حسین خسروی

گیاه دارویی گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. یکی ازگونه های مهم خانواده چتریان است که نه تنها به عنوان سبزی مصرف دارد بلکه گیاه دارویی نیز می باشد. بو و طعم معطر دانه گشنیز عمدتاً به دلیل روغن فرار آن است. اصلی ترین ماده اسانس یک مونوترپن به نام لینالول است که بیشتر از 70 درصد اسانس گشنیز را تشکیل می دهد. پژوهش حاضر، در قالب طرح کاملاً تصادفی به منظور بررسی تنوع در صفات اقتصادی بین 19 جمعیت گشنیز از مناطق مختلف ایران و شهرستان نهاوند به علاوه یک رقم از اوکراین با استفاده از 11 صفت اگرومورفولوژیک ، 6 صفت فنولوژیک، 6 صفت فیتوشیمیایی در برگ و بذر گیاه انجام شد. همه جمعیت ها در شرایط یکسان در منطقه نهاوند کشت شدند. نتایج ارزیابی صفات نشان داد که جمعیت ها از نظر تمامی صفات مورد مطالعه بجز صفت تعداد روز تا ساقه دهی، تعداد روز تا پایان گلدهی، تعداد روز تا شروع بذر دهی، میزان فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره بذر اختلاف معنی دار داشتند که نشان دهنده اثر ژنوتیپ یا محل جغرافیایی منشاء روی اکثر صفات مورد مطالعه بود. بر اساس نتایج، جمعیت های مربوط به نهاوند بیشترین عملکرد را برای صفات اگرومورفولوژیک داشتند. جمعیت گیان نهاوند بالاترین مقدار را برای تعداد چتر در بوته(410/6)، تعداد چترک در بوته (577/41) ، میانگین تعداد بذر در هر چتر (743/43) و تعداد بذر در هر بوته(42/283) را دارا بود. برای صفت ارتفاع گیاه جمعیت تویسرکان(45/40 سانتی متر) بالاترین بود. رقم اوکراین بهترین عملکرد را برای صفات وزن هزار دانه(20/13 گرم) داشت. جمعیت گیان نهاوند بالاترین وزن تک بوته بذر (14/3 گرم) و عملکرد بذر با میانگین(1/3140 کیلوگرم درهکتار) را داشت. نتایج مقایسه میانگین صفات فنولوژیک نیز نشان داد جمعیت کنگاور2 برای صفت روز تا جوانه زنی با میانگین(00/54 روز) و روز تا پایان گلدهی(167/170 روز) تفاوت بالایی با بقیه جمعیت ها داشت. جمعیت فارسبان برای صفت روز تا ساقه دهی (167/142 روز) بهترین عملکرد را داشت. جمعیت کنگاور2 بالاترین زمان را برای روز تا شروع گلدهی ( میانگین 147 روز) نیاز داشت.