اسلام بود؛ يعني پردازندگان اين داستان ها به نوعي به آميختگي جريان هاي ديني و ملي روي آوردند كه برخي محققين از آن به انطباق يا تلفيق يا اختلاط عناصر ملي و ديني ياد مي كنند. در اين رساله منظومه هاي پهلواني پس از شاهنامه از منظر جريان شناسانه (به تكيه بر نگرش هاي ديني سرايندگان آن ها) بررسي شده اند.كه عبارتند از: گرشاسب-نامۀ اسدي طوسي، كوش نامه و بهمن نامۀ ايرانشاه/ايرانشان بن ابالخير، سام نامه، زرين قبانامه، فرامرزنامۀ بزرگ، شهريارنامه و بانو گشسب نامه، برزونامه، كك كوهزاد و فرامرزنامۀ كوچك. پس از مطالعه و بررسي دقيق منظومه هاي پهلواني، نتايج نگرش-هاي تلفيقي به دست آمده با توضيحي مختصر بيان شده است كه عبارتند از: حضور پيامبران در منظومه هاي پهلواني، نبرد سام و عوج بن عنق در سام نامه، انعكاس آيين فتوت در جهانگيرنامه، داستان نبرد شداد و سام، انعكاس نگرش هاي عرفاني در منظومه هاي پهلواني، رسالت هاي پهلوانانۀ قهرمانان در منظومه هاي پهلواني. اين رساله از پنج بخش تشكيل شده است: فصل نخست پس از مقدمه، طرح پژوهشي است. فصل دوم، كليات پژوهشي كه شامل توضيحي دربارۀ مفهوم جريان شناسي وجريان-هاي مهم شعري مانند غزل نو و شعر منثور و هم چنين شناخت جريان هاي منظومه هاي پهلواني پس از شاهنامه است. فصل سوم روش تحقيق و فصل چهارم تبيين پژوهش است كه در اين فصل به طور تفصيلي به تأثير ا

ساختارگرايي با ارايۀ اصول ساختاري براي همۀ آثار، بر آن است تا مبنايي علمي براي مطالعات ادبي طرحريزي كند. روايت شناسي علمي جديد و نتيجۀ انقلاب ساختارگرايي است. گروهي از ساختارگرايان با بسط الگوي زبان شناسانۀ لوي استراوس براي اسطوره هاي شفاهي، نوع ديگري از ساختارگرايي را، تحت عنوان روايت شناسي ساختارگرا، بنيان گذاشتند. روايت در ساده ترين بيان، متني است كه داستاني را بيان مي كند، گوينده و مخاطبي دارد. روايت شناسان ساختارگرا، در حيطۀ روايت، نظام حاكم بر اثر داستاني را مورد توجّه قرار مي دهند و به تحليل زباني و معنايي عناصر مختلف روايت مي پردازند. ظهور حكايت عرفاني در ايران با گسترش گفتمان عرفاني در قرن پنجم هجري همراه است. اين نوع حكايات با زبان و پي رنگي ساده و ساختمان كامل، شخصيت هاي ويژه را در واقعه اي خاص نشان مي دهند و با تكيه بر گفتار و كردار صوفي، نكته اي را در پيوند با سلوك بيان مي كنند كه دستاورد بينش خاص عرفاني است. در اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي حكايت هاي تذكره الاوليا عطار و اسرار التوحيد بر اساس مقوله هاي چون طرح، راوي و كانون روايت و شخصيت پردازي مورد بررسي قرار مي گيرد، تا شگردهاي روايي دو اثر مشخص گردد. براي بررسي دقيق اين دو متن عرفاني بر اساس ساختار روايي از نظريۀ روايت شناختي پراپ، گريماس، ژنت و تودورف بهره گرفته خواهد شد. حكايت پردازي در اسرارالتوحيد و تذكره الاوليا شيوه اي جهت گسترش انديشه هاي صوفيانه و ابزاري جهت معرفي و نمايش عظمت مشايخ تصوف است و يكي از شگردهاي تأثير گذاري است كه براي تعليم ديگران و انتقال پيام اخلاقي به مخاطب از آن بهره مي گيرند. "