Elaheh Fayyaz

چكيده: پنبه (Gossypium herbaceum) يك گياه صنعتي مهم است كه در زراعت به صورت يك ساله كشت مي شود. يكي از اهداف مهم به نژادي پنبه توليد هيبريدهايي با پتانسيل عملكرد بالا و ثبات عملكرد است. راه هاي مختلفي براي دستيابي به اين اهداف وجود دارد كه يكي از آنها هيبريداسيون بين گونه هاي مختلف پنبه است. تصميم گيري براي سرمايه گذاري در توسعه هيبريدها يك راهكار قدرتمند در بهبود عملكرد و ارتقاء كيفيت الياف پنبه هميشه مورد توجه به نژادگران پنبه بوده است. به منظور برآورد هتروزيس، تركيب پذيري عمومي وخصوصي و عملكرد پنبه، پژوهشي با 5 ژنوتيپ مادري و دو ژنوتيپ پدري پنبه از گروه هـاي مختلف هتروتيكي در سـال زراعي1400 در يـك طـرح كاروليناي شمالي( 2) در ايستگاه تحقيقات پنبه كاركنده (مؤسسه تحقيقـات پنبه كشور) با يكديگر تلاقي داده شدند. دورگها(هيبريدهاي) F1 حاصل به همراه والدين، جهت ارزيابي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سال زراعي 1401 در چهار تكراركشت شدند. براساس نتايج تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين ها بين والدين و هيبريدهاي F1 از نظرصفات مورد مطالعه تفاوت معني داري وجود داشت. اكثر تلاقي ها از نظر وزن غوزه در بوته، وزن الياف، عملكرد و صفات كيفيت الياف از والدين خود برتري نشان دادند. ميزان تركيب پذيري عمومي در صفات مورد بررسي، از تركيب پذيري خصوصي آنها بيشتر بود كه نشان دهنده سهم بيشتر اثرات افزايشي نسبت به اثر غالبيت در كنترل ژنتيكي اين صفات است.در بين هيبريدها، تلاقي هاي ماكسا×SKSH249 اثرات مثبت تركيب پذيري خصوصي(SCA) و عملكرد بالا در صفات كيفيت الياف را نشان داد. در بين هيبريدهاي اين تحقيق، بالاترين عملكرد وش بترتيب مربوط به تلاقي ماكسا × SKSH249با ميانگين عملكرد 4610 كيلوگرم، هيبريد ساجدي× 96A3 با ميانگين بيشترين عملكرد وش3875 كيلوگرم در هكتار و همچنين هيبريدSKSH249× شايان 4150كيلوگرم در هكتار را به خود اختصاص دادند. هيبريد هاي SKSH249× شايان و SKSH249× ماكسا، بهترين ميزان ظرافت الياف را به خود اختصاص دادند. دورگ هاي SKSH249× ماكسا و شايان به عنوان برترين دورگ هاي توليد شده و اميدبخش از نظر عملكرد الياف انتخاب شدند. از آنجايي كه در كنترل عملكرد، اثرات افزايشي و غير افزايشي موثر هستند و به طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه صفات مورد بررسي تحت تأثير اثرات افزايشي و غيرافزايشي بودند.

خشكي از تنش هاي بسيار مهم در كاهش رشد و توليد گياهان مي باشد. در اين راستا به منظور ارزيابي شاخص هاي مختلف تحمل به تنش خشكي در ارقام گندم مورد بررسي، ارزيابي صفات زراعي و مورفولوژيكي گياه گندم در شرايط تنش خشكي، بررسي پاسخ به تنش خشكي ارقام گندم مورد بررسي از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد، بررسي وجود همبستگي بين صفات مورد بررسي و ميزان تحمل به تنش خشكي گندم در قالب طرح آزمايشي اسپليت پلات فاكتوريل با سه تكرار مورد آزمايش قرار گرفتند. كرت اصلي شامل دو سطح آبياري نرمال و تنش خشكي بود. كرت فرعي شامل سه عامل هر يك شامل دو سطح بود. فاكتور اول نوع رقم مي باشد كه در آن از دو رقم گندم زمستانه پيشگام و حيران استفاده شد. فاكتور دوم شامل تراكم هاي مختلف كشت 450 و 550 دانه در مترمربع بود. فاكتور سوم شامل سنبله هاي نرمال و حذف يك سوم انتهايي سنبله پيش از مرحله گرده افشاني بود. داده هاي حاصل از آزمايش بصورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي با استفاده از نرم افزار SAS نسخه 4/9 تجزيه شد. همبستگي صفات اندازه گيري شده و موثردر عملكرد، تجزيه به مولفه هاي اصلي شاخص ها با استفاده از نرم افزار آماري R اندازه گيري شد. مقايسه ميانگين اثر متقابل سه جانبه تراكم كشت × حذف يك سوم انتهايي سنبله× تنش خشكي نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد دانه گندم (7/8486 كيلوگرم در هكتار) در تراكم 450 بوته در متر مربع و حذف يك سوم انتهايي سنبله پيش از مرحله گرده افشاني در شرايط نرمال (شرايط بدون تنش شوري) مشاهده شد. بطوري كه 13/0 درصد بيشتر از تراكم 550 بوته در متر مربع و حذف يك سوم انتهايي سنبله پيش از مرحله گرده افشاني بود. بيشترين وزن سنبله (46/87 گرم) در رقم پيشگام در تراكم 450 بوته در متر مربع در سنبله هاي نرمال بدست آمد كه 52/0 درصد بيشتر از تراكم 550 بوته در متر مربع در حذف يك سوم انتهايي سنبله پيش از مرحله گرده افشاني بود. بيشترين ميانگين طول سنبله در شرايط آبياري نرمال بدست آمد كه 83/0 درصد بيشتر از شرايط تنش آبياري بود. بيشترين طول برگ پرچم در رقم پيشگام در تراكم 550 متر مربع مشاهده شد كه 01/2 برابر بيشتر از تراكم 550 بوته در متر مربع در رقم حيران بود. بيشترين اسيد آمينه پرولين در رقم حيران در تراكم 450 متر مربع مشاهده شد كه 65/1 برابر بيشتر از تراكم 550 در رقم حيران بود. تنش خشكي موجب افزايش ميز

چكيده: ذرت (Zea mays L.) ازنظر توليد عملكرد كل (عملكرد دانه و علوفه)، بعد از گندم و برنج، در جهان مقام سوم را به خود اختصاص داده است. ذرت علوفه اي گياهي باارزش علوفه اي بالا است كه نقش قابل توجهي در تأمين علوفه موردنياز كشور جهت توليد گوشت قرمز و سفيد دارد. علي رغم اين كه اين گياه يكي از گياهان علوفه اي باارزش ازنظر كيفيت و كميت توليد علوفه در ايران است ولي متأسفانه به دليل محدوديت هاي آبي و كاهش منابع آبي، سطح زير كشت آن در سال هاي اخير كاهش يافته است كه با توجه به نياز شديد كشور به علوفه براي دام ها، لازم است از روش هاي مكمل به نژادي-به زراعي جهت شناسايي ارقام مطلوب و مديريت شرايط كاشت و مصرف بهينه آب در آن ها استفاده كرد تا بتوان ارقام سازگار با شرايط جديد زراعي را شناسايي و بكار برد. كاهش روزافزون منابع آبي در ايران و از طرفي ديگر نياز جدي كشور به توليد علوفه سبب شده است تا توجه خاصي به ارقام متحمل تر به كم آبي و استفاده بهينه و پايدار از منابع آبي موردتوجه قرار گيرد. در اين راستا استفاده از ارقام سازگار، سامانه هاي نوين آبياري و نشاكاري مي توانند از راهكارهاي صرفه جويي در آب و افزايش راندمان مصرف آب در اين شرايط بحراني آب و هوايي باشد. با اين هدف، اين تحقيق در مزرعه دستجرد به صورت آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كاملاً تصادفي با 3 تكرار اجرا شد. عامل اصلي شامل دو سطح روش كشت (كاشت مستقيم بذري و كاشت نشايي) و عامل فرعي شامل چهار دورگ مختلف ذرت [(American genetics (AGN 720))، (AS66 (FAO 650))، (Single cross 703 (KSC703)) و (Simon)] بود. پس از انجام آزمون فرضيات مربوط به تجزيه واريانس، تجزيه هاي مربوطه به كمك نرم افزار SAS و Minitab انجام شد. طبق نتايج اثر متقابل بين نوع كشت و نوع دورگ براي كليه صفات اندازه گيري شده، به جزء صفت ارتفاع تشكيل بلال. تفاوت معني دار آماري نشان داد. نتايج اين پژوهش بيانگر وجود تنوع ژنتيكي قابل توجه در بين دورگ ها و وجود پاسخ متفاوت آن ها به تغيير شرايط كشت از حالت كشت مستقيم بذري به كشت نشايي بود. طبق نتايج، بالاترين ارتفاع بوته مربوط به دورگ 1 و 2 دركشت نشايي بود درحالي كه دورگ 3 در هر دو نوع كشت بذري و نشايي كمترين ارتفاع بوته را نشان داد. بر اين اساس، استنباط مي شود كه شايد يكي از عوامل مؤثر در بهبود عملكرد بيولوژيك در دورگ هاي