محمد آهی

در بررسی تطبیقی گلستان سعدی و نگارستان ابن کمال پاشا به بررسی دو اثر از نظر آداب و رسوم اجتماعی پرداختیم .و دو اثر را از جنبه های گوناگون آداب اجتماعی و رسوم جاری در جامعه زمان دو شاعر مورد واکاوی قرار دادیم ، از جنبه آداب دینی و شرع حاکمه در اجتماع و چهره ی صاحبان قدرت و رفتار متقابل آنها با مردم تا آداب حکمرانی و سیاست حاکم بر جامعه دو شاعر که کمابیش از آن یاد کرده اند، و آداب اقتصادی و کار و پیشه مردم روزگار عصر دو شاعر که از قناعت تا حرص و بخل سخن رانده اند و دیگر از جنبه آداب خانواده که در بیرون و اجتماع و در داخل خانواده از طلاق و چند همسری و تربیت فرزندان و دوستی و هم نشین را مورد توجه قرار داده ایم . در باب آداب پزشکی رایج در زمانه و دارو های موجود و امراض و آداب طبابت سخن گفتیم و در آخر در مورد آداب و رسوم و اخلاق صوفیان و درویشان حاضر در زمان دو شاعر از دور بودن از اجتماع تا خرق عادات و کرامات ایشان تا درویش نمایان متملق را به نثر در آوردیم. در مقایسه ای که بین دو اثر صورت گرفت به وضوح تمام میتوان پیشتازی و جسارت سعدی را در گلستان در بیان واقعیات و رسوم واقعی رو زگار خود را در مقایسه با ابن کمال مشاهده کرد ، زیرا ابن کمال بیشتر به گذشتگان و اغلب شاهان کیانی تا ساسانی میبالد و آداب آنان را بیان میکند و اغلب از جامعه خود جز در اندک مواقع سخن نمیگوید، حال آنکه سعدی با جسارت از فساد ها و رسوم غلط نیز در جامعه انتقاد میکند. این کم رنگ نشان دادن جامعه و آداب آنرا میتوان به درباری بودن ابن کمال نیز بسط داد زیرا وی خود جیره خوار حکومت زمان خود یعنی امپراطوری عثمانی است. در باب تاثیر دو شاعر از جامعه از نظر آداب و رسوم میتوان گفت که اگرچه ابن کمال پاشا مقلد بی چون چرای سعدی است اما بیشترین تاثیر را از جامعه زمان خود گرفته است و اغلب بر عقاید زمان خود پافشاری میکند مگر در اندک موارد مانند تربیت و امور شرعی ، که جزء لاینفک دین میباشد و در واقع به مانند سعدی معلم اخلاق نیست و آداب و رسوم را نقد نمیکند. سعدی گلستان را بی مانند خلق کرده است. و مقلد گمنامی چون ابن کمال بیشتر در پی اسب دوانی در میدان گلستان بوده است ، اما میتوان این نکته را یاد آور شد که قلمرو نفوذ زبان و ادبیات فارسی و آوازه ی شیخ سعدی پای از اقلیم و مرز های سیاسی فراتر رفته است و تا چه حد زبان فارسی مور

پژوهش های زبانی در هر یک از زبان های زندۀ دنیا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. باید به زبان فارسی علی-الخصوص در حوزۀ دستور نیز چنین رویکردی داشت. چرا که تدوین قواعد درست خواندن و درست نوشتن از مهم-ترین دلایل دستورنویسان برای پرداختن به این موضوع است. با توجه به این که هر زبان قواعد ویژه ی خود را دارد، اهتمام در نگارش دستورنویسی در زبان فارسی از چند دهه ی اخیر توسط دستورنویسان به چشم می خورد.این رساله نیز با عنوان «بررسی تطبیق ساختار تکواژ در کتاب های دستور زبان فارسی» تدوین شده است. بررسی-های صورت گرفته از مبحث تکواژ در آثار دستورنویسان نشان می دهد که این واحد زبانی از منظر برخی مولفان مورد غفلت واقع شده است، و از دیدگاه برخی نیز تعریف و تقسیم بندی ارائه شده جامع و علمی نیست. با توجه به ابهامات و تشتت موجود در این آثار، سعی بر آن است تعریفی جامع و دقیق از این واحد زبانی همانند واحدهای دیگر زبان ارائه شود. بنابراین در تعریف تکواژ باید گفت: کوچک ترین واحد معنادار زبانی است که از چندین هجا تشکیل شده است و قابل تقسیم به جز معنادار نیست. علاوه بر تعریف، در حوزه تقسیم بندی نیز، دستورنویسان نظریه های متفاوتی دارند. با توجه به بررسی وجه اشتراک و افتراق تکواژ در آثار دستورنویسان می توان این واحد زبانی را به دو دسته ی آزاد و وابسته تقسیم کرد. یافته های این پژوهش تطبیقی نشان می دهد که میان تکواژ آزاد و تکواژ وابسته ملاک های آوایی، کاربردی، معنایی و نگارشی وجود دارد.

عنصرالمعالی کیکاووس بن وشمگیر را باید از معدود نویسندگانی خواند که بر اغلب علوم زمان خویش مهارت دارد و مانند آموزگاری دلسوز و ژرف اندیش عصاره ی این علوم را در زمینه ی تربیت و اخلاق به کار گرفته و در اختیار جویندگان علم و آگاهی قرار داده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی دیدگاه های او در زمینه ی تربیت فرزندان (کودکان) است. نگارنده در این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی ابتدا به بررسی نظریه های مختلف تربیتی در جهان غرب و شرق (اسلامی و غیر اسلامی) می پردازد، سپس براساس آیات قرآنی به تعالیم تربیتی عنصرالمعالی می پردازد و به این نتیجه دست می یابد که بسیاری از آموزه های وی که در گذشته مرسوم بوده امروزه نیز برای تربیت کودکان اهمیت و کاربرد دارد؛ زیرا تعالیم صاحب قابوس نامه نه تنها تک بعدی و یا مربوط به یک دوره ی خاص نیست بلکه این تعالیم موضوعات گوناگونی را در بر می گیرد که تمام دوره های زمانی را شامل می شود؛ موضوعاتی که آن بزرگوار در کتاب خود بدان ها پرداخته است مربوط به حوزه های دینی، تربیت در خانواده، اجتماع، سیاست، جنگ، حتی سلامت بهداشت و روان، امور قضایی، ورزش ها و تفریحات است که نگارنده در این مبحث تلاش کرده در میان این تنوع آنچه را که مربوط به حوزه ی کودکان است و در دنیای امروز نیز کاربرد دارد مانند تربیتی دینی، تربیت اجتماعی، تربیت سلامت جسم و روان و دیگر موارد که هرکدام درجایگاه خویش مورد تحقیق و بررسی قرار خواهند گرفت.

پژوهش حاضر به بررسی موضوع مهم عهد و پیمان خداوند از بندگان که در آیه ی 172 سوره ی اعراف بیان شده است؛ می پردازد. موضوع فوق که در آیه ی مزبور، به صورت کلی مطرح شده است و عدم بیان جزئیات در این آیه، باعث نگرش های متفاوتی میان متکلمان، مفسران و عارفان شده است. هر کدام از پژوهشگران عرصه های فوق، از دریچه ی خود و با استدلال های عقلی و نقلی به این موضوع پرداخته اند. آیه ی الست را می توان در حوزه ی کلام هم مطرح کرد؛ این پژوهش، نخست به بررسی اجمالی نظریات مختلف از متکلمان، مفسران و عارفان درباره ی پیمان الست یا عالم ذر می پردازد و سپس در فصلی مشبع، بلکه دیدگاه های متفاوت مولانا درباره ی این موضوع، بیان می شود. در اهمیت و ضرورت این تحقیق باید اذعان کرد که اثری مستقل و مدوّن در زمینه ی عهد الست در مثنوی مولوی به نگارش درنیامده است و دیگر این که دانستن عهد الست جهت معرفت به خدا و شناخت بهتر مثنوی معنوی، بسیار ضروری است و در جامعه ی امروزی هم کاربرد دارد؛ بدین صورت که فهمیدن عهد الست و یادآوری آن، از رواج فساد و بی عدالتی و جنایات و خیانات بشری می کاهد؛ در طول پژوهش به مفاهیمی چون کاربرد سماع و الست، سعادت و شقاوت انسان ها و ارتباط آن با عالم ذر، عالم روحانی و پیوند آن با میثاق الست و ... پرداخته شده است. همچنین در بخشی مستقل به سماع و میزان کاربرد آن در مثنوی پرداخته و سعی شده است که ارتباط آن با عهد الست مورد بررسی قرار گیرد.

در متون ادب فارسی از نجوم و اصطلاحات طالع بینی به ویژه در آثار شاعران بزرگی چون خاقانی. نظامی و انوری. فراوان استفاده شده است. بررسی این آثار نشان می دهد که قدما علاوه بر ابنکه اطلاعات گسترده ای در مورد امور و اجرام فلکی و احکام نجومی داشته اند. تغییر و تحولات فلکی را در سرنوشت انسان ها و با حتی در تمام حوادث زمین موّثر می دانسته اند. همچنین برای تصمیمات و یا کارهای مهمی که قصد انجام آن را داشتند. به سعد و نحس بودن موقعیت اجرام فلکی توجه داشته اند. باور به نیروی جادویی نهفته در اجزاء هستی. امری است که تنها به بشر بدوی در دوران کهن متعلق نبوده است و انسان ها در طول تاریخ تا به امروز همواره به جان دار پنداری و طلسم معتقد بوده اند. از زمانهای بسیار دور. انسان می پنداشته است که بعضی از اجسام. حیوانات و اجرام سماوی قدرتی نهفته دارند؛ زیرا با دانش ناقص اش. امکان شناخت قوانین علمی حاکم بر جهان را نداشت. لذا به ناچار برای توجیه یا یافتن علت و درمانی برای ناگواری های زندگی. یا مانع شدن از آن هاء باور به دخل و تصرف قدرت های ناشناخته جادویی بر زندگی روزمره را در ذهن خویشتن بارور ساخت و خود را به تطبیق امور ریز و درشت زندگی با چنان باورهایی ملزم کرد؛ در ایران باستان و در پی آن در ادیان ایران پیش از اسلام. مانند سایر ادیان. بسیاری از باورهای خرافی زیر سایه دین. رنگ مشروعیت به خود گرفته بودند و باور به تاثیرات ستاره ها و سیارات برتصاویر زیبایی که از صور فلکی در اشعار خلق شده است. نشان دهنده تسلط علمی و اعتقاد به این احکام نجومی است. در این پژوهش سعی شده است با ارائه اطلاعاتی درباره تصویرهای فلکی. بروج و برخی از احکام نجومی مورد نظر قدما و با تبیین تصور ایشان. از احکام و حالات صور و بروج فلکی و پیشگویی ها و طالع بینی ها تا حدودی به فهم مفاهیم مدنظر. در اشعار و دیوان شاعر بزرگ ایران زمین. انوری ابیوردی کمک کند.

مسئله "اعجاز" در هر عصری و متناسب با هر معجزه ای متفاوت است. اثبات اعجاز قرآن کریم؛ آخرین معجزه جاوید الهی، به روش های مختلفی صورت گرفته است. از این روی به راحتی نمی توان وجوه مختلف آن را از یکدیگر جدا کرد؛ زیرا از هر زاویه ای که به این کتاب مقدس پرداخته شود، معجزه است. اما یکی از این وجوه، بهره گیری از اسلوب های متفاوت بیانی است. از شگفتی های زبان قرآن این است که برای بیان مفاهیم مورد نظر خود از اسلوب های بسیاری بهره گرفته است و مانند کتب بشری به یک روش و یک بیان خاص محدود نیست. یکی از این اسلوب های بیانی، روش "داستان" است. با توجه به اینکه گاهی ایراد سخن به صورت غیر مستقیم و در قالب های هنری از جمله داستان می تواند اثر بیشتر و بهتری بر مخاطب داشته باشد، قرآن کریم این روش را به کار گرفته است. یکی از انواع داستان، داستان مینی مال است که در عصر حاضر ظهور کرده است؛ این گونه داستان ها دارای ویژگی های خاصی هستند که قرآن کریم دارای نمونه-هایی از آن است. در این پژوهش به تحلیل ویژگی های مینی مالیستی برخی از داستان های قرآن پرداخته ایم تا اعجاز قرآن کریم از این وجه نمایان شود.

قیاس واژه ای تازی ودر لغت به معنی اندازه گیری و سنجش و برابری دو شیئ می باشد. قیاس در علم منطق یکی از وجوه و انواع سه گانه ی حجت(استدلال)است.و مهمترین و قاطعترین اقسام حجت و اساسی ترین بحث منطق صوری است وعبارت است از مجموع چند قضیه(حداقل دو قضیه) که هر گاه مسلم و صحیح فرض شوند، قضیه ای دیگر ضرورتاً از آن ها حاصل می آید و ناچار باید این قضیه را که نتیجه آن ها است، قبول کنیم؛ زیرا در غیر این صورت، گرفتار تناقض خواهیم شد . استدلال منطقی برسه گونه است: 1.قیاس؛2.استقرا؛3.تمثیل ؛ قیاس در اصطلاح علم اصول، عبارت است از اینکه در دو موضوع مشابه که حکم یکی معلوم و حکم دیگری مجهول باشد ، با مقایسه کردن آنها حکم شرعی مجهول مشخص گردد. ارکان قیاس جهار قسم است : اصل یا مَقیس علیه؛ 2. فرع یا مَقیس؛ 3. علت یا جامع (جهت مشترکی که بین اصل و فرع است)؛ 4. حکم ،چیزی که برای اصل ثابت است و می خواهیم برای فرع هم اثبات کنیم. منظور از قیاس اصولی همان تمثیل منطقی است . قیاس اصولی با قیاس منطقی متفاوت است؛ زیرا قیاس در باب منطق به معنای برهان و قیاس اصولی به معنای تشبیه وتمثیل است ؛ بنابراین قیاس فقهی برابر با تمثیل و تشبیه منطقی است.قیاس کردن از عوامل خطای شناختی انسانهاست و مولانا در تمام موارد با آن مخالفت می ورزد . مولانا در مثنوی ، مباحثی در مورد قیاس دارد که گاه آن را تایید می کند و گاه رد می کند. محور اصلی اکثر داستانها ی دفتر اول مثنوی همین مسئله ی قیاس اصولی است ، که مخاطب با شیوه ی کاربرد آن به وسیله ی مولانا و مخلفت وی با ان موضوع مواجه می شود . در پژوهش حاضر پس از اشاره به معنای لغوی و اصطلاحی قیاس و انواع و ارکان آن به تشریح قیاس اصولی و شیوه ی کاربرد آن در ابیات و داستانهای دفتر اول پرداخته ایم . لازم به ذکر است که مولانا به دلیل روحیه ی تسامح و تساهل خویش از دیدگاه یک عارف وارسته مسئله ی قیاس اصولی می نگردو با تبحر و استادی خاص خود آن را به زیبایی و به شیوه ی تعلیمی و تمثیلی در داستانها به تصویر کشیده است که نشان دهنده ی وسعت اطلاعات و مهارت شگرف او در مسائل فقهی و اصولی ،مذهبی ، حقوقی ، اجتماعی و...است . نکته ی مهم این است که مولانا خود به مخاطبین هشدار می دهد که قیاس ورزی نکنند ، ولی در عمل خود تن به قیاس می دهد . در فصل چهارم این پژوهش ابتدا شواهدی از ابیات و داستانهایی را که

تحقیق و بررسی در خصوص قواعد ترکیب در دستور زبان فارسی در داخل و خارج از ایران سابقه ی نسبتاً طولانی دارد و این موضوع از طرف دستورنویسان و زبان شناسان ایرانی و غیرایرانی فراوانی مورد توجه قرار گرفته و توسّع آن با روشهای متفاوت و با دیدگاه های گوناگونی صورت پذیرفته است. قواعد ترکیب در دستورهای اولیه از نظر شکلی و محتوایی بیشتر تحت تاثیر قواعد صرف و نحو عربی بوده است ولی با نفوذ علم زبان شناسی به داخل مرزهای ایران و همه گیر شدن نظریه های زبان شناختی، تحوّل عظیمی در شیوه ی تدوین و نگارش قواعد دستور زبان فارسی به وجود آمد و مباحث نو و جدیدی پا به عرصه ی دستور و دستورنویسی ایران گذاشت. آنچه در این تحقیق مورد توجّه بوده و به تبیین آن پرداخته شده است، بررسی قواعد ترکیب در دستور زبان فارسی بر پایه ی نظریه های زبان شناسی است که از کوچکترین واحد آوایی زبان یعنی واج تا بزرگترین واحد آن یعنی جمله ی مستقل را دربرمی گیرد و طی انجام کار تلاش شده است تا با رعایت یک روند منطقی و منسجم ابتدا هریک از واحدهای زبان در جایگاه خود به صورت یک واحد و یک حلقه ی مستقل بررسی شود سپس به تبیین چگونگی ارتباط آن واحد با واحدهای دیگر در زنجیره ی گفتار پرداخته شود و هم زمان به این نکته نیز توجه داده شود که برای تولید هریک از واحدهای زبان، قواعد دقیق و منظّمی وجود دارد که هیچ فرد یا گروه خاصّی آنها را ابداع نکرده بلکه به مرور زمان و به خواست یک جامعه ی زبانی و به تدریج به وجود آمده است. تا جایی که ساخت هر جمله ای در زبان براساس رعایت قواعد پنج گانه ای صورت می گیرد که دو دسته از آنها مربوط به ساخت سازه های زبان هستند که عبارتند از : قواعد واجی و قواعد هم نشینی و سه دسته دیگر در ساخت جمله به کار می روند که شامل: قواعد نحوی ، قواعد معنایی و قواعد کاربردی زبان می باشند.

معرفت شناسی ،شاخه ای از فلسفه ی معاصر است که به بررسی ماهیت معرفت و مبانی آن می پردازد و قابلیت اعتماد به ادعاهای معرفتی را می سنجد. معرفت شناسی ،پایه ی هر نظام فلسفی یا معرفتی است و به قدری مهم است که از یک سو فلسفه ی مادی و حسی را پایه گذاری نموده و از سوی دیگر فلسفه ی متافیزیک و ماورای ماده را . در این نوشتار تلاش شده است تا عقاید و آرای مولوی و دکارت با تکیه بر حس ، عقل و شهود مورد بررسی قرار گیرد . به این منظور در فصل دوم زندگی نامه ی هر یک شرح داده شده ،در فصل سوم حس از منظر مولوی و دکارت بیان گردیده در فصل چهارم عقل و انواع آن با ذکر شاهد مثالهایی از اشعار مولوی مورد بررسی قرار گرفته سپس به بررسی عقلانیت در نظام معرفت شناسی دکارت پرداخته شده و توضیحاتی در ارتباط با برخی مکاتب فلسفی غرب که نتیجه اصالت دادن او به عقل بوده ارائه گردیده است . در فصل پنجم معانی شهود در عرفان اسلامی و فلسفه ی غرب بیان شده و گزارشی از آرای مولوی و دکارت در ارتباط با شهود به صورت تحلیلی ارائه گردیده است . در فصل ششم حس ، عقل و شهود از دیدگاه مولوی و دکارت مقایسه گردیده و تفاوت دیدگا ه های آنان بیان شده است در فصل هفتم اشاره ای به پلورالیسم در آثار دکارت و مولوی شده است . معرفت حسی مطلوب مولانا نیست . او طالب معرفت شهودی است و آن را معرفت حقیقی می داند. از دیدگاه مولوی استدلال و قیاس نیز نه تنها قادر به کشف حقیقت نیستند بلکه آن را ضایع و تباه می سازند. او بر این باور است که حقیقت ،واحد اما راه های دست یابی به آن متعدد است . رنه دکارت موسس فلسفه ی جدید در غرب و از فیلسوفان وابسته به مکتب اصالت عقل و اصالت ماهیت است. دکارت در نظام معرفت شناسی خود به مفاهیم عقلی ، حقایق ازلی و مفاهیم فطری قایل است. از نظر دکارت، علم فقط از دو راه شهود و قیاس به دست می آید . هر مفهوم غیر شهودی و غیر قیاسی، فاقد شان معرفت علمی است.او ذات انسان و وجود او را منبع همه ی حقایق می داند ومعتقد است حقانیت امور مشروط به فهم ماست.دکارت با اصالت دادن به ماهیت ، کثرت گرایی و نوعی پلورالیسم اعتقادی را بنیان می نهد که منجر به فرد گرایی در غرب شده است. او در کنار تعدد راه های شناخت،حقیقت را نیز متکثر معرفی می کند

زبان مهم ترین وسیله جهت برقراری ارتباط میان انسان هاو قالبی برای بیان اندیشه هاست، نکته ی مهم این است که بررسی و شناخت دستور زبان ، به دلیل ماهیت تحول پذیریی که دارد هیچ گاه از حرکت باز نمی ایستد و از طرف دیگر با توجه به این که دستور نویسی در زبان فارسی مدت زیادی نیست که به صورت علمی پا به عرصه ی وجود گذاشته است ، ضرورت پژوهش در این عرصه مشخص می گردد. زبان فارسی از نظر ساختار آوایی، دستوری و معنایی تحولات سه گانه ایی را در طی سه دوره زمانی (باستانی، میانی و جدید) پذیرا شده است. برای بررسی زبان دو شاخه مهم دستور زبان و زبان شناسی به وجود آمد. دستور زبان فارسی قواعدی است که بدان درست گفتن و درست نوشتن را بیاموزند. آنچه بدان مقاصد خود را بیان کنند "کلام" خوا نند و کلام مرکب است از کلمات و "کلمه" مرکب از حروف است. حقیقت آن است که درباره کلمه میان دستورنویسان اتفاق نظر وجود ندارد. در برخی دستورهای پیشین معمولاً 10 قسم کلمه مورد بحث قرار می گرفت؛ اسم، صفت، ضمیر، فعل، عدد، قید، مبهمات، ادوات استفهام، حروف و اصوات. می توان گفت تقسیم بندی واحدی برای کلمه نداشته اند امروز نیز در دستورهای جدید به هر حال همین انواع بررسی می شود، اما عنوان ها و گاهی نام ها تغییر یافته است. مثلاً اسم، ضمیر، صفت، فعل و حروف عیناً با همین عنوان وجود دارد اما در محدوده پاره ای از این ها مانند ضمیر و صفت تغییراتی راه یافته است. دستور زبان خیام پور کلمه را شش قسم می داند. همچنین در دستور انوری و گیوی کلمه هفت نوع دانسته شده است .در دستور سنتی به تاثیر زبان عربی، حرف را کلمه محسوب می کنند. اما در این تقسیم بندی سخنی از تکواژ نمی باشد. در دستور جدید نیز کلمه را به بخش های متفاوتی تقسیم کرده اند از جمله در دستور جدید تکواژ را نیز جزء واحدهای زبان در نظر گرفته اند. واژه ها را می توان به بخش های با معنای کوچکتر تجزیه کرد و از این راه ویژگی های ساخت واژی آن ها را مشخص نمود، به کوچکترین واحدهای با معنایی که از تجزیه واژه مشخص می گردد، "تکواژ" گفته می شود. بر پایه ی ویژگی های معنایی، ساختواژی و دستوری، تکواژها در 4 دسته قرار می گیرند. الف- تکواژ واژگانی یا قاموسی. ب- واژه های دستوری یا نقشی. پ- تکواژهای اشتقاقی. ت- تکواژهای تصریفی واحدهای زبان از کوچکترین تا بزرگترین دارای سلسله مراتب زیر است: واج، تکواژ، واژ

داستان های تمثیلی همواره از جایگاه مهمتری در ادبیات فارسی برخوردار شده اند. از میان شاعران، عرفا، ونویسندگان کمتر کسی هست که به این مهم نپرداخته باشد. عطار نیشابوری از جمله شاعرانی است که معانی بلند عرفانی را در قالب تمثیل گنجانده است. چهار اثر بزرگ عطار (الهی نامه، مصیبت نامه، اسرار نامه ومنطق الطیر) همگی برای پرداختن مسایل اندرزی، عرفانی،... ازتمثیل سود جسته اند. قرآن کریم نیز علاوه برپرداختن به مسئله های گوناگون بشری، از نقل داستان وتمثیل باهدف پند و اندرز، عبرت گیری وطرح نکات مهم تربیتی نیز استفاده کرده است. ما در ابتدا ی این پژوهش سوالاتی را مطرح کرده ایم که در فرایند پایان نامه به آن جواب داده ایم سپس بر اساس سوالات پژوهشی به گرداوری مطلب و تجزیه و تحلیل آنها پرداخته ایم روش تحقیق در تدوین پایان نامه توصیفی_تحلیلی است. بعد به بررسی ویژگی داستان ها و تمثیلات قرآ نی به صورت کلی پرداخته و سپس به تجزیه و تحلیل چند داستان از آثار مختلف عطار پرداخته ایم، جنبه های کاربردی حیوانات را از قرآن و منطق الطیر استخراج و آنها را تو ضیح داده ایم و پرندگان تمثیلی عطار را نماد گشایی کرده ایم ودر نهایت ویژگی داستان های قرآنی را با منطق الطیر مقایسه کرده و در نهایت به این نتیجه رسیده ایم که عطار مهمترین عناصر شخصیت های فابلی خود را از قرآن کریم اقتباس کرده است با این تفاوت که شخصیت های فابلی عطار زاییده ی ذهن وتخییل خودش است اما شخصیت های فابلی قرآن از واقعیتی محض سر چشمه می گیرد.