محمدعلی ابوطالبیان

سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)، بعد از برنج و گندم از نظر میزان مصرف، سومین محصول مهم در جهان است. این محصول برای دستیابی به رشد مناسب و در نهایت عملکرد قابل قبول به آبیاری مطلوب نیاز دارد. با توجه به شرایط اقلیمی ایران، مطالعه اثرات کم آبیاری و بررسی روش های افزایش مقاومت این گیاه ضرورت دارد، لذا به منظور بررسی عملکرد غده، شاخص های فیزیولوژیک و کارایی مصرف آب در دو سال زراعی 1398 و 1399، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. در هر سال عوامل آزمایش شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری پس از 70، 90، 110 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) و کود زیستی در شش سطح بود. سطوح عامل کود زیستی شامل بیوفسفات، میکوریزا Funneliformis mossea، میکوریزا Rhizoglomus fasciculatum، ترکیب بیوفسفات + میکوریزا F.mossea، ترکیب بیوفسفات + میکوریزا R. fasciculotum و شاهد بود. با توجه به نتایج این مطالعه، در تیمارهای کاربرد میکوریزا، همزیستی قابل قبولی بین ریشه سیب زمینی و هر دو گونه قارچ میکوریزا (R. fasciculatum و F. mosseae) برقرار شد، اما این همزیستی در حضور کود بیوفسفات کاهش یافت. افزایش تنش رطوبتی سبب کاهش عملکرد گردید ولی کاربرد کودهای زیستی منجر به بهبود اثرات سوء تنش رطوبتی شد. بر اساس نتایج بدست آمده تنش شدید رطوبتی (آبیاری پس از130 میلی متر تبخیر)، نسبت به تیمار شاهد (آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر)، منجر به کاهش عملکرد غده و حداکثر شاخص سطح برگ شد و به ترتیب برابر با 79/46 و 81/46 درصد گردید. نتایج مربوط به عملکرد سیب زمینی نشان داد که استفاده از کودهای زیستی F. mossea، R. fasciculotum و بیوفسفات بیشترین تاثیر را بر روی صفات عملکرد غده و شاخص سطح برگ داشتند. بهبود عملکرد غده در شرایط تنش رطوبتی شدید برای کودهای زیستی: فونلیفرمیس موسه آ، ریزوگلوموس فاسیکولاتوم، بیوفسفات، ترکیب باکتری بیوفسفات و فونلیفرمیس موسه آ و ترکیب باکتری بیوفسفات و ریزوگلوموس فاسیکولاتوم نسبت به تیمار شاهد به ترتیب برابر با 65/38، 41/37، 63/32، 11/20 و 91/12 درصد بود. استفاده از کودهای زیستی Funneliformis mossea، Rhizoglomus fasciculatum و بیوفسفات منجر به افزایش شاخص کارایی مصرف آب در تیمار تنش رط

با شناخت برخی از ویژگیهای اکولوژیکی بذر تاتوره میتوان راهکارهای جدیدی با توجه به پیش بینی الگوی جوانه زنی و سبز شدن این علف هرز در جهت توسعه مدیریت تلفیقی آن ارائه داد. به منظور بررسی فنولوژی و تاثیر تنشهای محیطی بر جوانه زنی و القای خواب ثانویه در بذر تاتوره تماشایی )innoxia Datura )جمعیت همدان، مجموعه ای از آزمایش های آزمایشگاهی و مزرعه ای در دانشگاه پیام نور شهرستان بهار همدان در سالهای 69-5961 به اجرا در آمد. برای تعیین دماهای کاردینال جوانه- زنی بذر، درصد جوانه-زنی در دماهای 51 ،51 ،01 ،01 ،91 ،91 و01 درجه سانتیگراد بررسی شد. اثر تنش شوری و خشکی بهترتیب با استفاده از کلرید سدیم و محلول پلیاتیلن گالیکول در پتانسیلهای صفر، 0/1 ،-0/1 ،-9/1 ،-8/1 -و 5 -مگاپاسکال مورد بررسی قرار گرفت.ایجاد خواب القایی )ثانویه( در بذر تاتوره طی 0 آزمایش مستقل شامل اثر حرارت در 9 سطح )01 و 01 ،91 ،91 ،01 و 01 درجه سانتیگراد(، آبسیزیک اسید در 1 سطح )صفر، 511 ، 011 ، 011 ،911 و 911 میکرو موالر(، جیبرلیک اسید در هفت سطح )صفر، 11 ،511 ،011 ،011 ،111 و 011 میکروموالر( و ترکیب پتانسیل ماتریک و زمان با 00 سطح به صورت آزمایش فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفت که در آزمایش اخیر، عامل اول سطوح پتانسیل ماتریک در شش سطح )1 ،1/1 ،-1/5 ،-1/5 ،-0 -و 1/0 -مگاپاسکال( با استفاده ازمحلولپلیاتیلن گالیکول و عامل دوم زمان در 0 سطح ) یک، دو، سه و چهار هفته( بود. نتایج نشان داد که دماهای کاردینال جوانه زنی )پایه، مطلوب و حداکثر ( به ترتیب معادل 00/51 ،19/09 و 09/01 درجه سانتیگراد بودند. درجه حرارت پایین )01 درجه سلسیوس( و درجه حرارت باال )01 درجه سلسیوس( به- ترتیب به میزان 09 و 65 درصدخواب القایی در بذور تاتوره ایجاد کردند. بیشترین میزان القای خواب )511 درصد( در کاربرد جیبرلیک اسید با غلظت 011 میکروموالر، مشاهده شد و با افزایش غلظت این هورمون، میزان خواب القایی کاهش یافت. آبسیزیک اسید در غلظت 011 میکروموالر سبب ایجاد خواب القایی در بذور تاتوره به میزان 511 درصد شد. در بررسی اثرات متقابل پتانسیل ماتریک و مدت زمان، بیشترین خواب القایی در پتانیسل ماتریک 1/0 -مگاپاسکال و مدت زمان 5 و 0 هفته به میزان 511 درصد مشاهده شد. با افزایش شدت تنش شوری و خشکی به صورت معنی داری از صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چ

به منظور ارزیابی تاثیر پرایم بذر در مزرعه و کاربرد قارچ مایکوریز در افزایش تحمل به تنش شوری ارقام گندم در منطقه اصفهان آزمایشی به صورت اسپیلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال (1393 و1394) در مزرعه مرکز آموزش جهاد کشاورزی اصفهان واقع در کبوترآباد اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح شوری آب آبیاری (3 دسی-زیمنس برمتر و دیگری 11 دسی زیمنس بر متر) در کرت های اصلی، سه سطح کاربرد قارچ گلوموس (دو گونه اینترارادیس و موسه آ و عدم کاربرد) و دو سطح پرایمینگ (پرایم در مزرعه با آب معمولی و عدم پرایم) و دو رقم گندم (ارگ و پارسی) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که تنش شوری بر بسیاری از صفات اندازه گیری شده موثر بود و کاربرد مایکوریزی سبب کاهش اثرات منفی تنش بر درصد و سرعت سبز شدن (25%) تجمع سدیم در اندام هوایی (33%)، شاخص سبزینگی (10%)، کلون-زایی (36%)، پرولین (22%)، عملکرد دانه (15%) و بیوماس (7%) شد. بیشترین شاخص سطح برگ در هر دو سال از رقم ارگ در شرایط عدم شوری در تلقیح با قارچ گلوموس اینترارادیس به دست آمد. همچنین بیشترین تجمع ماده خشک کل (1778 گرم در متر مربع) در شرایط عدم شوری با کاربرد قارچ گلوموس موسه آ در رقم پارسی حاصل شد. شوری و تلقیح با قارچ به ترتیب 52 و 18 درصد پرولین را افزایش دادند. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه رقم پارسی نشان داد که اثر سال، تنش شوری، در سطح احتمال یک درصد و اثر پرایمینگ، تلقیح، سال در شوری، پرایمینگ در تلقیح در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بودند. در رقم ارگ نیز علاوه بر اثرات شوری، پرایمینگ و تلقیح، برهمکنش پرایمینگ در تلقیح نیز معنی دار شد. نتایج نشان داد در رقم پارسی عملکرد دانه در سال دوم بیشتر از سال اول بود همچنین در شرایط عدم پرایمینگ، کاربرد موسه آ بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. بالاترین عملکرد دانه این رقم مربوط به عدم پرایمینگ (شاهد) و تلقیح با موسه آ و پرایمینگ و تلقیح با اینترارادیس با میانگین های 5/547 و 5/515 گرم در مترمربع بوده که با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج همچنین نشان داد، شوری موجب کاهش 23 درصد عملکرد دانه در رقم ارگ شده و همچنین پرایمینگ موجب افزایش (6/5 درصدی) اثرات تلقیح با اینترارادیس شده، ولی تاثیر منفی بر عملکرد دانه در گیاهان شاهد و گیاهان تلقیح شده با مو

از جمله راهکارهایی که نقش مهمی در کاهش اثرات تنش شوری خاک داشته و همچنین ساده و کم هزینه می باشد استفاده از پرایمینگ و قارچ میکوریزا در ارقام متحمل به تنش شوری است. به همین منظور در سالهای زراعی 93 و 94 آزمایش فاکتوریل با دو عامل در استان خوزستان شهرستان گتوند در مزرعه کشاورز در دو خاک شور با EC=7 ds/m و خاک غیر شور با EC =2.5 ds/m ، عامل اول تلقیح و عدم تلقیح با میکوریزا و عامل دوم چهار سطح پرایمینگ بذر دو هیبرید ذرت (640 NS و 704 SC) شامل اسید سالسیلیک، محلول کلریدسدیم، آب معمولی و عدم پرایم اجرا شد. مدت زمان و غلظت مطلوب در آزمایش هایی جداگانه در آزمایشگاه مشخص شد. بهترین مدت زمان و غلظت برای اسید سالسیلیک به میزان 5/0 میلی مولار با زمان 14 ساعت، محلول کلریدسدیم با غلظت 1280 میلی مولار(2 دسی زیمنس بر متر) و زمان 22 ساعت و آب معمولی با 18 ساعت تعیین گردیدند. نتایج نشان داد در هر دو هیبرید 640 NS و 704 SC در سال اول نسبت به سال دوم صفات اندازه گیری شده افزایش بیشتری داشتند و تیمارهای تلقیح با میکوریزا و پرایمینگ نسبت به شاهد برتری قابل توجهی داشتند. در خاک غیر شور نسبت به شور در رقم 640 NS و 704 SC تیمارهای تلقیح با میکوریزا و پرایم نسبت به شاهد در صفات درصد سبزشدن، سرعت سبزشدن، درصد کلونیزاسیون ، میزان پروتئین های محلول، شاخص سطح برگ در مرحله گل تاجی، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بلال، عملکرد و عملکرد کل برتری داشتند و در بین تیمارهای پرایم، این صفات در پرایم با اسید سالسیلیک نسبت به آب و محلول کلریدسدیم افزایش بیشتری دارد. ولی صفاتی مانند فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانتی، میزان سدیم، میزان پتاسیم، نسبت سدیم به پتاسیم و شاخص برداشت در خاک های شور نسبت به غیرشور در هر دو رقم افزایش نشان داد. در خاک های شور درهر دو هیبرید، تیمارهای تلقیح با میکوریزا و پرایمینگ نسبت به شاهد در تمامی صفات افزایش نشان داد و در بین تیمارهای پرایم، پرایمینگ با اسیدسالیسیلیک نسبت به بقیه تیمارهای پرایم برتری قابل توجهی نشان داد. در خاک شور رقم 704 SC تیمارهای تلقیح با میکوریزا و پرایم با اسید سالیسیلیک درصد جوانه زنی 4/5 درصد، سرعت جوانه زنی 2/7 درصد، میزان کاتالاز 2/55 درصد، پراکسیداز 3/54 درصد، سوپر اکسید دیسموتاز 4/47 درصد، پروتئین های محلول 1/29 درصد، میزان پتاسیم 18 درصد، درصدکلونیزا

پرایمینگ بذر یکی از روش های موثر در بهبود جوانه زنی و استقرار گیاهچه است.این پژوهش با هدف بررسی پتانسیل پرایمینگ بذر در جبران عوارض تاخیر کاشت چند رقم کلزای پاییزه در منطقه کرج آزمایشی در دو بخش آزمایشگاهی و مزرعه انجام شد. به منظور تعیین بهترین تیمارهای هیدروپرایمینگ و اسموپرایمینگ بر ویژگی های جوانه زنی بذر کلزا آزمایش های جداگانه ایدر سال 1393 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج انجام شد. آزمایش اول، هیدروپرایمینگ بذرهای سه رقم کلزا (اُکاپی، زرفام و طلاییه) با بهره گیری از آب معمولی بود که در سطوح زمانی صفر، 2، 6، 10، 14، 20 و 24 ساعت آبگیری انجام شد. در آزمایش دوم تیمارهای اعمال شده شامل، ارقام کلزا با شش غلظت سولفات روی (صفر، 035/0، 1/0، 4/0، 1 و 4 گرم در لیتر) و طول دوره پرایمینگ در پنج سطح (صفر، 6، 10، 14 و 18 ساعت) بود.هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و مدت زمان هیدروپرایمینگ نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی در هر سه رقم اُکاپی، زرفام و طلاییه به ترتیب با 99، 95 و 80 درصد در هیدروپرایم 10 ساعت مشاهده شد. نتایجمقایسه میانگین اثر برهمکنش رقم و سولفات روی حاکی از آن است که بیش ترین درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی به ترتیب 95 درصد و 618/0 در رقم اُکاپی، 91 درصد و 619/0 در رقم زرفام و 84 درصد و 726/0 در رقم طلاییه در غلظت 035/0 گرم در لیتر سولفات روی به دست آمد.همچنین در ارتباط با سرعت جوانه زنی بهترین واکنش مربوط به رقم طلاییه در هیدروپرایم 10 ساعت بود. بیشترین شاخص طولی بنیه بذر و شاخص وزنی بنیه بذر به ترتیب با 55/1050 و 56/4 در رقم اُکاپی در سطح چهارم هیدروپرایم مشاهده شد. به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر بر خصوصیات گیاهچه ای، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزا، آزمایشی در سال های 95-1393 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج واقع در ماهدشت انجام شد. این پژوهش، به صورت اسپلیت پلات- فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. در کرت های اصلی تیمارهای تاریخ کاشت (15 و 25 شهریور و 4، 14 و 24 مهرماه) و درکرت های فرعی ارقام کلزا (اُکاپی، زرفام و طلائیه) و تیمارهای پرایمینگ مزرعه ای شامل هیدروپرایمینگ (10 ساعت)، پرایم با س