Mohammadraza Fereydooni

Assistant Professor

Update: 2024-11-21

Mohammadraza Fereydooni

Faculty of Humanities / Department of Theology

P.H.D dissertations

  1. تحليلي بر مباني حديث شناسي عارفان مسلمان در منابع حديثي تفسيري فريقين
    جلال يوسفي عنايت 2022
    عارفان مسلمان همانند ساير نحله هاي اسلامي به حديث اهميت مي داده اند و نوشته هاي آنان مملو از روايات است. البته نگاه برخي از آنها در معيارهاي پذيرش و چگونگي فهم و تفسير حديث با محدثان متفاوت است. آنچه ضرورت تحقيق در نسبت عرفان و حديث را معلوم مي دارد، آگاهي يافتن از مباني حديث شناسي عارفان مسلمان است. تاكنون تحقيق جامع و مستقلي در اين باره صورت نگرفته است. اين مشكل سبب شده است معضلات فراواني فراروي محققان علوم اسلامي قرار گيرد. كمترين اين مشكلات وانهادن احاديث ارزشمند معرفتي و اخلاقي است كه به استناد ضعف سند صورت گرفته است. در مواردي نقل حديث از سوي عارفان به تحريف احاديث منسوب گشته است. برخي از مشكلات پيش رو مي تواند با آشنايي بيشتر از روش عرفا و مباني حديث شناسي آنها و اختلاف اين مباني با روش ساير مكاتب فكري و انديشه اي اسلامي، حل شود. عارف بيشتر از آن كه به دنبال تحصيل وثاقت و اعتبار براي راويان حديث (راوي محوري) باشد، به دنبال تحصيل اعتبار براي متن و محتواي احاديث (محتوا محوري) است. با توجه به جايگاه خاص حديث در عرفان، شناسايي چگونگي تعامل عارفان مسلمان با احاديث اهميت دارد. شناخت منابع حديثي و نحوه استفاده از آنها، برخورد با متن و اسناد حديث، و ساير ويژگي هاي رويكرد حديثي عارفان از اهميت زيادي برخوردار است. رويكرد اين تحقيق آن است كه با مطالعه مباني حديث شناسي عارفان، چگونگي اعتبار سنجي احاديث در عرفان را بررسي نمايد. به نظر مي رسد تجزيه و تحليل احاديث مورد اهتمام اهل عرفان با روش هاي دقيق علمي راهگشاي فهم مباني و قواعد ايشان در مواجهه با احاديث باشد. هم چنين اين تحقيق به بررسي هفت حديث مورد اهتمام عارفان مسلمان در يكصد و ده منبع عرفاني پرداخته است. تلاش شده است اين احاديث با بهره گيري از روش هاي تحقيق نوين مورد تحليل كمي و كيفي قرار گيرد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد برخي از احاديث عرفاني بيشتر مورد توجه اهل عرفان بوده و استناد به اين احاديث در منابع عرفاني به وفور ديده مي شود.
    Thesis summary

  2. تحليل صور بياني در صحيفه سجاديه و جايگاه آنها در تعميق معرفت ديني
    روح الله قرباني 2020
    صحيفه سجاديه يكي از مواريث مهم مكتب اهل بيت (ع) است. امام(ع) با استفاده از ظرفيت صور بياني، مباحث كلامي و اخلاقي را در قالب مناجات عرضه نموده اند. اين پژوهش صور بياني و جايگاه و تأثير آنها در تعميق معرفت ديني در صحيفه را مي كاود و نشان مي دهد كه كدام يك از آنها با چه اغراضي به كار رفته اند و چه تأثيري در تعميق معرفت ديني دارند؟داده ها براي دستيابي به لايه هاي دروني مفاهيم با استفاده از روش توصيفي-تحليلي مورد تجزيه و تحليل قرارگرفته.. يافته هاي تحقيقي نشان مي دهد كه استفاده از تشبيه، مجاز، استعاره و كنايه موجب تأثيرگذاري در جان مخاطبان و ايجاد تكاپوي ذهني و عيني نمودن مفاهيم انتزاعي براي ارتقاء درك معارف ديني مي گردد،. براساس پژوهش صورت گرفته 603 مورد از صور بياني از صحيفه استخراج شده و فرضيه هاي پژوهش به شرح زير اثبات مي گردد: استعاره با 228 مورد و فراواني 7/37% رتبه اول، كنايه با 171 مورد با فراواني 3/28% رتبه دوم، مجاز با 129 مورد با فراواني 2/21% رتبه سوم و تشبيه با 76 مورد با فراواني 6/12% رتبه چهارم را دارد و از استعاره ها، استعاره مكنيه تخييليه؛ از كنايات، كنايه از صفت؛ از انواع مجاز، مجاز مرسل و از تشبيهات، تشبيه بليغ بيشتر كاربرد داشته اند.درمورد موضوعات و حوزه هايي كه حضرت به وسيله صوربياني معرفت آنها را مورد تعميق قرار داده اند عبوديت، رحمت، صفات خداوند، قيامت و توبه بيشتر از بقيه موضوعات مورد تأكيد و توجه قرار گرفته اند.
    Thesis summary

Master Theses

  1. بررسي و تبيين رابطه معاني ذوقي و كشفي عارفان با الفاظ و حروف از منظر عرفان شيعي
    مهدي عزيزي 2022
  2. تبيين دلايل مظهريت انسان كامل در عرفان اسلامي با تاكيد بر مضامين زيارت جامعه كبيره
    سهيلا حيدري شاكريان 2022
    عرفان اسلامي،دانشي است بر دو محور توحيد و موحد، مشتمل بر گزارههايي مستدل در ساحت تفسير آدم و عالم و بهخصوص نسبتي كه اين دو با خداوند متعال دارند.يكي از سرفصلهاي بسيار محوري در علم عرفان اسلامي ،تبيين مقام انسان به فعليت رسيده يا همان انسان كامل است. مستند نمودن مباحث عرفاني به كتاب وسنت از دغدغههاي مهم عارفان بوده و در اين وادي تلاشهاي فراواني نمودهاند ازجمله در بحث از انسان كامل . پژوهش حاضر كه به روش توصيفي- تحليلي در بستر مطالعات كيفي صورت گرفته است.بر آن است تا دلايل مظهريت انسان كامل را در آثار عارفان مسلمان بررسي نموده و در فضاي زيارت جامعه كبيره - كه از مهمترين ميراث اهلبيت (ع) در بيان جايگاه و نقش امام معصوم(ع)است.به شواهدي از فقرات اين دايرة المعارف امام شناسي بپردازد. از دستاوردهاي اين پژوهش ميتوان به استدلال عارفان به فرايند تجلي حق در مظهر تام ،و مقام جمعالجمعي وبرزخيت انسان كامل اشاره نمود كه بهوضوح در زيارت جامعه تجلي كرده است.
    Thesis summary

  3. تحليل آيه امانت از ديدگاه ابن عربي و تفاسير عرفاني
    مصطفي همتي قيصر 2021
  4. موانع سلوك و راههاي درمان آن در آثار حارث محاسبي
    فاطمه ياورپور 2021
  5. واكاوي توكل در قرن سوم هجري با تأكيد بر آراء حاتم اصم
    معصومه احمدي 2021
  6. آفات سير و سلوك در عرفان اسلامي
    مريم بهرامي فروتن 2021
    ورود سالك به ساحت سير و سلوك همواره با موانعي دروني و بيروني همراه است و آنگاه كه سلوك آغاز مي گردد، سالكان را آفات سلوك دربر مي گيرد. لذا تأليفات عارفان، مشحون از نكات و تذكراتي است كه به وادي هاي هلاكت سالك اشاره مي كنند. بدونِ شك اطلاع بر وادي هاي هلاكت و گردنه هاي صعب العبور سلوك به خوبي مي تواند سالكين را از عقبه هاي سخت و نفس گير سلوك نجات دهد. عدم اطلاع از موانع و آفات سلوك سبب مي شود كه طالبان صادق و با طهارت نفس از ورود در عوالم ملكوتي بازبمانند. ناشناخته ماندن آفات سلوك، يا سبب بازگشت سالك به وادي ظلمت قبل از سلوك مي گردد و يا دچار نقصان و بازماندن از تــرقّي در درجات طهارت مي شود. اين پژوهش كه با استفاده از منابع كتابخانه اي صــورت گرفته و با روش توصيفي-تحليلي به واكاوي مسئلۀ فوق الذكر پرداخته است، در راستاي دريافت پاسخ براي پرسش از موانع و آفات سلوك پس از مطالعه، استنباط و تدوين به دستاوردهاي ذيل دست يافته است . موانع سلوك به دودسته ي نظري و عملي و موانع نظري به دو دستۀ بيروني و دروني تقسيم شده اند. آفات سلوك نيز در دو دستۀآفات نظري و آفات عملي طبقه بندي شده اند و هر يك از آنها دسته هاي كوچكتري بنام آفات عام و آفات خاص را شامل مي شوند كه در ذيل هر عنوان موارد استخراج شده مورد بحث قرار گرفته اند.
    Thesis summary

  7. جايگاه حزن بر مصائب اباعبدالله الحسين (ع) در سلوك عرفاني
    مهدي خداوردي 2020
    چكيده : در منظومه فكري عارفان مسلمان و ساحت عرفان عملي حزن از جمله منازلي است كه سالك قلب خويش را متصف بدين وصف مي نمايد واز آن جايي كه مقصد عارف وصول به مقام توحيد است و مجراي جريان يافتن توحيد، قلب امام معصوم عليه السلام است لذا سالك مي كوشد با تبعيت تام از امام معصوم عليه السلام، ظرف فيوضات الهي قرار گيرد. نكته مهم اين كه در ظلمت كده عالم طبيعت، ظالمان به نفس، چون دعوت توحيدي اوليا را مخالف هواي خود ديدند از هيچ ستمي در حق اولياء كوتاهي نكردند. يكي مراتب بالاي حزن، حزن صادقانه بر مصايب اولياء است. اين تحقيق با روش توصيفي وتحليلي و با بهره مندي از منابع كتابخانه اي در صدد برآمد تا اثر اين همدلي با امام معصوم عليه السلام در مصايب را واكاوي نمايد بخصوص اينكه حزن بر مصايب اولياء بخصوص مصائب ابي عبدالله كه خصوصيت دارد در اين باب از مميزات عرفان شيعي است، عدم توجه به اين مهم سالك را از بسياري از مواهب محروم مي كند و سير را متعسر مي گرداند. يافته هاي تحقيق حكايت از آن دارد كه حزن بر مصايب امام معصوم بويژه سيد الشهدا عليه السلام يكي از بهترين طرق وصول به مقام توحيد و فنا است.
    Thesis summary

  8. مقام حمد و اثار سلوكي آن در صحيفه سجاديه و عرفان اسلامي
    محبوبه نظام 2019
  9. شفاعت در عرفان و صحيفه سجاديه
    مرضيه محمدي وفا 2019
    يكي از آموزه هاي دين مبين اسلام ، مسأله« شفاعت » بوده كه از منظرعالمان مسلمان با گرايش هاي متفاوت ، مورد بررسي وتحليل قرار گرفته است . از جمله ي اين عالمان ، عارفان مسلمان هستند كه در دو ساحت نظر وعمل به تفسير توحيدي عالم ، آدم و معارف وحياني پرداخته ودر مواجهه با آموزه هاي اسلام، تلاش نموده اند مفاهيم نهفته ولايه هاي باطني اين آموزه ها رامورد كنكاش قرار دهند.بسيار ضرورت دارد در نسبت عرفان ودين به تحليل وتفسير عارفان مسلمان از مفاهيم ديني پرداخته شود . در اين پژوهش سعي شده است با رويكرد توصيفي –تحليلي ومطالعه ي كتابخانه اي به اين سؤال پاسخ داده شود كه تفسير عارفان از مسأله ي شفاعت چيست ؟ و صحيفه سجاديه بعنوان يكي از منابع معارف عرفان شيعي ، چگونه به اين مسأله پرداخته است ؟ با بررسي هاي انجام شده ، مشخص شد تا كنون پژوهش مستقلي در اين باره با رويكرد عرفاني وبا محوريت صحيفه سجاديه صورت نگرفته است . نويسنده در مسير تحقيق خود به اين نتايج رسيده است كه تفسير عارفان شيعي از شفاعت بر اساس ظهور باطني« محبت» و تجلي فقر ذاتي وسبقت رحمت حق بر غضب او وجلوه نمودن اسم « الشفيع » الهي در دار آخرت، مبتني است .
    Thesis summary

  10. اصناف قلب در عرفان شيعي با محوريت صحيفه سجاديه
    حسن احمدي 2019
    عرفان شيعي، برگرفته از تعاليم قرآن و معصومين عليهمالسلام ميباشد. يكي از معارفي كه از ائمه اطهار عليهمالسلام به دست ما رسيده است، صحيفه سجاديه ميباشد كه ميتوان از آن به عنوان مخزن عرفان، نام برد. امام سجاد عليه السلام در اين مصحف نوراني، مسير عبوديت و بندگي خداوند را با دعاهاي خويش، ترسيم ميكند و در ضمن كلام نوراني خويش به بيان اصناف قلب نيز ميپردازد. اين پايان نامه با هدف شناخت قلب و اصناف آن به استناد متن ادعيه صحيفه سجاديه و شروح آن و با استمداد از آيات قران كريم و روايات معصومين عليهمالسلام تدوين شده است. همچنين پژوهش حاضر توصيفي- تحليلي و به شيوه كتابخانه اي انجام گرفته است. از آن جايي كه موضوع پژوهش حاضر يكي از موضوعات بديع و كمسابقه در عرفان شيعي ميباشد و سعادت بشريت و رستگاري افراد و نهايتاً جامعه، بدان وابسته است، بنابرين ضروري است كه گونههاي مختلف قلب شناخته شود تا تربيت و اصلاح قلب فرد و اجتماع به درستي انجام شود. در اين صورت، انسان مي تواند قلب خويش را تا حد ممكن تبديل به آينهاي كند كه شايسته تجلّي صفات الهي در آن گردد . به عبارت ديگر، آدمي دل خويش را از آلودگيها و كدورتهاي نفساني پاك گرداند تا محبت خداي يگانه در قلبش حاكم شود. در اين پاياننامه سعي شده است، مخاطبين را با اصناف قلب كه در صحيفه سجاديه ذكر شده است، آشنا نمايد؛ اصنافي كه به ممدوح و مذموم تقسيم شدهاند.
    Thesis summary

  11. نگرش به زمان و نقش آن در سير و سلوك با محوريت آموزه هاي نهج البلاغه و صحيفه سجاديه
    افسانه زارعي 2019
    چكيده: نهج البلاغه وصحيفه سجاديه به عنوان دو منبع مهم عرفان شيعي،همراه و همسوباقرآن ،راهنماي بشريت به سوي كمال مي باشند.لذاآشنايي باتفسير وتبيين اين دو كتاب ارزشمند از معارف متعالي دين مبين اسلامامري ضروري است.اما به دليل اينكه سير وسلوك عرفاني در جهت رسيدن به قرب الهي،كه غايت ومقصود انسان است در بستر زمان به وقوع مي پيوندد وهمه ي تعاليم اسلامي ناگزيربايد در مرحله اي از زمان انجام پذيرد،لذا بررسي آموزه هاي مرتبط با زمان گذشته ،حال وآينده در نهج البلاغه و صحيفه سجاديه مي تواند راهگشاي انسان در مسير رسيدن به قرب الهي باشد.در بيشتر پژوهش هاي صورت گرفته در رابطه با زمان ،بيشتر به مفهوم زمان از ديدگاه هاي مختلف و انواع تقسيم بندي هاي آن توجه به عمل آمده است ؛آنچه دغدغه نگارنده است نگرشي است كه عرفان شيعي به زمان گذشته ،حال وآينده دارد و همچنين بررسي نقشي كه بهره گيري مناسب از زمان مي توانددر سلوك وسير الي الله براي رسيدن به قرب الهي داشته باشد، كه منابع مذكوربه اين مطلب نپرداخته اند.در اين پژوهش ابتدا به توصيه هاي اين دو كتاب در رابطه با زمان گذشته ،كه شامل عبرت آموزي ،محاسبه نفس وتوبه است اشاره شده وعوامل، زمينه ها ونتايج هر كدام ازآنها تبيين شده است.سپس توصيه هاي مربوط به زمان حال كه شامل اغتنام فرصت ها،فراگيري علم ،عبادت،تقوا،وزهد وپرهيزاز دنيا مي باشد، بيان شده است ونيز ضرورت وآثارونتايج هر كدام تبيين گرديده است.در ادامه به چگونگي نگرش وتفكر نسبت به آينده پرداخته كه يادآوري مرگ ونداشتن آرزو هاي طولاني در ذيل آن بررسي شده است.در فرآيند بررسي آموزه هاي موجود در اين دو كتاب در رابطه با زمان مشخص مي شود كه تمام مراحل سير وسلوك الي الله به شكل پيوسته ومنظمي تبيين شده است وهمچنين مشخص مي شود كه تمام اين آموزه ها ارتباط معنايي وبه هم پيوسته اي با هم دارند به گونه اي كه در يكديگر تاثيرمتقابل دارند. با توجه به موضوع مورد بحث؛روش اين پژوهش توصيفي براساس مطالعه در منابع مكتوب است.
    Thesis summary

  12. قواعد كلي سير و سلوك شرعي در صحيفه سجاديه
    فاطمه خاقاني خو 2019
    چكيده: اين پژوهش درصدد آن بوده است كه قواعد كلي سير و سلوك شرعي را با رويكرد صحيفه سجاديه، تبيين نمايد. در همين راستا از قواعد فراوان موجود در صحيفه، به چهار قاعده ي ذيل كه پايه و زير بناي سلوك است اكتفا شده است. 1.لَا طَريقَ اِلَي القُرب اِلَّا بِشَرعِ الشَّريِف فِي كُلِّ كُلّي و جُزئِي.2. اِنَّاَللهَ وَلِيُّ الاِنسَان مِن كُلِّ جَهَة لَا وَلِيُّ غَيِرُه.3. اَلاِلتِفَاتُ اِلَي عَظَمَةِ اَلحَق وَ حِقَارَةِ النَّفس.4. اَلتَّوَجُه اِلَي فَضلِ اللهِ وَ رَحمَتُهُ، اَبلِغ مِنَ التَّوَجُه اِلَي اَلعَمَلِ الصَّالِح. از بررسي قواعد چهارگانه فوق اين نتايج حاصل شده است كه سالك همواره بايد با تأسي به امام معصوم عليه السلام، در مسير مستقيم شرع، سير و سلوك خود را آغاز و از آن طريق به ولايت خدا دست يابد و با مشاهده ي عظمت پروردگار، پي به ذلت و حقارت و فقر خود برده و خود را مالك چيزي نداند و اعمال خود را كوچك و ناچيز يافته و تنها چشم بر فضل و رحمت خداوند دوخته تا از اين طريق خشنودي پروردگار خويش را كسب نمايد و از رهگذر آن، به آثار و بركات فراواني دست يابد. سالك در هيچ يك از اين لحظات، بي نياز از شرع نبوده و در تمامي مراتب ملازم آن مي باشد. تا از اين طريق به قرب خدا نائل شده و عطر توحيد حقيقي را استشمام نمايد. در خصوص نوشتار حاضر كه بر اساس روش توصيفي- تحليلي سامان يافته است، تحقيقات ديگري نيز صورت گرفته كه تمامي آنها به نوعي با اين پژوهش مرتبط بوده ولي از آنجا كه دانستناصول كلي و اساسي و زير بنايي در مسير سيروسلوك شرعي، مهمتر از فهم مسايل فرعي آن است، تلاش بر اين بوده كه به چند نمونه از اين اصول از لسان امام معصوم عليه السلام، به صورت اجمالي پرداخته شود كه از اين جهت با محتوي آثار ذكر شده تفاوت دارد.
    Thesis summary

  13. نقش اصل عرفاني ولايت در ايجاد تمدن نوين اسلامي
    پروانه جوادي 2017
    موضوع شكل گيري تمدن ها و اوج و افول آن ها ازمباحث مهم حوزه انديشه هاي سياسي و فرهنگي است.اين كه تمدن ها چگونه شكل مي گيرند و استمرار مي يابند سوالي است كه بسياري از انديشمندان و علماي اسلامي سعي كرده اند به آن پاسخ دهند. در تاريخ معاصر نيز احياگران متعددي از لزوم تشكيل و يا احياي تمدن اسلامي سخن گفته اند. در اين پژوهش تلاش شده است نقش اصل عرفاني ولايت در ايجاد تمدن نوين اسلامي مورد ارزيابي قرار گيرد. فرضيه اين پژوهش اين است كه اصل عرفاني ولايت نقش محوري در ايجاد تمدن نوين اسلامي دارد. در اين پژوهش اين فرضيه به آزمون گذاشته شده است و يافته هاي پژوهش حكايت از ارتباط مثبت بين اين دو دارد. آن چه تاكيد اين پژوهش بوده و بر اساس مستندات نقلي و عقلي بدان دست يافته اين است كه امام معصوم مبنا و معنا دهنده به تمدن است. آن تمدني كه رشد يافت و رو به انحطاط گذاشت، بر محور امامت نبود بلكه امام را در مقابل خود مي ديد. اما در تمدن نوين اسلامي، اين امام است كه به واسطه ي جامعيت اش و اقربيت او به مبدأ عالم منشأ تمدني است كه فرهنگ الهي از شئون ذاتي اوست. عرفان اسلامي هم چون از متن دين اسلام برخواسته و برلايه هاي عميق ديني تاكيد دارد لذا همسو با معارف وحياني اسلامي بر معنويت و عقلانيت تاكيد دارد مي تواند نقش اساسي در ايجاد تمدن نوين اسلامي داشته باشد.از اين رو آموزه ي عرفاني ولايت امام معصوم، نقش محوري در ايجاد تمدن نوين اسلامي ايفا مي كند.
    Thesis summary

  14. انسان و بحران معرفتي در جهان معاصر و كاركرد عرفان اسلامي
    ليلا نوايي 2017
    پژوهش حاضر بخ مطالعه بحران معرفتي در جهان معاصر و علل و ابعاد و تاثيرات آن بر انسان معاصر و راه هاي برون رفت از اين بحران را با تاكيد بر بينش غني و جامع عرفان اسلامي مورد بررسي قرار داده است. نگارنده در اين تحقيق در پي آن است تا بحران معرفتي جهان معاصر را كه آدمي را از خويشتن خويش بيگانه نموده است، مورد بررسي قرار دهد.......................................آورده اصلي عرفان نظري توجه دادن به طهارت عقل و انديشه از شرك و روي آوردن به توحيد صمدي قرآني است و نظر نمودن به بحث اسماء و صفات و تجلي آنها در عالم و اورد عرفان عملي، توجه دادن آدمي به سوي قرب الهي و تحصيل ابزار قرب و دوري از موانع آن است.
  15. بررسي مفهوم صدق و كاركردهاي آن در عرفان اسلامي
    ندي گرنه زاده 2017
    صدق و راستي به عنوان يكي از ارزش هاي اخلاقي، نقش مهمي در زندگي فردي و اجتماعي بشر ايفا مي كند. آيات و روايات بسيار در زمينه صدق، ارزش و اهميت اين موضوع را بيش از پيش بر ما آشكار مي سازد. تاكيدي كه خداوند در قرآن كريم بر اين ويژگي اخلاقي نموده است و ان را مايه نجات و رستگاري بشر معرفي كرده، همچنين كلام مولايمان علي (ع) " الصدق راس الايمان" كه صدق را راس ايمان معرفي نموده اند، هيچ ابهامي در اين زمينه باقي نمي گذارد كه شناخت و بررسي اين ارزش اخلاقي و آشنا شدن با ماهيت آن و تفحص پيرامون تاثيرات و كاركردهاي آن در زندگي بشر، امري به غايت پسنديده و بلكه ضروريست.........................نگارنده دراين پايان نامه تلاش نموده، پس از بررسي ماهيت صدق، به كاركردهاي عرفاني آن در عرفان اسلامي بپردازد.
  16. اسرار عرفاني نيايش هاي انبياء در قرآن كريم
    سيده كلثوم جعفري 2016
    گفتگو با خداوند ميتواند شكل ها و شيوه هاي گوناگون داشته باشد، دعا و نيايش نام دارد. داعا و نيايش اختصاص به يك دين و آيين خاص ندارد اما دين اسلام به عنوان آخرين و كاملتعرين دين آسماني براي دعا و نيايش اهعميتي خاص و شايان توجه قائل است. مهمترين هدف نيايش رسيدن به مقام عبوديت و بندگي است، بندگي محقق نمي شود مگر اينكه انسان نسبت به خود و خداي خود و جهان هستي شناخت صحيحي پيدا كرده و به مقام اخلاص برسد................................... از انجاييكه نيايش هاي انبيا(ع) در سخنان الهي افزون بر اينكه حاوي مفاهيم معرفتي و بينش مندي الهي مي باشد، از جنبه نكات و اسرار عرفاني نيز قابل تامل و بررسي مي باشد و پژوهش پيش رو بر آنست ضمن بررسي پيوند دين و عرفان اين نكات و اسرار را بيان كند.
  17. تحليل و بررسي نقد هاي فقيهان در حوزه ي معارف عرفاني عارفان
    سيدمحمدسعيد اصغري 2016
    مهم ترين علل مخالفت انديشمندان مسلمان با عرفا در اين است كه عرفا پاي بند به دين اسلام نيستند. امّا خودِ عرفا از چنين نسبتي تبرّي جسته و مدّعي هستند كه حقايق اسلامي را بهتر از ديگران درك كرده اند و يك مسلمان واقعي اند. چگونگي عدول برخي از عرفا از ظواهر شرع نياز به شرح دارد، به اين معني كه عرفا با افعال و اقوال خود از محدودۀ شريعت خارج شده و خلاف ظاهر سخن مي گويند و موجب اعتراض فقيهان مي گردند. روشن است كه مهم ترين منابع فقها كتاب و سنّت است امّا از آن جا كه شارع براي فهم اين ها، راه ويژه اي را پيشنهاد نكرده، راه همان، شيوۀ عقلا و عرف است كه فقها هم به ظاهر تمسّك مي جويند. از سوي ديگر عرفا مطالبي را به شرع و دين نسبت مي دهند كه خلاف ظاهر و برداشت فقيهان است مثل تاويلات عرفا. پس از مطرح كردن مسائل مختلف چنين نتيجه گيري مي شود كه: با اين كه فقها اشكال مي كنند امّا لزوماً به اين معني نيست كه سخن عارفان كاملاً مردود باشد چون زبان عرفان غير از زبان عرفي است و عدم درك همين مسئله سبب اختلاف شده است. مهم ترين مسئلۀ اختلاف برانگيز غنا و سماع است، پس اشكال فقها را مطرح كرده و بيان مي كنيم كه منظور از غناي حرام كدام است. پس از آوردن مجموع مطالب چنين نتيجه گيري مي كنيم كه: در مواردي كه تحقّق غنا معلوم باشد بايد از آن دوري كرد و در موارد مشكوك نيز، اجتناب كردن بهتر است چون، احتياط راه نجات است و در مبحث سماع، فقهاي متشرّع در مذهب شيعه اكثراً سماع را به عنوان غنا حرام دانسته، امّا در مقابل برخي از عرفا نه تنها سماع را مباح مي دانند بلكه گروهي از آن ها سماع را واجب مي دانند. هدف از ارائه اين پايان نامه اين است كه چنين پژوهش هائي مي تواند به شفاف سازي دو مشرب فقهي و عرفاني كمك كرده و همين طور در رفع منازعه بين فقها و عرفا اثرگزار است.
    Thesis summary

  18. بررسي و نقش توحيد عرفاني و تاثير آن بر نگرش و افعال انسان با محوريت صحيفه سجاديه
    فاطمه قرباني 2016
    توحيد پايه و ساس مباني اسلام است، و نوعي ديد و بينش درباره هستي و وجود است و از طرف ديگر نوعي آرمان و ايده است. پاسخ هاي عاطفي يا گرايش هاي انسان وابسته به شناخت و آگاهي اوست بنابراين هر اندازه انسان بر اساس ظرفيت وجودي خود به عظمت خداوند پي ببرد و آن را درك كند و عظمت الهي برايش جلوه كند، حالتي خاص در او حاصل خواهد شد. احساس خضوع و تواضع و فقر وجودي؛ كه هر قدر معرفت ما كامل تر باشد، اين احساس در ما زنده تر و عميق تر خواهدبود. خانواده به عنوان مهمترين نهاد اجتماعي بيشترين تاثير را در فرآيند تربيت ديني دارد . توحيد گرايي و موحد پروري از اعداف اصلي خانواده ديني است زيرا توحيد مهمترين اصل از اصول اسلامي است كه تمام اعمال و عادات و اهداف مهم زندگي آدمي تحت تاثير مستقيم آن مي باشد و هدف از تربيت ديني رساندن اسان به مقام قرب الهي و شكوفايي استعداد بالقوه در انسان است.
  19. بررسي مكتب عرفاني همدان در قرن چهاردهم هجري
    شهرام فراهاني 2016
  20. تحليل و بررسي نظري اذكار نه گانه طريقت عرفاني مرحوم سيد علي قاضي
    رحمن پروان 2016
    سيد علي قاضي طباطبايي از عافان بي نظير معاصر است كه در 13 ذي الحجه 1282 در تبريز ديده به جهان گشود و مراتب علمي و عملي خود را در حوزه علميه نجف اشرف تا بالاترين درجات ادامه داد او در حوزه عرفان و معنويت شاگرد سيد احمد كربلايي بوده است كه به تعبير شيخ آقا بزرگ تهراني سيد احمد كربلايي يگانه دوران خود در علم و عمل ورع و تقوي و خوف از خدا وبده است. او از مبرزترين شاگردان آخوند ملا حسينقلي همداني به شمار مي آيد و سلسله مشايخ اين بزرگوار به نام ملاقلي جولا مي رسد. روش عرفاني مرحوم قاضي به پيروي از استادان خويش طريق معرفت نفس بوده است و او بهترين راه رسيدن به مقصد الهي را معرفت نفس دانسته است. يكي از اموري كه در مسالك عرفاني مرحوم آيت الله قاضي و استادان ايشان بسيار مورد تاكيد قرار گرفته است مساله ذكر و توجه تام به خداي تعالي به عنوان راهي براي نفي وسوسه ها و توجهات غيرالهي است به اين معني كه هرگاه يكي از خاطرات و اوهام و خيالات شيطاني به سالك روي مي آورد سالك راه بايد با توجه به يكي از اسماء الهي آن خاطره را از ذهن و ياد خود بزدايد
    Thesis summary

  21. بررسي تطبيقي فص آدمي از فصوص الحكم ابن عربي با احاديث و روايات شيعي
    محمد رفيعي شمس ابادي 2015
  22. بررسي تطبيقي فص شيثي از فصوص الحكم ابن عربي با قرآن و روايات و احاديث شيعه
    وحيد بازوندي 2015
    امروزه كمتر كسي را مي توان پيدا كرد كه اندك مطالعه اي درزمينهٔ عرفان اسلامي داشته باشد، و نام ابن عربي و كتاب فصوص الحكم وي را نشنيده باشد. كتاب فصوص الحكم يكي از كتاب هاي مهم و ارزنده در عرفان نظري است كه ابن عربي آن را در 27 فص جمع آوري كرده است. بر اين كتاب شرح هاي زيادي نوشته شده است كه حاكي از اهميت و جايگاه ويژه اي است كه اين كتاب در عرفان، به خصوص عرفان اسلامي دارد. از مهم ترين شرح هاي كه بر اين كتاب نوشته شده است مي توان شرح جندي، كاشاني، قيصري، و خواجه پارسا را نام برد. يكي از فص هاي مهم اين كتاب فص شيثي مي باشد. در اصطلاح ابن عربي، شيث رمز همان وجود منبسطي است كه به نفس رحماني تعبير مي شود و نفس رحماني نشانگر مبدئيت و موجديت حق است كه بعد از مرتبه ي ذات يعني الاهيت مطرح مي شود. در اين فص موضوعات مهمي موردبحث و بررسي قرارگرفته است، كه عبارت اند از انواع عطاياي الهي، انواع سائلان، اقسام سؤال و درخواست، واقفان بر سرّقدر، چگونگي علم الهي، چگونگي تجلي خداوند بر بندگان و موضوع شفاعت در روز قيامت و از همه مهم تر مبحث «خاتم الاوليا». با بررسي اين موضوعات و مطابقت آن ها با قرآن و احاديث و روايات نتيجه گرفته شد كه گفته هاي ابن عربي در اين فص با احاديث و روايات مطابقت مي كند. هرچند در پاره اي از نظرات ابن عربي از آيات و روايات به صراحت نتوان مستندي يافت، وي مخالفت ندارد
  23. بررسي تطبيقي فصِ شيثي از فصوص الحكم ابن عربي با احاديث و روايات شيعي
    وحيد بازوندي 2015
    امروزه كمتر كسي را مي توان پيدا كرد كه اندك مطالعه اي درزمينهٔ عرفان اسلامي داشته باشد، و نام ابن عربي و كتاب فصوص الحكم وي را نشنيده باشد. كتاب فصوص الحكم يكي از كتاب هاي مهم و ارزنده در عرفان نظري است كه ابن عربي آن را در 27 فص جمع آوري كرده است. بر اين كتاب شرح هاي زيادي نوشته شده است كه حاكي از اهميت و جايگاه ويژه اي است كه اين كتاب در عرفان، به خصوص عرفان اسلامي دارد. از مهم ترين شرح هاي كه بر اين كتاب نوشته شده است مي توان شرح جندي، كاشاني، قيصري، و خواجه پارسا را نام برد. يكي از فص هاي مهم اين كتاب فص شيثي مي باشد. در اصطلاح ابن عربي، شيث رمز همان وجود منبسطي است كه به نفس رحماني تعبير مي شود و نفس رحماني نشانگر مبدئيت و موجديت حق است كه بعد از مرتبه ي ذات يعني الاهيت مطرح مي شود. در اين فص موضوعات مهمي موردبحث و بررسي قرارگرفته است، كه عبارت اند از انواع عطاياي الهي، انواع سائلان، اقسام سؤال و درخواست، واقفان بر سرّقدر، چگونگي علم الهي، چگونگي تجلي خداوند بر بندگان و موضوع شفاعت در روز قيامت و از همه مهم تر مبحث «خاتم الاوليا». با بررسي اين موضوعات و مطابقت آن ها با قرآن و احاديث و روايات نتيجه گرفته شد كه گفته هاي ابن عربي در اين فص با احاديث و روايات مطابقت مي كند. هرچند در پاره اي از نظرات ابن عربي از آيات و روايات به صراحت نتوان مستندي يافت، وي مخالفت ندارد
  24. مباني قرآني انديشه هاي اخلاقي امام علي (ع) و تحليل آن در بيست و پنج خطبه اول نهج البلاغهظ
    نرگس همتي 2014
    نوشتار حاضر در جست و جوي بيان ارزش و اهميت اخلاق در زندگي بشري است، ازآنجاكه هزاره ي سوم ميلادي عصر بحران معنويت و بيدادانحطاط هاي اخلاقي است، عصري است كه دين ورزي و پژوهش در مقوله هاي ديني از سوي شيفتگان دنياي مدرن، مورد تشكيك و انكار قرارگرفته است، بر آن شديم تا ارزش و اهميت اخلاق را در مكتب اسلام كه كامل ترين مكتب تربيتي است و دستورات و قواعد و روش هاي تربيتي آن از چشمه سار هميشه جاري وحي الهي الهام گرفته و با رهنمودهاي مداوم امامان معصوم در تئوري و عمل، لباس حقيقت پوشيده است، موردبحث و بررسي قرار دهيم، ازآنجاكه نهج البلاغه بهترين و گوياترين زبان قرآن و تبيين كننده مباحث تربيتي اسلامي است و از آن مهم تر، اين كه امام علي خود تجسم اخلاق ديني است تصميم گرفتيم تا برخي فضائل و رذايل اخلاقي را در ميان گفتار ايشان مورد جست وجو و تحقيق كنيم. اين پژوهش بر سر آن است كه نويسنده و هر خواننده اي را به انجام اعمال صالحانه دعوت كند و تذكري باشد تا اين كه خواننده ي محترم باطن متهذّب و باصفاي خود را همچنان پاك نگه داشته و منزلت والايي را كه خداوند براي انسان ها مقرر فرموده است،را حفظ كند، و اين نكته را يادآوري كند كه، كاميابي و سعادت ابدي انسان درگرو شناخت صحيح اخلاق و تشخيص فضايل از رذايل آن است.
    Thesis summary

  25. وحدت يا كثرت اديان در قرآن
    رضا كريمي 2014
    اين رساله به صورت تحليلي توصيفي با روش كتابخانه اي در حوزه علوم قرآن و حديث انجام گرفته است. از منظر آيات قرآن اديان قبل از اسلام تحريف شده اند و لذا آيات فراوان در مذمت رفتار اهل كتاب وجود دارد. اما نسخ اديان پيشين به معناي ناسازگاري اصول اديان نمي باشد چرا كه تعاليم مشتركي ميان اديان توحيدي مشاهده مي شود و پيامبران هر يك پايه گذاران دين مستقلي نبوده اند به عبارت ديگر: دراديان تكامل وجود دارد و دين جديد مصدق و مكمل دين پيشين است. قرآن به كلمه مساوي (كلمه سواء) دعوت مي كند. اين كلمه مساوي است اما اسلام نه به معناي ظاهري بلكه به معناي تسليم و پرستش بي شريك خدا. به شرط آنكه اين حركت تحت هيمنه و شهادت « اسلام » رسول خاتم و امت وسط او باشد. لذا در اين پژوهش چنين نتيجه گرفته مي شود كه علي رغم طرح نظريات مختلف در باب وحدت ياكثرت نام گذاري نمود كه « وحدت متعالي دين » اديان، قرآن مستقلاً داراي بياني متفاوت و ويژه در باب مناسبات ميان اديان است كه مي توان آن را ويژگي هاي منحصربه فرد ذيل را دارد: 1 - لزوم رسوخ در دين و دعوت اديان به توحيد از مسير ديني منحصر به هر يك از آنها 2- مبارزه با انحصارگرايي و لزوم تعالي مسلمانان براي وحدت . 3- بيان نقش شيعه در تحقق وحدت اديان پس از تفسير حداقلي از امت و بيان عمودي بودن ( شهود امت بر مردم. 4 - بيان راهكار هاي تحقق عملي اين نظريه (عوامل وحدت متعالي دين)
    Thesis summary

  26. ترتيب اخلاقي براساس تمثيل ها در كلام علوي
    ناصر جوادي 2014
  27. وجدان فقر ذاتي و نقش آن در افعال و نگرش انسان در سلوك الهي از ديدگاه صحيفه سجاديه
    جلال يوسفي عنايت 2012
  28. روش هاي تربيتي امام سجاد (ع) با تاكيد بر صحيفه سجاديه
    غليرضا كوروند 2010
    هر نظام تعليم و تربيت به دنبال ابداع و استخراج روش هاي تربيتي از منابع تربيتي خود است. هدف پژوهش حاضر نيز استخراج سه روش تربيتي از منبع صحيفه سجاديه و تبين و شرح نكات كاربردي اين روش ها براي رشد تعليم و تربيت مبتني بر دين مبين اسلام است. اين اين كتاب سه روش مهم(رياضت،محبت و سلوك فقري) استخراج گرديده كه تا حدود زيادي از ساير روش هاي موجود در صحيفه داراي كارايي بيشتري است: رياضت در تعليم و تربيت اسلامي و صحيفه امام سجاد (ع) عراض از اغراض نفساني و شهواني و انجام واجبات و مستحبات و ترك محرمات و مكروهات است.روش محبت با تاكيد بر پرورش بعد عاطفي در متربي زمينه هاي رشد محبت الهي و در نتجيه اطاعت و بندگي او را فراهم مي سازد در صحيفه امام سجاد (,) به اين مفهوم اهميت ويژه اي داده شده و محبت در مسير خداوند متعال را بهترين نوع آن مي داند روش سلوك فقري متربي را به اين آگاهي مي رساند كه او فقير بالذات و خداوند بي نياز ستوده صفات است و در نتيجه در حد وسع و توان خود به بندگي و اطاعت از او ميپردازد و از بسياري صفت ها مانند تكبر و غرور خود را مبرا مي سازد روش هاي فوق با هم پوشي كامل داشته و هدف آنها رساندن انسان به قرب الهي و طاعت و بندگي خداوند است
    Thesis summary

  29. روشهاي تربيت اخلاقي از ديدگاه علامه طباطبايي(ره)
    اردشير مستوفي 2010
    پژوهش حاضر استنتاج و استخراج روشهاي تربيت اخلاقي از ديدگاه علامه طباطبايي است. بسياري از تعاليم دين مبين اسلام در مورد اخلاق، تربيت و اخلاق گرايي هستند، به اين منظور ابتدا اخلاق، تربيت و مكاتب اخلاقي را توضيح داده سپس به مباني انديشه هاي تربيتي علامه طباطبايي پرداخته شده است چراكه ناگزيريم براي تعريف و شناخت انسان و ويژگي هاي او تفسير و تحليلي از شناخت خدا،جهان و انسان داشته باشيم.اين ويژگي ها عبارتند از: خدا شناسي،جهان شناسي ،انسان شناسي، خلقت انسان ،رشد،ابزار شناخت ،فطرت ،اجتماع ،مسئول بودن،امتياز،اختيار و كرامت انسان، خليفه خدا،خداگرايي، حق گرايي، كمال خواهي، حس استخدام قدرت شناخت ،هدايت فطري ، ظرفيت علمي ،تقويم احسن ،موجودي ابدي و روحاني. و ديدگاه هاي خداشناسي ،جهان شناسي و انسان شناسي اساس نظام تعليم و تربيت جامعه را تشكيل ميدهد . و با ارائه تعريفي از تربيت اخلاقي ،اهداف روش هاي تربيت اخلاقي عنوان شده است كه عبارتند از:تقوي، حيات طيبه،سعادت ،ابتغاء في وجه الله ،رسيدن به توحيد در مرحلهءاعتقاد و عمل ،اخلاص،احياءفطرت ،لقاءالله ،عبادت . و در پايان،روش هاي تربيت اخلاقي از منظر علامه (ره) بررسي شده است . روش هاي تربيت اخلاقي استخراج شده شامل روش گفتاري مباحثه اي ، عملي،محبت،تزكيه،امر به معروف و نهي از منكر،اسوه،تشويق و تنبيه ،عبرت و توحيد مي باشد اهداف و روش هاي تربيت اخلاقي متناسب با فرهنگ فعلي جامعه ما بوده و مبتني بر يافته هاي علمي مي باشد، همچنين آراء تربيتي علامه مأخوذ از قرآن،و سيره ائمه اطهار عليهم السلام است.
    Thesis summary

  30. بررسي مقايسه اي آراي امام خميني و آيت الله محمد بهاري همداني در باب ((مراقبه))
    فائزه بالايي 2010
    يكي از مباحث مهم در عرفان عملي ((مراقبه)) است كه مراحل سير و سلوك سالك إلي الله در پرتو اين مقوله ي مهم، پي ريزي مي شود. از آنجا كه يكي از محوري ترين تعاليم امام خميني (س) مراقبه مي باشد و آيت الله بهاري همداني (ره) از عرفاي معاصر نيز در مراسلات خويش بر اين مطلب تأكيد داشته اند، لذا اين پايان نامه با هدف تبيين شباهت ها و تفاوتهاي آراي امام خميني (س) و آيت الله بهاري همداني (ره) در باب مراقبه تدوين گرديده است. در پي يافتن پاسخ اين سوال كه چه تعريفي از مراقبه مي توان ارائه داد و مراقبه چه ساحاتيي از ساحات انسان در بر ميگيرد، تعريف جامعي از مراقبه ارائه شده است و بر اساس برخي اشارات غير صريح امام خميني(س) و با استناد به برخي احاديث ،به معناي موسَّع تري از مراقبه دست يافتيم كه علاوه بر مراقبه در عرصه ي رفتار ،مراقبه در ساحات صفات و عقايد را نيز شامل مي شود. هم چنين مباني معرفتي مراقبه و نظريه ي تشكيكي بودن مراقبه و مراتب متعدد آن تبيين گرديده است. در پاسخ به اين سؤال كه مراقبه چه آتار و نتايجي دارد، حبّ و انس ،شرم و حياء و كشف و شهود به عنوان آثار و نتايج قطعي آن ، كه مورد اتفاق نظر قدماء و عرفاي معاصر بوده است ،مطرح گرديده است و در تبيين عوامل حدوث و بقاء مراقبه و آفات و موانع آن علاوه بر بررسي آثار قدماء ،به مباحثي مانند تضرّع و توسل و غفلت و دنيا طلبي كه در ادبيات عرفاني عرفا، مورد غفلت واقع شده است و امام خميني(س) و آيت الله محمد بهاري همداني به آن موضوعات توجّه داشته اند ،پرداخته شده است.
    Thesis summary

  31. تحليل حقوقي آزادي انديشه و بيان در نظريات استاد مرتضي مطهري
    توحيد مسعودي خرم 2009
  32. تربيت اخلاقي از ديدگاه حضرت امام خميني(ره)
    اكبر اسدي 2007
  33. احباط و تكفير در قرآن
    كوروش سليماني 2000