Morteza Ghaemi

إنّ علم الدلاله یُعد جزءًا من علم اللغه والذی یتطرق إلی دارسه المعنی للمفردات او العبارات فی النص والوصول إلی غایه المتکلم او الکاتب، واستعمل علم الدلاله فی النصوص الدینیه کالصحیفه السجادیه التی لها طبقات دلالیه معقده تلعب دوراً فاعلًا ومفتاحًا فی تحدید معنی المفردات، ویهدف هذا البحث إلی التطرق لعلم الدلاله التاریخی والبنیوی لکلمه العفو عن طریق المنهج الوصفی والتحلیلی، کما یحاول لدراسه کلمه العفو من جهه الدلاله اللغویه فی الصحیفه السجادیه، ورسمت أثر هذه الکلمه عبر الأزمنه التاریخیه من العصر الجاهلی حتی الاسلامی والتی برزت لنا التطور الدلالی کالتخصیص والتعمیم والرقی والانحطاط الدلالی ونقلت لنا کلمه العفو بدلالتها المادیه والاشیاء المحسوسه معنی خاص مثل (الرسم والتراب والشعر والوفر) وإلی دلالات غیر محسوسه معنویه ووجدانیه، وبهذا خضعت هذه الکلمه من معانیها الوضعیه إلی وجه آخر مظهرًا من مظاهر التطور الدلالی التی ادرجتها الآثار الادبیه التاریخیه والنصوص الدینیه، وتنوعت معانی کلمه العفو الوارده فی الأدعیه المبارکه والتی جعلت لها معانی متنوعه منها المغفره والسلامه والمحو واسم من اسماء الله الحسنی والترک والمثوبه بتأثیر السیاق الذی جعل لها معانی أخری متنوع الدلالات کی یطلق للمتلقی آفاق تشکیلیه وابداعیه، وصور لها الإمام (علیه السلام) معانی لکی ترتقی إلی قصدیه تامه

علم زبان شناسی و معنا شناسی از جَرگِه علوم انسانی سرچشمه می گیرند که به نسبتِ سایر علوم این حوزه، تازه تر و دارای شبکه های متعدّد و ناشناخته ای هستند که امروزه، پژوهشگران علوم انسانی را برای کشف و بازشناسی خویش فراخوانده اند؛ و از آن جا که زبان با انسان، هماره مرتبط و هم آغوش بوده و اسرار نفسانی سَر به مُهر وی را گشوده، معنا را نیز با خویش همراه و به مَنَصَّه ظهور رسانده است؛ در این راستا، سبک شناسی با لایه های متنوّع خویش (بلاغی، نحوی، آوایی، واژگانی)، رخ می نمایاند که هرچند در سال های اخیر، کاوش های بسیاری را به نام خود ثبت نموده، هنوز حفره هایی تو در تو به جای نهاده که از چشم کاوش گران پنهان مانده است.

متن بودگی، با مشخصه های متعدّد و متنوّعی که دارد، موجبات بروز نگرش نویسنده و یا گوینده را فراهم می-آورد. «در سبک شناسی نحوی، نحوه هم نشینی واژگان و نظم ساختار دستوری آن ها مورد اهمیّت است» . به عنوان نمونه، با بررسی کیفیّت واژه چینی در جمله، می توان نحو معیار را از نحو سبک ساز، باز شناخت؛ و در یک دیدگاه جزئی، فردیّت را در سبک اشخاص مختلف، تحلیل نمود. سبک و ساختمان جمله ها نیز، با داشتن انواع متنوّع (گسسته، هم پایه، وابسته، متصل و تو در تو)، تنوّع های سبکی را به وجود می آورند، که از نظر معنایی متفاوتند؛ برای نمونه، سبک گسسته، گروهی از اندیشه های مستقل و جدا از هم را به نمایش می گذارد، این در حالی است که، سبک هم پایه با ایجاد ارتباطات معنایی میان ساخت های نحوی، شتاب سخن را فراوان و موجب پویایی متن می گردد «وجهیّت» نیز، در لایه نحوی مطرح شده و «یکی از روش های کشف دیدگاه، تفکر و اعتقاد نویسنده و نگرش او در ارتباط با محتوای عبارت است که از ساخت نحوی نشأت می گیرد و از دیرباز موضوعی بحث برانگیز میان منطقیون و زبان-شناسان بوده است. از نظر لاینز (1977) در «وجهیّت»، نوع نگرش نویسنده نسبت به موضوع و صدق و کذب آن مشخص می گردد»

چکیده: کاربردشناسی مطالعه ای دربارۀ ارتباط میان ساختار زبان و کاربرد آن است. این رویکرد زبان شناسانه که بخشی از نظریۀ کلی معنا را تشکیل می دهد به صورت ویژه مربوط به معنای ضمنی و معانی استنباط شده و ناگفته هاست که شنونده در آن بر اساس تجربۀ مشترک دست به استنباط و استنتاج می زند. مهمترین مؤلفه ها برای تحلیل کاربردشناسانه کنش گفتار، ادب ورزی، استلزام ارتباطی، پیش انگاری و برهان ورزی است که به ترتیب زبان را در بافت کنش انسانی، عدول از اصول همکاری گفتمان، تکیه بر پیش فرض های مشترک و توجه به استدلال و برهان زبانی در تحقق اهداف گوینده مورد بررسی قرار می دهد. کاربست این رویکرد در تحلیل مفاهیم غیربیانی متون مذهبی از جمله نهج البلاغه کارگشا است بخصوص اگر در ابعاد تربیتی و اخلاقی مورد بررسی قرار بگیرد. این پژوهش قصد دارد با روش توصیفی- تحلیلی، گزاره های اخلاقی نهج البلاغه را با رویکرد کاربردشناختی مورد بررسی قرار دهد و کارکرد آن ها را در دریافت و درک مضامین پنهان و مقصود امام (ع( تبیین نماید. از این رو برای هر کدام از مولفه ها یک یا چند موضوع اخلاقی انتخاب شده و در نهایت این نتیجه حاصل شد که راهبردهای کاربردشناختی فرآیند ارتباط را تسهیل و تعابیر و مفاهیم جدیدی را به مخاطب منتقل می کنند که مستقیما بیان نمی شود. از این رو امام (ع) غالبا با در نظر گرفتن قدرت درک مخاطب از بیان صریح فراتر رفته و به روش غیر مستقیم متوسل می شود که بدون توسل به قراین متنی و بافت موقعیتی نمی توان به مقصود ایشان پی برد.

در پژوهش حاضر "استعاره شناختی" را که به درک و بیان یک مفهوم انتزاعی بر اساس یک مفهوم فیزیکی تر اطلاق می شود به عنوان ابزاری مؤثر برای تحلیل زبان که یکی از نمودهای ذهن است، بکار می گیریم. اهمیت این تحقیق، از این واقعیت ناشی می شود که امروزه مبحث استعاره های مفهومی در زمینه مطالعات فرهنگی و میان فرهنگی، امکان بررسی شناختیِ فرهنگ ها را فراهم و از چرایی شباهت ها و تفاوت های میان آنها پرده برمی دارد. روش انجام این تحقیق، توصیفی-تحلیلی و روش تحلیل به صورت معناشناسی شناختی است و الگوی بررسیِ مقایسه ای آن، الگوی پیشنهادی کرشفسکی است که شامل چهار مرحله توصیف، مقایسه، مقابله و نتیجه گیری است. مراحل مذکور، در چارچوب نظریه کوچش، مورد بررسی قرار می گیرند. بررسی داده های این پژوهش نشان می دهد که عامل «انتقال» به جهت همجواری جغرافیایی، به ویژه هم کیشی، به علاوه ی عاملِ بنیادینِ «انگیختگی جهان شمول فیزیولوژیک»، اشتراکات شناختی وسیعی را میان سخنگویان این دو زبان در حوزه احساسات شادی، غم، خشم و ترس، موجب شده است. هرچند نباید نقش فرهنگِ مختصِ هر یک از زبان های مذکور را، در ایجاد گونه های متفاوت تجربی و اندیشگانی و ترجیحات شناختی و به تبع آن، استعاره های خاصِ زبانی، نادیده گرفت. داده های فرهنگ بنیاد این پژوهش، عمدتا جزو استعاره های متجانس اند یعنی هر دو زبان از استعاره های مشترک در سطح عام استفاده نموده سپس اطلاعات شناختی فرهنگی خود را به آن افزوده و استعاره های خاص زبانی به وجود آورده اند. مثلا استعاره «خشم کوره است» در فارسی، استعاره عامِ «خشم گرما است» را انتخاب و سپس به جای گرما، کوره را برگزیده و فرد عصبانی را به شیء پرتاب شده از کوره، مانند کرده است و زبان عربی، "جوشیدن شکم" را برجسته دانسته و عبارت "غلی جوفه من الغضب" را ایجاد کرده است؛ یا در رابطه با ترس، استعاره «خوف یجمد الدم فی العروق»، در عربی، استعاره عامِ «ترس سرما است» را انتخاب و سپس به جای سرما، "یخ زدن خون" را برگزیده و این عبارت استعاریِ فرهنگ بنیاد را به وجود آورده است در حالی که در زبان فارسی غالبا تن یا برخی اعضای بیرونی است که یخ می کند. همچنین زبان های مذکور در حوزه های مبدأ پایه ای نظیر "بالا"، برای تصور شادی، مشترک اند، اما این استعاره در زبان فارسی غالبا "آماده شدن برای پرواز است"، مثلا "دارم بال درمی آورم"،

چکیده نظریه رومن یاکوبسن یکی از کامل ترین نظریه زبان شناسی معاصر در بررسی آثار ادبی و تعلیمی است. رومن یاکوبسن نظریه پرداز مکتب فرمالیستی پراگ، معتقد است که هریک از اشکال خبری و انشائی پیام اهدافی دارد که در پرتو اهداف ارتباطی آن قابل تبیین است. وی معتقد است که تکیه کلام بر یکی از عوامل شش گانه ارتباط شامل فرستنده، گیرنده، پیام، زمینه، مجرای ارتباطی، و رمزگان است و این ارکان دارای نقش های زبانی شش-گانه ای هستند که شامل عاطفی، ترغیبی، شعری، ارجاعی، همدلی و فرازبانی می شود. این نظریه قابل تطبیق بر خطبه های نهج البلاغه می باشد؛ چه آنکه این خطبه ها از تمام مولفه های مطرح در این نظریه برخوردار است: امام (ع) به عنوان فرستنده، مخاطبان به عنوان گیرنده، محتوای کلام به عنوان پیام، شنیدار در روز ایراد خطبه ها و دیدار در امروز به عنوان مجرای ارتباطی، واژگان به عنوان رمزگان و حوادث و رخداد ها به عنوان زمینه به شمار می روند. نظر به فراوانی خطبه ها در نهج البلاغه، بیست خطبه از این خطبه ها را به عنوان زمینه پژوهش برگزیده و بر اساس روش تحلیلی- توصیفی در پرتو نظریه ارتباط کلامی یاکوبسن با هدف شناسایی و تبیین میزان انطباق مولفه های مطرح در این نظریه بر متن نهج البلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.. نتایج این پژوهش نشان داد که نقش های زبانی در خطبه های طولانی جز در موارد اندک با ساخت آن هماهنگ نبوده و امام (ع) هدف خود را بدون صراحت بیان می دارد و تمام ساخت های تعریف شده در نظریه یاکوبسن را با بخشیدن رنگ متناسب با کارکرد مورد نظر به کار می گیرد، و به عنوان مثال می بینیم که دو ساخت ارجاعی و فرازبانی نقش های عاطفی و ترغیبی را ایفا می نمایند. آنچه در این فرایند امام (ع) را یاری می دهد به کارگیری تشبیه، استعاره و نیز جناس و برقراری توازن بین کلمات و مراعات نظیر در کلام ایشان است. در خطبه های کوتاه شاهد آنیم که ساخت های زبانی با کارکرد ارتباطی خود منطبق و همسو بوده و امام (ع) از به کارگیری آرایه های بیانی کاسته و از محسنات بدیعی مانند اقتباس، تضمین و اسلوب حکیم بیشتر بهره می گیرد.

ترجمه یکی از اساسی ترین مسائل ادبی دنیای معاصر است، چرا که وظیفه مترجم تنها جایگزینی الفاظ نیست، بلکه به عنوان یک عنصر فعال و میانجی گر، سعی در انتقال معنای متن مبدأ و حفظ ساختار زبان مقصد و معیار دارد. نشانداری یک مفهوم زبان شناختی ا ست که با کمک آن می توان کاربرد کم یا زیاد برخی ساخت ها یا مقوله های زبانی و وجود برخی محدودیت ها در کاربرد آن ها را توجیه کرد. مفهوم نشانداری از مفهوم اولیه اش که توسط تربستکوی مطرح شد، به مرور تغییر کرد و وارد دیگر سطوح زبانی شد. علاوه بر نشانداری واجی، نشانداری صرفی، نحوی، التزامی، توزیعی، معنایی و استعاری نیز مورد بررسی و واکاوی محققان زبان شناس قرار گرفت. پژوهش پیش رو با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد زبان شناختی و با هدف کیفیت سنجی و ارزشیابی منتخبی از ترجمه های نهج البلاغه ابتدا به معرفی نشاندار استعاری با تکیه بر استعاره مفهومی و سپس ترجمه ی واژگان و جملات نشاندار استعاری خطبه غرّاء و نامه سی و یکم از نهج البلاغه در پنج ترجمه ی انصاریان، مبشری، فیض الاسلام، زمانی و شهیدی بر اساس سطح سبکی گارسس می پردازد. سطح سبکی دارای ویژگی های مثبت؛ حفظ اسم های خاص با معادل در متن مقصد و حفظ آرایه های ادبی و دارای ویژگی های منفی؛ حفظ ساختارهای متن مبدأ، بسط خلاقانه، بسط ساده، اشتباه مترجم، حذف آرایه های ادبی به خصوص استعاره و تغییر در آرایه های ادبی می باشد و به وجود رابطه معکوس بین جنبه های منفی و مثبت و میزان مقبولیت قائل است. بدین معنا که، هر چه مقدار ویژگی های منفی بیشتر باشد، میزان کفایت (دقت مترجم در رساندن پیام مورد نظر) و مقبولیت (میزان پذیرفتنی بودن از نظر خوانندگان زبان مقصد) کمتر است و هر چه ویژگی های مثبت بیشتر باشد، میزان کفایت و مقبولیت زیادتر خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می دهد، روش ترجمه انصاریان با حفظ استعاره به عنوان ویژگی مثبت در سطح سبکی گارسس بیشترین همخوانی و مبشری، زمانی و شهیدی به ترتیب در مراحل بعدی قرار دارند و روش ترجمه فیض الاسلام بیشتر با افزوده سازی همخوانی دارد و همچنین روش ترجمه انصاریان از ویژگی منفی کمتر و در مجموع روش ترجمه انصاریان از کفایت و مقبولیت بیشتری برخوردار است.

در دوران معاصر "ارزیابی میزان کیفیت" ترجمه ها به عنوان یکی از اصلی ترین زیرمجموعه های "مطالعات ترجمه"، رشد چشمگیری داشته است. پژوهش های انجام گرفته در این حوزۀ علمی درصدد شناخت انواع ترجمه و بهبودبخشی و کیفیت سنجی آن از طریق ارائۀ چارچوب هایی برای سنجش ترجمه هاست. لذا ترجمه شناسی با تکیه بر نظریات علمی در باب چیستی، سبک ها و راهبردهای ترجمه، به دنبال آن است تا بستری مناسب برای پایه ریزی الگوهای مختلفِ کیفیت سنجی ترجمه ها فراهم آورد. از میان الگوهای مطرح شده، الگوی گارسس، مدلی چندبُعدی و با تکیه بر آراء نظریه پردازانی چون نیومارک و وینی و داربلنه مطرح شده است. این الگو مشتمل بر چهار سطح است که هر کدام زیرگروه ها یا تکنیک های خاص خود را دارند. طبق این الگو، انواع تکنیک های ترجمه، دارای جنبه ها و ویژگی های مثبت و منفی هستند، و مقادیر به کارگیری هر تکنیک از سوی هر کدام از مترجمان، نشان دهندۀ میزان جنبه های مثبت و منفی است. وی براساس مقادیر به دست آمده از تکنیک ها، در نهایت میزان ویژگی های مثبت و منفیِ بیانگر کفایت و مقبولیت ترجمه ها و سپس میزان کیفیت آنها را مورد ارزیابی قرار می دهد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی از نوع مقابله ای پنج ترجمۀ «آیتی، فولادوند، زمانی، مجتبوی، صفارزاده» از سه سورۀ «نبأ، تکویر، مطففین» را به ترتیب با سبک های ترجمه ای «تحت اللفظی، وفادار، معنایی، ارتباطی، آزاد» براساس الگوی گارسس مورد ارزیابی کیفی قرار داده است؛ با تکیه بر آمار و نمودار، مقادیر به دست آمده از تکنیک های به کارگرفته شده از سوی مترجمان مقایسه شده و میزان بهره مندی هر کدام در انواع زیرگروه ها و تکنیک های این آیات از لحاظ کفایت و مقبولیت مشخص گردیده است. برآیند پژوهش نشان داد، به ترتیب براساس بسامد به دست آمده از الف: جنبه های مثبت و ب: جنبه های منفی کفایت و مقبولیت با ارجاع به نمودارها، میزان اولویت ترجمه ها بدین صورت است: الف: 1. صفارزاده،2. مجتبوی،3. زمانی،4. فولادوند،5. آیتی؛ ب: 1. صفارزاده،2. آیتی،3. فولادوند،4. زمانی،5. مجتبوی. براساس مقادیر برآمده از ویژگی های مثبت و منفی، میزان حصول کیفیت ترجمه ها به ترتیب از بالاترین تا کمترین میزان بدین وجه است: 1. مجتبوی 2. زمانی، 3. صفارزاده، 4. فولادوند، 5. آیتی. این مسئله گویای این مطلب است که ترجمۀ آیتی و سپس فولادوند، به علت اه

چکیده: واژه «تعادل» که در زبان فارسی از آن با عنوان برابری و در زبان انگلیسی با عنوان (equivalence) و در زبان عربی نیز با عنوان «التکافؤ» شناخته می شود، یکی از مسائل مهم ترجمه می باشد. برای آن که ترجمه یک متن بتواند از تعادل قابل قبولی برخوردار باشد، مترجم باید همه اجزای متن زبان مبدأ را مورد توجه قرار دهد. یکی از مهم ترین اجزای تعادل ترجمه ای را واژگان تشکیل می دهند. برابریابی برای کلمات، سخت ترین بخش ترجمه است که ظریف است و به تجربه، دانش و مهارت فراوان نیاز دارد و این امر در ترجمه متون دینی از حساسیت بیشتری برخوردار است . بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی، فرایند « معادل سازی» و « برابری» را در سطح واژگان در پنج ترجمه فارسی ( ترجمه آقابان معزی، الهی قمشه ای، آیتی، فولادوند، رضایی اصفهانی) از نیمه دوم قرآن کریم بررسی کند. از این رو. پنج مؤلفۀ معنای ارجاعی، ضمنی، تقابلی، همایشی و آحاد معنایی مورد بررسی قرار می گیرد. برآیند پژوهش نشان می دهد که در مقوله برابریابی واژگانی چالش هایی وجود دارد که گاهی دقت در ترجمه را مورد هدف قرار می دهد. چنانکه در مقوله معنای ارجاعی، چالش هایی همچون ریشه یابی دقیق، نیاز به شناخت واژه در فرهنگ زبان مبدأ در زمان استعمال، شباهت شکلی برخی واژگان در زبان مبدأ و گاهی شباهت در زبان مبدأ و مقصدأ، باعث کاستی هایی در ترجمه می شود و توجه به این موارد در عملکرد مترجم موثر می-باشد. در معنای تقابلی و همایشی نیز شناخت بافت کلام و شناخت واژگان هم نشین از ضروریات است که نادیده گرفتن این مساله موجب ضعف برخی ترجمه ها در انتقال معانی شده است. در مقوله آحاد معنایی نیز غفلت از واژگان نشان دار و بی نشان و ساختمان معنایی واژه و عدم تمایز بین واژگان به ظاهر مترادف باعث ارائه معادل های غیردقیقی شده است. در معنای ضمنی نیز از جمله مسائل مهم، روش شناسی در انتقال مفاهیم بلاغی همچون استعاره، کنایه و مجاز است که عدم توجه به آن ترجمه را از دقت به دور می کند. با توجه به آنچه که از نمونه ها بررسی شده آقای رضایی و معزی در بخش معنای ارجاعی نسبت به بقیه بهتر عمل کرده اند. در معنای تقابلی و همایشی نیز ترجمه آقای الهی قمشه ای از آنجا که یک ترجمه آزاد وتفسیری می باشد سعی داشته این هم نشینی را بهتر رعایت کند و به ترجمه معجمی از واژگان بسنده نکند. در م

إن الأسلوبیه بوصفها منهجا نقدیا، تعنی بدراسه النصوص الأدبیه من خلال النص ذاته وهدفها الرئیس هو دراسه الظواهر المنزاحه فی النص الأدبی والکشف عن جمالیاتها. فی الإجراءات الأسلوبیه، یلعب السیاق دوراً مهمّاً فی معرفه الظاهره الأسلوبیه؛ لأنّ السیاق هو القاعده الداخلیه ینحرف عنها الأسلوب وهی التی تمنح الخروج علی القاعده اللسانیه والتناوب هو ظاهره أسلوبیه تمثل خروجاً أو تحولاً عن النمط السائد فی السیاق وهو یعنی إحلال کلمه - اسم، وفعل، وحرف- محل کلمه أخری بشکل لا تنفی الکلمه النائبه معنی الکلمه المنوب عنها. إنّ التناوب بوصفه ظاهره أسلوبیه یحتوی علی رکیزتین أساسیتین: الأولی: الخروج عن البنیه المثالیه الأصلیه والثانیه: النیه الجمالیه التی تقف وراء البنی الإبداعیه ومن هنا تأتی أهمّیه هذه الدراسه التی تحاول الوقوف علی أبرز صور التناوب فی النص القرآنی وبیان جمالیاتها ودورها الدلالی والکشف عن المفارقه بین دلاله البنیه السطحیه الظاهره ودلالات البنیه العمیقه. عولجت هذه الدراسه علی المنهج الوصفی – التحلیلی وتوصّلت إلی بعض النتائج منها: إنّ الغرض الرئیس لتناوب حرف بدل آخر هو المبالغه بالإضافه إلی دفع التشبّع والتکرار ومفاجأه المتلقّی. أبرز التناوب فی الأفعال أو التضمین النحوی أسلوباً عربیاً خاصاً مفاده تضمن لفظ لمعنی لفظ آخر مما یحدث نوعاً من الدلاله المرکبه التی تغنی المعنی، مع تحقق مبدأ الإیجاز والاختصار، بالإضافه إلی التوسع فی المعنی وأثبتت أنّ ظاهره التناوب فی الأفعال أکثر انتشاراً فی هذه السور خلافاً مع الأنماط الأخری. أمّا فیما یتعلّق بالتناوب بین الأسماء والتناوب الوظیفی فلاحظنا فی مبحث التناوب بین صیغ الأسماء والأفعال، أنّ الانزیاحات، أخذت کثافه ذات نوعیه لافته، حیث رأینا أن ورود اسم الفاعل بدل الفعل المضارع أو الفعل الماضی له حضور مکثّف فی هذه السور. إنّ التناوب الوظیفی فی هذه السور الأربع کثیراً ما یتجلّی فی إنابه المصدر مناب الوصف أی: إقامه المصدر مقام الاسم الفاعل والمفعول حیث کثره ورودها جعلها عیّنه أسلوبیه ومن دلالات هذا النمط من التناوب هی الاقتصاد اللغوی وتکثیف الدلاله فی المبنی الواحد.

معنی شناسی بخشی از دانش زبان شناسی است که به بررسی معنای مفردات یا جمله های یک متن می پردازد و یکی از روش-های مهم جهت دستیابی به مقصود گوینده یا نویسنده است. به کارگیری دانش معنی شناسی در متونی چون قرآن کریم که دارای لایه های پیچیده ی معنایی است، در تعیین معنای واژگان نقش مؤثری ایفا می کند. این پژوهش در تلاش است تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی به معنی شناسی تاریخی و توصیفی واژگان خوردنی و نوشیدنی اهل دوزخ (صدید، حمیم، غسّاق، زقّوم، ضریع، غسلین) در قرآن بپردازد. همچنین با تعیین مفاهیم همنشین و جانشین به تبیین و کشف حوزه های معنایی و مؤلفه های معنایی واژگان مورد نظر اقدام کند تا از رهگذر آن به معنای دقیق واژگان قرآنی دست یابد. هدف از نگارش پژوهش مذکور این است که تحولات معنایی واژگان خوردنی و نوشیدنی اهل دوزخ در قرآن از طریق معنی شناسی تاریخی و توصیفی مشخص شود و معنای واژگان از منظر بافت متنی و موقعیتی بررسی گردد. علاوه بر دو هدف فوق، این پژوهش قصد دارد تا روشی مناسب و مؤثر در تعیین معنای واژگان به پژوهشگران قرآنی معرفی نماید و در نهایت با دستیابی به معنای واقعی و اساسی با کمک گرفتن از مفاهیم همنشین و جانشین و مؤلفه های معنایی از تفسیر به رأی ممانعت به عمل آید. بعد از بررسی معنای واژگان خوردنی و نوشیدنی اهل دوزخ، این نتایج حاصل شد که واژه ی «حمیم» از واژگان مورد مطالعه، بیشترین تحول معنایی داشته است و کاهش معنایی یا تخصیص معنایی به عنوان یکی از روابط مفهومی در واژگان مورد مطالعه نمود بیشتری دارد و بافت متنی در مقایسه با بافت موقعیتی در کشف معنای واژگان، نقش چشمگیرتری دارد.

چکیده: در سالیان اخیر مطالعات حوزه ترجمه، جهش چشمگیری را به خود دیده است. پژوهش های صورت گرفته در این حوزه، بیشتر برآن بوده است تا ضمن ارائه تحلیل های علمی و نقادانه از شیوه های ترجمه، بستری را به منظور دستیابی به تعادل ترجمه ای فراهم نماید. این نوع پژوهش ها که رسالت خود را در نشان دادن مسیر دستیابی به تعادل هر چه بیشتر می دانند، دیری است که با ارتباط با دانش معناشناسی و سایر علوم بلاغی و ادبی، در بطن خود، نظریات علمی و سازنده ای را به ترجمه پژوهان ارائه نموده اند. نتایج این پژوهش ها حاکی از آن است که تعادل ترجمه ای، نه تنها در حوزه واژگان؛ بلکه در سایر عناصر متن از قبیل بافت و ساختار نحوی و غیره ... جریان دارد. به دیگر سخن، برای رسیدن به تعادل حداکثری در ترجمه، همه عناصر و اجزای متن دو زبان مبدأ و مقصد مورد برابریابی قرار می گیرند. نکته دیگری نیز که ترجمه پژوهان برآن اتفاق نظر دارند این است که هرگز نمی توان در فرایند ترجمه به تعادل کامل دست یافت؛ چرا که امکانات زبانی زبان های مختلف همه در یک سطح قرار ندارند. یکی از مهم ترین اجزای تعادل ترجمه ای را واژگان تشکیل می دهند. واژگان به عنوان سنگ بنای ساختمان متن، با چینش منظم خود در بافت کلام، سازنده معانی مختلفی هستند. در مقوله تعادل واژگانی، برای آنکه بتوان به راهکاری منظم و علمی دست یافت، نخستین گام، آشنایی با انواع مختلف معنا در دانش معناشناسی است. در این پژوهش، تلاش می شود تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی، ضمن معرفی برخی اقسام مختلف معانی مطرح در دانش معناشناسی، به نقد و تحلیل عملکرد پنج ترجمه فارسی از خطبه های نهج البلاغه در دستیابی به تعادل واژگانی بپردازیم. در همین راستا با انتخاب شش نوع از معنا در معناشناسی تحت عناوین معانی ارجاعی، تقابلی، همایشی، آحاد معنایی، ضمنی و صرفی، ضمن معرفی اجمالی این نوع معانی و کارکرد آن در فرآیند ترجمه، عملکرد ترجمه های فارسی خطبه های نهج البلاغه را از این منظر مورد واکاوی قرار می دهیم . برآیند پژوهش حاکی از این است که عملکرد مترجمان در مقوله برابریابی دقیق واژگانی با یکدیگر یکسان نبوده است. در مقوله معنای ارجاعی واژگان، چالش هایی همچون هم شکل بودن برخی واژگان در زبان عربی و فارسی موجب لغزش مترجمان در برابریابی شده است. از دیگر سو علی رغم اینکه بافت کلام، نقشی اساسی را در معنایابی ایفا می

توجه به امور انسانی و مسائل مربوط به جامعه، سیاست و حکومت از دیرباز در شعر شاعران عرب جریان داشت؛ اما در سال های اخیر این اهتمام به مسائل و مشکلات جامعه، شکل منسجم تر و جدی تری به خود گرفته و شاعران، بیش از پیش، خود را به رعایت این امر ملزم می دانند. فاروق جویده، شاعر معاصر مصری، از جمله شاعرانی است که در برابر حاکمیت استبدادی مصر، به ویژه در دوران حسنی مبارک، احساس تعهد و مسؤولیت نموده و ذوق ادبی خود را در مسیر وطن، مبارزه طلبی و مقابله با حکومت مبارک قرار داده است. او همواره از منتقدان دولت مصر بوده و در کنار مردم معترض و انقلابی کشورش به مبارزه برخاسته و در کسوت یک شاعر روشنفکر و آگاه به امور جامعه، با سحر قلم و جادوی خیال خود، نقش بسزایی در پیشبرد اهداف انقلابی هم-میهنانش در جریان انقلاب 25 ژانویه ی 2011 مصر ایفا نموده است.