محمدرضا فریدونی

استادیار

تاریخ به‌روزرسانی: 1403/08/24

محمدرضا فریدونی

علوم انسانی / الهیات

رساله های دکتری

  1. تحلیلی بر مبانی حدیث شناسی عارفان مسلمان در منابع حدیثی تفسیری فریقین
    جلال یوسفی عنایت 1400
    عارفان مسلمان همانند سایر نحله های اسلامی به حدیث اهمیت می داده اند و نوشته های آنان مملو از روایات است. البته نگاه برخی از آنها در معیارهای پذیرش و چگونگی فهم و تفسیر حدیث با محدثان متفاوت است. آنچه ضرورت تحقیق در نسبت عرفان و حدیث را معلوم می دارد، آگاهی یافتن از مبانی حدیث شناسی عارفان مسلمان است. تاکنون تحقیق جامع و مستقلی در این باره صورت نگرفته است. این مشکل سبب شده است معضلات فراوانی فراروی محققان علوم اسلامی قرار گیرد. کمترین این مشکلات وانهادن احادیث ارزشمند معرفتی و اخلاقی است که به استناد ضعف سند صورت گرفته است. در مواردی نقل حدیث از سوی عارفان به تحریف احادیث منسوب گشته است. برخی از مشکلات پیش رو می تواند با آشنایی بیشتر از روش عرفا و مبانی حدیث شناسی آنها و اختلاف این مبانی با روش سایر مکاتب فکری و اندیشه ای اسلامی، حل شود. عارف بیشتر از آن که به دنبال تحصیل وثاقت و اعتبار برای راویان حدیث (راوی محوری) باشد، به دنبال تحصیل اعتبار برای متن و محتوای احادیث (محتوا محوری) است. با توجه به جایگاه خاص حدیث در عرفان، شناسایی چگونگی تعامل عارفان مسلمان با احادیث اهمیت دارد. شناخت منابع حدیثی و نحوه استفاده از آنها، برخورد با متن و اسناد حدیث، و سایر ویژگی های رویکرد حدیثی عارفان از اهمیت زیادی برخوردار است. رویکرد این تحقیق آن است که با مطالعه مبانی حدیث شناسی عارفان، چگونگی اعتبار سنجی احادیث در عرفان را بررسی نماید. به نظر می رسد تجزیه و تحلیل احادیث مورد اهتمام اهل عرفان با روش های دقیق علمی راهگشای فهم مبانی و قواعد ایشان در مواجهه با احادیث باشد. هم چنین این تحقیق به بررسی هفت حدیث مورد اهتمام عارفان مسلمان در یکصد و ده منبع عرفانی پرداخته است. تلاش شده است این احادیث با بهره گیری از روش های تحقیق نوین مورد تحلیل کمی و کیفی قرار گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد برخی از احادیث عرفانی بیشتر مورد توجه اهل عرفان بوده و استناد به این احادیث در منابع عرفانی به وفور دیده می شود.
    خلاصه پایان نامه

  2. تحلیل صور بیانی در صحیفه سجادیه و جایگاه آنها در تعمیق معرفت دینی
    روح الله قربانی 1399
    صحیفه سجادیه یکی از مواریث مهم مکتب اهل بیت (ع) است. امام(ع) با استفاده از ظرفیت صور بیانی، مباحث کلامی و اخلاقی را در قالب مناجات عرضه نموده اند. این پژوهش صور بیانی و جایگاه و تاثیر آنها در تعمیق معرفت دینی در صحیفه را می کاود و نشان می دهد که کدام یک از آنها با چه اغراضی به کار رفته اند و چه تاثیری در تعمیق معرفت دینی دارند؟داده ها برای دستیابی به لایه های درونی مفاهیم با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته.. یافته های تحقیقی نشان می دهد که استفاده از تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه موجب تاثیرگذاری در جان مخاطبان و ایجاد تکاپوی ذهنی و عینی نمودن مفاهیم انتزاعی برای ارتقاء درک معارف دینی می گردد،. براساس پژوهش صورت گرفته 603 مورد از صور بیانی از صحیفه استخراج شده و فرضیه های پژوهش به شرح زیر اثبات می گردد: استعاره با 228 مورد و فراوانی 7/37% رتبه اول، کنایه با 171 مورد با فراوانی 3/28% رتبه دوم، مجاز با 129 مورد با فراوانی 2/21% رتبه سوم و تشبیه با 76 مورد با فراوانی 6/12% رتبه چهارم را دارد و از استعاره ها، استعاره مکنیه تخییلیه؛ از کنایات، کنایه از صفت؛ از انواع مجاز، مجاز مرسل و از تشبیهات، تشبیه بلیغ بیشتر کاربرد داشته اند.درمورد موضوعات و حوزه هایی که حضرت به وسیله صوربیانی معرفت آنها را مورد تعمیق قرار داده اند عبودیت، رحمت، صفات خداوند، قیامت و توبه بیشتر از بقیه موضوعات مورد تاکید و توجه قرار گرفته اند.
    خلاصه پایان نامه

پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد

  1. بررسی و تبیین رابطه معانی ذوقی و کشفی عارفان با الفاظ و حروف از منظر عرفان شیعی
    مهدی عزیزی 1401
  2. تبیین دلایل مظهریت انسان کامل در عرفان اسلامی با تاکید بر مضامین زیارت جامعه کبیره
    سهیلا حیدری شاکریان 1400
    عرفان اسلامی،دانشی است بر دو محور توحید و موحد، مشتمل بر گزارههایی مستدل در ساحت تفسیر آدم و عالم و بهخصوص نسبتی که این دو با خداوند متعال دارند.یکی از سرفصلهای بسیار محوری در علم عرفان اسلامی ،تبیین مقام انسان به فعلیت رسیده یا همان انسان کامل است. مستند نمودن مباحث عرفانی به کتاب وسنت از دغدغههای مهم عارفان بوده و در این وادی تلاشهای فراوانی نمودهاند ازجمله در بحث از انسان کامل . پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی در بستر مطالعات کیفی صورت گرفته است.بر آن است تا دلایل مظهریت انسان کامل را در آثار عارفان مسلمان بررسی نموده و در فضای زیارت جامعه کبیره - که از مهمترین میراث اهلبیت (ع) در بیان جایگاه و نقش امام معصوم(ع)است.به شواهدی از فقرات این دایره المعارف امام شناسی بپردازد. از دستاوردهای این پژوهش میتوان به استدلال عارفان به فرایند تجلی حق در مظهر تام ،و مقام جمعالجمعی وبرزخیت انسان کامل اشاره نمود که بهوضوح در زیارت جامعه تجلی کرده است.
    خلاصه پایان نامه

  3. تحلیل آیه امانت از دیدگاه ابن عربی و تفاسیر عرفانی
    مصطفی همتی قیصر 1399
  4. موانع سلوک و راههای درمان آن در آثار حارث محاسبی
    فاطمه یاورپور 1399
  5. واکاوی توکل در قرن سوم هجری با تاکید بر آراء حاتم اصم
    معصومه احمدی 1399
  6. آفات سیر و سلوک در عرفان اسلامی
    مریم بهرامی فروتن 1399
    ورود سالک به ساحت سیر و سلوک همواره با موانعی درونی و بیرونی همراه است و آنگاه که سلوک آغاز می گردد، سالکان را آفات سلوک دربر می گیرد. لذا تالیفات عارفان، مشحون از نکات و تذکراتی است که به وادی های هلاکت سالک اشاره می کنند. بدونِ شک اطلاع بر وادی های هلاکت و گردنه های صعب العبور سلوک به خوبی می تواند سالکین را از عقبه های سخت و نفس گیر سلوک نجات دهد. عدم اطلاع از موانع و آفات سلوک سبب می شود که طالبان صادق و با طهارت نفس از ورود در عوالم ملکوتی بازبمانند. ناشناخته ماندن آفات سلوک، یا سبب بازگشت سالک به وادی ظلمت قبل از سلوک می گردد و یا دچار نقصان و بازماندن از تــرقّی در درجات طهارت می شود. این پژوهش که با استفاده از منابع کتابخانه ای صــورت گرفته و با روش توصیفی-تحلیلی به واکاوی مسئلۀ فوق الذکر پرداخته است، در راستای دریافت پاسخ برای پرسش از موانع و آفات سلوک پس از مطالعه، استنباط و تدوین به دستاوردهای ذیل دست یافته است . موانع سلوک به دودسته ی نظری و عملی و موانع نظری به دو دستۀ بیرونی و درونی تقسیم شده اند. آفات سلوک نیز در دو دستۀآفات نظری و آفات عملی طبقه بندی شده اند و هر یک از آنها دسته های کوچکتری بنام آفات عام و آفات خاص را شامل می شوند که در ذیل هر عنوان موارد استخراج شده مورد بحث قرار گرفته اند.
    خلاصه پایان نامه

  7. جایگاه حزن بر مصائب اباعبدالله الحسین (ع) در سلوک عرفانی
    مهدی خداوردی 1399
    چکیده : در منظومه فکری عارفان مسلمان و ساحت عرفان عملی حزن از جمله منازلی است که سالک قلب خویش را متصف بدین وصف می نماید واز آن جایی که مقصد عارف وصول به مقام توحید است و مجرای جریان یافتن توحید، قلب امام معصوم علیه السلام است لذا سالک می کوشد با تبعیت تام از امام معصوم علیه السلام، ظرف فیوضات الهی قرار گیرد. نکته مهم این که در ظلمت کده عالم طبیعت، ظالمان به نفس، چون دعوت توحیدی اولیا را مخالف هوای خود دیدند از هیچ ستمی در حق اولیاء کوتاهی نکردند. یکی مراتب بالای حزن، حزن صادقانه بر مصایب اولیاء است. این تحقیق با روش توصیفی وتحلیلی و با بهره مندی از منابع کتابخانه ای در صدد برآمد تا اثر این همدلی با امام معصوم علیه السلام در مصایب را واکاوی نماید بخصوص اینکه حزن بر مصایب اولیاء بخصوص مصائب ابی عبدالله که خصوصیت دارد در این باب از ممیزات عرفان شیعی است، عدم توجه به این مهم سالک را از بسیاری از مواهب محروم می کند و سیر را متعسر می گرداند. یافته های تحقیق حکایت از آن دارد که حزن بر مصایب امام معصوم بویژه سید الشهدا علیه السلام یکی از بهترین طرق وصول به مقام توحید و فنا است.
    خلاصه پایان نامه

  8. مقام حمد و اثار سلوکی آن در صحیفه سجادیه و عرفان اسلامی
    محبوبه نظام 1398
  9. شفاعت در عرفان و صحیفه سجادیه
    مرضیه محمدی وفا 1398
    یکی از آموزه های دین مبین اسلام ، مساله« شفاعت » بوده که از منظرعالمان مسلمان با گرایش های متفاوت ، مورد بررسی وتحلیل قرار گرفته است . از جمله ی این عالمان ، عارفان مسلمان هستند که در دو ساحت نظر وعمل به تفسیر توحیدی عالم ، آدم و معارف وحیانی پرداخته ودر مواجهه با آموزه های اسلام، تلاش نموده اند مفاهیم نهفته ولایه های باطنی این آموزه ها رامورد کنکاش قرار دهند.بسیار ضرورت دارد در نسبت عرفان ودین به تحلیل وتفسیر عارفان مسلمان از مفاهیم دینی پرداخته شود . در این پژوهش سعی شده است با رویکرد توصیفی –تحلیلی ومطالعه ی کتابخانه ای به این سوال پاسخ داده شود که تفسیر عارفان از مساله ی شفاعت چیست ؟ و صحیفه سجادیه بعنوان یکی از منابع معارف عرفان شیعی ، چگونه به این مساله پرداخته است ؟ با بررسی های انجام شده ، مشخص شد تا کنون پژوهش مستقلی در این باره با رویکرد عرفانی وبا محوریت صحیفه سجادیه صورت نگرفته است . نویسنده در مسیر تحقیق خود به این نتایج رسیده است که تفسیر عارفان شیعی از شفاعت بر اساس ظهور باطنی« محبت» و تجلی فقر ذاتی وسبقت رحمت حق بر غضب او وجلوه نمودن اسم « الشفیع » الهی در دار آخرت، مبتنی است .
    خلاصه پایان نامه

  10. اصناف قلب در عرفان شیعی با محوریت صحیفه سجادیه
    حسن احمدی 1398
    عرفان شیعی، برگرفته از تعالیم قرآن و معصومین علیهمالسلام میباشد. یکی از معارفی که از ائمه اطهار علیهمالسلام به دست ما رسیده است، صحیفه سجادیه میباشد که میتوان از آن به عنوان مخزن عرفان، نام برد. امام سجاد علیه السلام در این مصحف نورانی، مسیر عبودیت و بندگی خداوند را با دعاهای خویش، ترسیم میکند و در ضمن کلام نورانی خویش به بیان اصناف قلب نیز میپردازد. این پایان نامه با هدف شناخت قلب و اصناف آن به استناد متن ادعیه صحیفه سجادیه و شروح آن و با استمداد از آیات قران کریم و روایات معصومین علیهمالسلام تدوین شده است. همچنین پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای انجام گرفته است. از آن جایی که موضوع پژوهش حاضر یکی از موضوعات بدیع و کمسابقه در عرفان شیعی میباشد و سعادت بشریت و رستگاری افراد و نهایتاً جامعه، بدان وابسته است، بنابرین ضروری است که گونههای مختلف قلب شناخته شود تا تربیت و اصلاح قلب فرد و اجتماع به درستی انجام شود. در این صورت، انسان می تواند قلب خویش را تا حد ممکن تبدیل به آینهای کند که شایسته تجلّی صفات الهی در آن گردد . به عبارت دیگر، آدمی دل خویش را از آلودگیها و کدورتهای نفسانی پاک گرداند تا محبت خدای یگانه در قلبش حاکم شود. در این پایاننامه سعی شده است، مخاطبین را با اصناف قلب که در صحیفه سجادیه ذکر شده است، آشنا نماید؛ اصنافی که به ممدوح و مذموم تقسیم شدهاند.
    خلاصه پایان نامه

  11. نگرش به زمان و نقش آن در سیر و سلوک با محوریت آموزه های نهج البلاغه و صحیفه سجادیه
    افسانه زارعی 1397
    چکیده: نهج البلاغه وصحیفه سجادیه به عنوان دو منبع مهم عرفان شیعی،همراه و همسوباقرآن ،راهنمای بشریت به سوی کمال می باشند.لذاآشنایی باتفسیر وتبیین این دو کتاب ارزشمند از معارف متعالی دین مبین اسلامامری ضروری است.اما به دلیل اینکه سیر وسلوک عرفانی در جهت رسیدن به قرب الهی،که غایت ومقصود انسان است در بستر زمان به وقوع می پیوندد وهمه ی تعالیم اسلامی ناگزیرباید در مرحله ای از زمان انجام پذیرد،لذا بررسی آموزه های مرتبط با زمان گذشته ،حال وآینده در نهج البلاغه و صحیفه سجادیه می تواند راهگشای انسان در مسیر رسیدن به قرب الهی باشد.در بیشتر پژوهش های صورت گرفته در رابطه با زمان ،بیشتر به مفهوم زمان از دیدگاه های مختلف و انواع تقسیم بندی های آن توجه به عمل آمده است ؛آنچه دغدغه نگارنده است نگرشی است که عرفان شیعی به زمان گذشته ،حال وآینده دارد و همچنین بررسی نقشی که بهره گیری مناسب از زمان می توانددر سلوک وسیر الی الله برای رسیدن به قرب الهی داشته باشد، که منابع مذکوربه این مطلب نپرداخته اند.در این پژوهش ابتدا به توصیه های این دو کتاب در رابطه با زمان گذشته ،که شامل عبرت آموزی ،محاسبه نفس وتوبه است اشاره شده وعوامل، زمینه ها ونتایج هر کدام ازآنها تبیین شده است.سپس توصیه های مربوط به زمان حال که شامل اغتنام فرصت ها،فراگیری علم ،عبادت،تقوا،وزهد وپرهیزاز دنیا می باشد، بیان شده است ونیز ضرورت وآثارونتایج هر کدام تبیین گردیده است.در ادامه به چگونگی نگرش وتفکر نسبت به آینده پرداخته که یادآوری مرگ ونداشتن آرزو های طولانی در ذیل آن بررسی شده است.در فرآیند بررسی آموزه های موجود در این دو کتاب در رابطه با زمان مشخص می شود که تمام مراحل سیر وسلوک الی الله به شکل پیوسته ومنظمی تبیین شده است وهمچنین مشخص می شود که تمام این آموزه ها ارتباط معنایی وبه هم پیوسته ای با هم دارند به گونه ای که در یکدیگر تاثیرمتقابل دارند. با توجه به موضوع مورد بحث؛روش این پژوهش توصیفی براساس مطالعه در منابع مکتوب است.
    خلاصه پایان نامه

  12. قواعد کلی سیر و سلوک شرعی در صحیفه سجادیه
    فاطمه خاقانی خو 1397
    چکیده: این پژوهش درصدد آن بوده است که قواعد کلی سیر و سلوک شرعی را با رویکرد صحیفه سجادیه، تبیین نماید. در همین راستا از قواعد فراوان موجود در صحیفه، به چهار قاعده ی ذیل که پایه و زیر بنای سلوک است اکتفا شده است. 1.لَا طَریقَ اِلَی القُرب اِلَّا بِشَرعِ الشَّریِف فِی کُلِّ کُلّی و جُزئِی.2. اِنَّاَللهَ وَلِیُّ الاِنسَان مِن کُلِّ جَهَه لَا وَلِیُّ غَیِرُه.3. اَلاِلتِفَاتُ اِلَی عَظَمَهِ اَلحَق وَ حِقَارَهِ النَّفس.4. اَلتَّوَجُه اِلَی فَضلِ اللهِ وَ رَحمَتُهُ، اَبلِغ مِنَ التَّوَجُه اِلَی اَلعَمَلِ الصَّالِح. از بررسی قواعد چهارگانه فوق این نتایج حاصل شده است که سالک همواره باید با تاسی به امام معصوم علیه السلام، در مسیر مستقیم شرع، سیر و سلوک خود را آغاز و از آن طریق به ولایت خدا دست یابد و با مشاهده ی عظمت پروردگار، پی به ذلت و حقارت و فقر خود برده و خود را مالک چیزی نداند و اعمال خود را کوچک و ناچیز یافته و تنها چشم بر فضل و رحمت خداوند دوخته تا از این طریق خشنودی پروردگار خویش را کسب نماید و از رهگذر آن، به آثار و برکات فراوانی دست یابد. سالک در هیچ یک از این لحظات، بی نیاز از شرع نبوده و در تمامی مراتب ملازم آن می باشد. تا از این طریق به قرب خدا نائل شده و عطر توحید حقیقی را استشمام نماید. در خصوص نوشتار حاضر که بر اساس روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته است، تحقیقات دیگری نیز صورت گرفته که تمامی آنها به نوعی با این پژوهش مرتبط بوده ولی از آنجا که دانستناصول کلی و اساسی و زیر بنایی در مسیر سیروسلوک شرعی، مهمتر از فهم مسایل فرعی آن است، تلاش بر این بوده که به چند نمونه از این اصول از لسان امام معصوم علیه السلام، به صورت اجمالی پرداخته شود که از این جهت با محتوی آثار ذکر شده تفاوت دارد.
    خلاصه پایان نامه

  13. نقش اصل عرفانی ولایت در ایجاد تمدن نوین اسلامی
    پروانه جوادی 1396
    موضوع شکل گیری تمدن ها و اوج و افول آن ها ازمباحث مهم حوزه اندیشه های سیاسی و فرهنگی است.این که تمدن ها چگونه شکل می گیرند و استمرار می یابند سوالی است که بسیاری از اندیشمندان و علمای اسلامی سعی کرده اند به آن پاسخ دهند. در تاریخ معاصر نیز احیاگران متعددی از لزوم تشکیل و یا احیای تمدن اسلامی سخن گفته اند. در این پژوهش تلاش شده است نقش اصل عرفانی ولایت در ایجاد تمدن نوین اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد. فرضیه این پژوهش این است که اصل عرفانی ولایت نقش محوری در ایجاد تمدن نوین اسلامی دارد. در این پژوهش این فرضیه به آزمون گذاشته شده است و یافته های پژوهش حکایت از ارتباط مثبت بین این دو دارد. آن چه تاکید این پژوهش بوده و بر اساس مستندات نقلی و عقلی بدان دست یافته این است که امام معصوم مبنا و معنا دهنده به تمدن است. آن تمدنی که رشد یافت و رو به انحطاط گذاشت، بر محور امامت نبود بلکه امام را در مقابل خود می دید. اما در تمدن نوین اسلامی، این امام است که به واسطه ی جامعیت اش و اقربیت او به مبدا عالم منشا تمدنی است که فرهنگ الهی از شئون ذاتی اوست. عرفان اسلامی هم چون از متن دین اسلام برخواسته و برلایه های عمیق دینی تاکید دارد لذا همسو با معارف وحیانی اسلامی بر معنویت و عقلانیت تاکید دارد می تواند نقش اساسی در ایجاد تمدن نوین اسلامی داشته باشد.از این رو آموزه ی عرفانی ولایت امام معصوم، نقش محوری در ایجاد تمدن نوین اسلامی ایفا می کند.
    خلاصه پایان نامه

  14. انسان و بحران معرفتی در جهان معاصر و کارکرد عرفان اسلامی
    لیلا نوایی 1395
    پژوهش حاضر بخ مطالعه بحران معرفتی در جهان معاصر و علل و ابعاد و تاثیرات آن بر انسان معاصر و راه های برون رفت از این بحران را با تاکید بر بینش غنی و جامع عرفان اسلامی مورد بررسی قرار داده است. نگارنده در این تحقیق در پی آن است تا بحران معرفتی جهان معاصر را که آدمی را از خویشتن خویش بیگانه نموده است، مورد بررسی قرار دهد.......................................آورده اصلی عرفان نظری توجه دادن به طهارت عقل و اندیشه از شرک و روی آوردن به توحید صمدی قرآنی است و نظر نمودن به بحث اسماء و صفات و تجلی آنها در عالم و اورد عرفان عملی، توجه دادن آدمی به سوی قرب الهی و تحصیل ابزار قرب و دوری از موانع آن است.
  15. بررسی مفهوم صدق و کارکردهای آن در عرفان اسلامی
    ندی گرنه زاده 1395
    صدق و راستی به عنوان یکی از ارزش های اخلاقی، نقش مهمی در زندگی فردی و اجتماعی بشر ایفا می کند. آیات و روایات بسیار در زمینه صدق، ارزش و اهمیت این موضوع را بیش از پیش بر ما آشکار می سازد. تاکیدی که خداوند در قرآن کریم بر این ویژگی اخلاقی نموده است و ان را مایه نجات و رستگاری بشر معرفی کرده، همچنین کلام مولایمان علی (ع) " الصدق راس الایمان" که صدق را راس ایمان معرفی نموده اند، هیچ ابهامی در این زمینه باقی نمی گذارد که شناخت و بررسی این ارزش اخلاقی و آشنا شدن با ماهیت آن و تفحص پیرامون تاثیرات و کارکردهای آن در زندگی بشر، امری به غایت پسندیده و بلکه ضروریست.........................نگارنده دراین پایان نامه تلاش نموده، پس از بررسی ماهیت صدق، به کارکردهای عرفانی آن در عرفان اسلامی بپردازد.
  16. اسرار عرفانی نیایش های انبیاء در قرآن کریم
    سیده کلثوم جعفری 1395
    گفتگو با خداوند میتواند شکل ها و شیوه های گوناگون داشته باشد، دعا و نیایش نام دارد. داعا و نیایش اختصاص به یک دین و آیین خاص ندارد اما دین اسلام به عنوان آخرین و کاملتعرین دین آسمانی برای دعا و نیایش اهعمیتی خاص و شایان توجه قائل است. مهمترین هدف نیایش رسیدن به مقام عبودیت و بندگی است، بندگی محقق نمی شود مگر اینکه انسان نسبت به خود و خدای خود و جهان هستی شناخت صحیحی پیدا کرده و به مقام اخلاص برسد................................... از انجاییکه نیایش های انبیا(ع) در سخنان الهی افزون بر اینکه حاوی مفاهیم معرفتی و بینش مندی الهی می باشد، از جنبه نکات و اسرار عرفانی نیز قابل تامل و بررسی می باشد و پژوهش پیش رو بر آنست ضمن بررسی پیوند دین و عرفان این نکات و اسرار را بیان کند.
  17. تحلیل و بررسی نقد های فقیهان در حوزه ی معارف عرفانی عارفان
    سیدمحمدسعید اصغری 1394
    مهم ترین علل مخالفت اندیشمندان مسلمان با عرفا در این است که عرفا پای بند به دین اسلام نیستند. امّا خودِ عرفا از چنین نسبتی تبرّی جسته و مدّعی هستند که حقایق اسلامی را بهتر از دیگران درک کرده اند و یک مسلمان واقعی اند. چگونگی عدول برخی از عرفا از ظواهر شرع نیاز به شرح دارد، به این معنی که عرفا با افعال و اقوال خود از محدودۀ شریعت خارج شده و خلاف ظاهر سخن می گویند و موجب اعتراض فقیهان می گردند. روشن است که مهم ترین منابع فقها کتاب و سنّت است امّا از آن جا که شارع برای فهم این ها، راه ویژه ای را پیشنهاد نکرده، راه همان، شیوۀ عقلا و عرف است که فقها هم به ظاهر تمسّک می جویند. از سوی دیگر عرفا مطالبی را به شرع و دین نسبت می دهند که خلاف ظاهر و برداشت فقیهان است مثل تاویلات عرفا. پس از مطرح کردن مسائل مختلف چنین نتیجه گیری می شود که: با این که فقها اشکال می کنند امّا لزوماً به این معنی نیست که سخن عارفان کاملاً مردود باشد چون زبان عرفان غیر از زبان عرفی است و عدم درک همین مسئله سبب اختلاف شده است. مهم ترین مسئلۀ اختلاف برانگیز غنا و سماع است، پس اشکال فقها را مطرح کرده و بیان می کنیم که منظور از غنای حرام کدام است. پس از آوردن مجموع مطالب چنین نتیجه گیری می کنیم که: در مواردی که تحقّق غنا معلوم باشد باید از آن دوری کرد و در موارد مشکوک نیز، اجتناب کردن بهتر است چون، احتیاط راه نجات است و در مبحث سماع، فقهای متشرّع در مذهب شیعه اکثراً سماع را به عنوان غنا حرام دانسته، امّا در مقابل برخی از عرفا نه تنها سماع را مباح می دانند بلکه گروهی از آن ها سماع را واجب می دانند. هدف از ارائه این پایان نامه این است که چنین پژوهش هائی می تواند به شفاف سازی دو مشرب فقهی و عرفانی کمک کرده و همین طور در رفع منازعه بین فقها و عرفا اثرگزار است.
    خلاصه پایان نامه

  18. بررسی و نقش توحید عرفانی و تاثیر آن بر نگرش و افعال انسان با محوریت صحیفه سجادیه
    فاطمه قربانی 1394
    توحید پایه و ساس مبانی اسلام است، و نوعی دید و بینش درباره هستی و وجود است و از طرف دیگر نوعی آرمان و ایده است. پاسخ های عاطفی یا گرایش های انسان وابسته به شناخت و آگاهی اوست بنابراین هر اندازه انسان بر اساس ظرفیت وجودی خود به عظمت خداوند پی ببرد و آن را درک کند و عظمت الهی برایش جلوه کند، حالتی خاص در او حاصل خواهد شد. احساس خضوع و تواضع و فقر وجودی؛ که هر قدر معرفت ما کامل تر باشد، این احساس در ما زنده تر و عمیق تر خواهدبود. خانواده به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی بیشترین تاثیر را در فرآیند تربیت دینی دارد . توحید گرایی و موحد پروری از اعداف اصلی خانواده دینی است زیرا توحید مهمترین اصل از اصول اسلامی است که تمام اعمال و عادات و اهداف مهم زندگی آدمی تحت تاثیر مستقیم آن می باشد و هدف از تربیت دینی رساندن اسان به مقام قرب الهی و شکوفایی استعداد بالقوه در انسان است.
  19. بررسی مکتب عرفانی همدان در قرن چهاردهم هجری
    شهرام فراهانی 1394
  20. تحلیل و بررسی نظری اذکار نه گانه طریقت عرفانی مرحوم سید علی قاضی
    رحمن پروان 1394
    سید علی قاضی طباطبایی از عافان بی نظیر معاصر است که در 13 ذی الحجه 1282 در تبریز دیده به جهان گشود و مراتب علمی و عملی خود را در حوزه علمیه نجف اشرف تا بالاترین درجات ادامه داد او در حوزه عرفان و معنویت شاگرد سید احمد کربلایی بوده است که به تعبیر شیخ آقا بزرگ تهرانی سید احمد کربلایی یگانه دوران خود در علم و عمل ورع و تقوی و خوف از خدا وبده است. او از مبرزترین شاگردان آخوند ملا حسینقلی همدانی به شمار می آید و سلسله مشایخ این بزرگوار به نام ملاقلی جولا می رسد. روش عرفانی مرحوم قاضی به پیروی از استادان خویش طریق معرفت نفس بوده است و او بهترین راه رسیدن به مقصد الهی را معرفت نفس دانسته است. یکی از اموری که در مسالک عرفانی مرحوم آیت الله قاضی و استادان ایشان بسیار مورد تاکید قرار گرفته است مساله ذکر و توجه تام به خدای تعالی به عنوان راهی برای نفی وسوسه ها و توجهات غیرالهی است به این معنی که هرگاه یکی از خاطرات و اوهام و خیالات شیطانی به سالک روی می آورد سالک راه باید با توجه به یکی از اسماء الهی آن خاطره را از ذهن و یاد خود بزداید
    خلاصه پایان نامه

  21. بررسی تطبیقی فص آدمی از فصوص الحکم ابن عربی با احادیث و روایات شیعی
    محمد رفیعی شمس ابادی 1394
  22. بررسی تطبیقی فص شیثی از فصوص الحکم ابن عربی با قرآن و روایات و احادیث شیعه
    وحید بازوندی 1393
    امروزه کمتر کسی را می توان پیدا کرد که اندک مطالعه ای درزمینهٔ عرفان اسلامی داشته باشد، و نام ابن عربی و کتاب فصوص الحکم وی را نشنیده باشد. کتاب فصوص الحکم یکی از کتاب های مهم و ارزنده در عرفان نظری است که ابن عربی آن را در 27 فص جمع آوری کرده است. بر این کتاب شرح های زیادی نوشته شده است که حاکی از اهمیت و جایگاه ویژه ای است که این کتاب در عرفان، به خصوص عرفان اسلامی دارد. از مهم ترین شرح های که بر این کتاب نوشته شده است می توان شرح جندی، کاشانی، قیصری، و خواجه پارسا را نام برد. یکی از فص های مهم این کتاب فص شیثی می باشد. در اصطلاح ابن عربی، شیث رمز همان وجود منبسطی است که به نفس رحمانی تعبیر می شود و نفس رحمانی نشانگر مبدئیت و موجدیت حق است که بعد از مرتبه ی ذات یعنی الاهیت مطرح می شود. در این فص موضوعات مهمی موردبحث و بررسی قرارگرفته است، که عبارت اند از انواع عطایای الهی، انواع سائلان، اقسام سوال و درخواست، واقفان بر سرّقدر، چگونگی علم الهی، چگونگی تجلی خداوند بر بندگان و موضوع شفاعت در روز قیامت و از همه مهم تر مبحث «خاتم الاولیا». با بررسی این موضوعات و مطابقت آن ها با قرآن و احادیث و روایات نتیجه گرفته شد که گفته های ابن عربی در این فص با احادیث و روایات مطابقت می کند. هرچند در پاره ای از نظرات ابن عربی از آیات و روایات به صراحت نتوان مستندی یافت، وی مخالفت ندارد
  23. بررسی تطبیقی فصِ شیثی از فصوص الحکم ابن عربی با احادیث و روایات شیعی
    وحید بازوندی 1393
    امروزه کمتر کسی را می توان پیدا کرد که اندک مطالعه ای درزمینهٔ عرفان اسلامی داشته باشد، و نام ابن عربی و کتاب فصوص الحکم وی را نشنیده باشد. کتاب فصوص الحکم یکی از کتاب های مهم و ارزنده در عرفان نظری است که ابن عربی آن را در 27 فص جمع آوری کرده است. بر این کتاب شرح های زیادی نوشته شده است که حاکی از اهمیت و جایگاه ویژه ای است که این کتاب در عرفان، به خصوص عرفان اسلامی دارد. از مهم ترین شرح های که بر این کتاب نوشته شده است می توان شرح جندی، کاشانی، قیصری، و خواجه پارسا را نام برد. یکی از فص های مهم این کتاب فص شیثی می باشد. در اصطلاح ابن عربی، شیث رمز همان وجود منبسطی است که به نفس رحمانی تعبیر می شود و نفس رحمانی نشانگر مبدئیت و موجدیت حق است که بعد از مرتبه ی ذات یعنی الاهیت مطرح می شود. در این فص موضوعات مهمی موردبحث و بررسی قرارگرفته است، که عبارت اند از انواع عطایای الهی، انواع سائلان، اقسام سوال و درخواست، واقفان بر سرّقدر، چگونگی علم الهی، چگونگی تجلی خداوند بر بندگان و موضوع شفاعت در روز قیامت و از همه مهم تر مبحث «خاتم الاولیا». با بررسی این موضوعات و مطابقت آن ها با قرآن و احادیث و روایات نتیجه گرفته شد که گفته های ابن عربی در این فص با احادیث و روایات مطابقت می کند. هرچند در پاره ای از نظرات ابن عربی از آیات و روایات به صراحت نتوان مستندی یافت، وی مخالفت ندارد
  24. مبانی قرآنی اندیشه های اخلاقی امام علی (ع) و تحلیل آن در بیست و پنج خطبه اول نهج البلاغهظ
    نرگس همتی 1393
    نوشتار حاضر در جست و جوی بیان ارزش و اهمیت اخلاق در زندگی بشری است، ازآنجاکه هزاره ی سوم میلادی عصر بحران معنویت و بیدادانحطاط های اخلاقی است، عصری است که دین ورزی و پژوهش در مقوله های دینی از سوی شیفتگان دنیای مدرن، مورد تشکیک و انکار قرارگرفته است، بر آن شدیم تا ارزش و اهمیت اخلاق را در مکتب اسلام که کامل ترین مکتب تربیتی است و دستورات و قواعد و روش های تربیتی آن از چشمه سار همیشه جاری وحی الهی الهام گرفته و با رهنمودهای مداوم امامان معصوم در تئوری و عمل، لباس حقیقت پوشیده است، موردبحث و بررسی قرار دهیم، ازآنجاکه نهج البلاغه بهترین و گویاترین زبان قرآن و تبیین کننده مباحث تربیتی اسلامی است و از آن مهم تر، این که امام علی خود تجسم اخلاق دینی است تصمیم گرفتیم تا برخی فضائل و رذایل اخلاقی را در میان گفتار ایشان مورد جست وجو و تحقیق کنیم. این پژوهش بر سر آن است که نویسنده و هر خواننده ای را به انجام اعمال صالحانه دعوت کند و تذکری باشد تا این که خواننده ی محترم باطن متهذّب و باصفای خود را همچنان پاک نگه داشته و منزلت والایی را که خداوند برای انسان ها مقرر فرموده است،را حفظ کند، و این نکته را یادآوری کند که، کامیابی و سعادت ابدی انسان درگرو شناخت صحیح اخلاق و تشخیص فضایل از رذایل آن است.
    خلاصه پایان نامه

  25. وحدت یا کثرت ادیان در قرآن
    رضا کریمی 1392
    این رساله به صورت تحلیلی توصیفی با روش کتابخانه ای در حوزه علوم قرآن و حدیث انجام گرفته است. از منظر آیات قرآن ادیان قبل از اسلام تحریف شده اند و لذا آیات فراوان در مذمت رفتار اهل کتاب وجود دارد. اما نسخ ادیان پیشین به معنای ناسازگاری اصول ادیان نمی باشد چرا که تعالیم مشترکی میان ادیان توحیدی مشاهده می شود و پیامبران هر یک پایه گذاران دین مستقلی نبوده اند به عبارت دیگر: درادیان تکامل وجود دارد و دین جدید مصدق و مکمل دین پیشین است. قرآن به کلمه مساوی (کلمه سواء) دعوت می کند. این کلمه مساوی است اما اسلام نه به معنای ظاهری بلکه به معنای تسلیم و پرستش بی شریک خدا. به شرط آنکه این حرکت تحت هیمنه و شهادت « اسلام » رسول خاتم و امت وسط او باشد. لذا در این پژوهش چنین نتیجه گرفته می شود که علی رغم طرح نظریات مختلف در باب وحدت یاکثرت نام گذاری نمود که « وحدت متعالی دین » ادیان، قرآن مستقلاً دارای بیانی متفاوت و ویژه در باب مناسبات میان ادیان است که می توان آن را ویژگی های منحصربه فرد ذیل را دارد: 1 - لزوم رسوخ در دین و دعوت ادیان به توحید از مسیر دینی منحصر به هر یک از آنها 2- مبارزه با انحصارگرایی و لزوم تعالی مسلمانان برای وحدت . 3- بیان نقش شیعه در تحقق وحدت ادیان پس از تفسیر حداقلی از امت و بیان عمودی بودن ( شهود امت بر مردم. 4 - بیان راهکار های تحقق عملی این نظریه (عوامل وحدت متعالی دین)
    خلاصه پایان نامه

  26. ترتیب اخلاقی براساس تمثیل ها در کلام علوی
    ناصر جوادی 1392
  27. وجدان فقر ذاتی و نقش آن در افعال و نگرش انسان در سلوک الهی از دیدگاه صحیفه سجادیه
    جلال یوسفی عنایت 1390
  28. روش های تربیتی امام سجاد (ع) با تاکید بر صحیفه سجادیه
    غلیرضا کوروند 1389
    هر نظام تعلیم و تربیت به دنبال ابداع و استخراج روش های تربیتی از منابع تربیتی خود است. هدف پژوهش حاضر نیز استخراج سه روش تربیتی از منبع صحیفه سجادیه و تبین و شرح نکات کاربردی این روش ها برای رشد تعلیم و تربیت مبتنی بر دین مبین اسلام است. این این کتاب سه روش مهم(ریاضت،محبت و سلوک فقری) استخراج گردیده که تا حدود زیادی از سایر روش های موجود در صحیفه دارای کارایی بیشتری است: ریاضت در تعلیم و تربیت اسلامی و صحیفه امام سجاد (ع) عراض از اغراض نفسانی و شهوانی و انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات است.روش محبت با تاکید بر پرورش بعد عاطفی در متربی زمینه های رشد محبت الهی و در نتجیه اطاعت و بندگی او را فراهم می سازد در صحیفه امام سجاد (,) به این مفهوم اهمیت ویژه ای داده شده و محبت در مسیر خداوند متعال را بهترین نوع آن می داند روش سلوک فقری متربی را به این آگاهی می رساند که او فقیر بالذات و خداوند بی نیاز ستوده صفات است و در نتیجه در حد وسع و توان خود به بندگی و اطاعت از او میپردازد و از بسیاری صفت ها مانند تکبر و غرور خود را مبرا می سازد روش های فوق با هم پوشی کامل داشته و هدف آنها رساندن انسان به قرب الهی و طاعت و بندگی خداوند است
    خلاصه پایان نامه

  29. روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)
    اردشیر مستوفی 1389
    پژوهش حاضر استنتاج و استخراج روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی است. بسیاری از تعالیم دین مبین اسلام در مورد اخلاق، تربیت و اخلاق گرایی هستند، به این منظور ابتدا اخلاق، تربیت و مکاتب اخلاقی را توضیح داده سپس به مبانی اندیشه های تربیتی علامه طباطبایی پرداخته شده است چراکه ناگزیریم برای تعریف و شناخت انسان و ویژگی های او تفسیر و تحلیلی از شناخت خدا،جهان و انسان داشته باشیم.این ویژگی ها عبارتند از: خدا شناسی،جهان شناسی ،انسان شناسی، خلقت انسان ،رشد،ابزار شناخت ،فطرت ،اجتماع ،مسئول بودن،امتیاز،اختیار و کرامت انسان، خلیفه خدا،خداگرایی، حق گرایی، کمال خواهی، حس استخدام قدرت شناخت ،هدایت فطری ، ظرفیت علمی ،تقویم احسن ،موجودی ابدی و روحانی. و دیدگاه های خداشناسی ،جهان شناسی و انسان شناسی اساس نظام تعلیم و تربیت جامعه را تشکیل میدهد . و با ارائه تعریفی از تربیت اخلاقی ،اهداف روش های تربیت اخلاقی عنوان شده است که عبارتند از:تقوی، حیات طیبه،سعادت ،ابتغاء فی وجه الله ،رسیدن به توحید در مرحلهءاعتقاد و عمل ،اخلاص،احیاءفطرت ،لقاءالله ،عبادت . و در پایان،روش های تربیت اخلاقی از منظر علامه (ره) بررسی شده است . روش های تربیت اخلاقی استخراج شده شامل روش گفتاری مباحثه ای ، عملی،محبت،تزکیه،امر به معروف و نهی از منکر،اسوه،تشویق و تنبیه ،عبرت و توحید می باشد اهداف و روش های تربیت اخلاقی متناسب با فرهنگ فعلی جامعه ما بوده و مبتنی بر یافته های علمی می باشد، همچنین آراء تربیتی علامه ماخوذ از قرآن،و سیره ائمه اطهار علیهم السلام است.
    خلاصه پایان نامه

  30. بررسی مقایسه ای آرای امام خمینی و آیت الله محمد بهاری همدانی در باب ((مراقبه))
    فائزه بالایی 1389
    یکی از مباحث مهم در عرفان عملی ((مراقبه)) است که مراحل سیر و سلوک سالک إلی الله در پرتو این مقوله ی مهم، پی ریزی می شود. از آنجا که یکی از محوری ترین تعالیم امام خمینی (س) مراقبه می باشد و آیت الله بهاری همدانی (ره) از عرفای معاصر نیز در مراسلات خویش بر این مطلب تاکید داشته اند، لذا این پایان نامه با هدف تبیین شباهت ها و تفاوتهای آرای امام خمینی (س) و آیت الله بهاری همدانی (ره) در باب مراقبه تدوین گردیده است. در پی یافتن پاسخ این سوال که چه تعریفی از مراقبه می توان ارائه داد و مراقبه چه ساحاتیی از ساحات انسان در بر میگیرد، تعریف جامعی از مراقبه ارائه شده است و بر اساس برخی اشارات غیر صریح امام خمینی(س) و با استناد به برخی احادیث ،به معنای موسَّع تری از مراقبه دست یافتیم که علاوه بر مراقبه در عرصه ی رفتار ،مراقبه در ساحات صفات و عقاید را نیز شامل می شود. هم چنین مبانی معرفتی مراقبه و نظریه ی تشکیکی بودن مراقبه و مراتب متعدد آن تبیین گردیده است. در پاسخ به این سوال که مراقبه چه آتار و نتایجی دارد، حبّ و انس ،شرم و حیاء و کشف و شهود به عنوان آثار و نتایج قطعی آن ، که مورد اتفاق نظر قدماء و عرفای معاصر بوده است ،مطرح گردیده است و در تبیین عوامل حدوث و بقاء مراقبه و آفات و موانع آن علاوه بر بررسی آثار قدماء ،به مباحثی مانند تضرّع و توسل و غفلت و دنیا طلبی که در ادبیات عرفانی عرفا، مورد غفلت واقع شده است و امام خمینی(س) و آیت الله محمد بهاری همدانی به آن موضوعات توجّه داشته اند ،پرداخته شده است.
    خلاصه پایان نامه

  31. تحلیل حقوقی آزادی اندیشه و بیان در نظریات استاد مرتضی مطهری
    توحید مسعودی خرم 1388
  32. تربیت اخلاقی از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره)
    اکبر اسدی 1386
  33. احباط و تکفیر در قرآن
    کوروش سلیمانی 1379