معصومه ریعان

احادیث حوزه مهدویت ناظر به نشانه های ظهور و احوال آخرالزمان، از اهمیّت بسیاری برخوردارند. انجام پژوهش های عمیق، دقیق و جامع در این حوزه روایی، هم به جهت بررسی اصالت آنها، و هم به لحاظ استنتاج های متنوعی که از آنها انجام می گیرد، بسیار ضروری می نماید. در پژوهش پیش رو، کتاب «یوم الخلاص» اثر کامل سلیمان؛ نویسنده معاصر لبنانی که در حوزه روایات مهدوی شهرت و رواج خاصی پیدا کرده، هرچند با اشکال های جدّی هم روبرو است، از منظر سندی، متنی و محتوایی مورد تحلیل و نقد قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده بیانگر آن است که مولف کتاب نتواسته تحقیق و تفحص درخوری در روایات مهدوی ارائه دهد بلکه عمدتاً به تنظیم و نقل روایات موجود در دو کتاب «الزام الناصب» و «بشاره الاسلام» پرداخته است. در کتاب یوم الخلاص روایات بسیاری بر اساس معیارهای نقد متنی همچون قرآن، سنت قطعی، عقل، عقل، تاریخ، حس و ... نا استوارند. بعلاوه از آنجا که مولف به دنبال اثبات رخ نمودن نشانه های ظهور در عصر حاضر بوده، از ارائه هر گونه حدیثی که موید این دیدگاه باشد، ابایی نداشته؛ لذا احادیث ناصحیح و ضعیف، و بسیاری را گزارش کرده است، نیز وی برای دستیابی به مفهوم و مقصود مورد نظر خود در روایات دخل و تصرف نموده است. گذشته از آن، تحلیل های غیردقیق و نااستواری در ذیل برخی از روایات ارائه داده که این امر اعتبار و اهمیت کتاب یوم الخلاص را در نزد محققان به شدّت تنزل داده است.