تاریخچه - مدیریت فناوری اطلاعات و امنیت فضای مجازی
آشنایی با مدیریت
گاه شمار توسعه و کاربری فناوری اطلاعات در دانشگاه بوعلی سینا
با آغاز فعالیت دانشگاه، برای نگهداری اطلاعات آماری یک دستگاه کامپیوتر HP خریداری و راهاندازی گردیده است. اطلاعات آماری جمعآوری شده در این کامپیوتر ثبت میگردیده اند که سبب پایهگذاری بخش آمار و انفورماتیک دانشگاه گردیده است. پس از آن اولین کامپیوتر رومیزی برای استفاده اساتید و دانشجویان خریداری گردید. اما به سبب نوظهور بودن فناوری، عملا مورد استفاده نبوده و فقط برای آشنایی ظاهری افراد با کامپیوتر به نمایش گذاشته شده بود.
اولین تلاشها برای پایهگذاری آنچه که امروز به عنوان واحد فناوری اطلاعات در دانشگاه شناخته میشود، در سال ۱۳۶۷ با خریداری چهار دستگاه کامپیوتر صورت گرفته است. در این سال با راهاندازی مرکز کامپیوتر، استفاده از کامپیوتر برای اساتید فراهم گردید و آموزش برنامهنویسی با زبان بیسیک برای اساتید آغاز شد. همزمان با توسعه اولین سامانههای اطلاعاتی، دانشگاه از نرمافزارهای مختلف بهره گرفته است. اولین سامانه آموزش برای ارائه خدمات آموزشی در کنار نرمافزارهایی برای امور مالی توسعه و راهاندازی گردید.
در سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۴ تلاشهای مختلفی برای توسعه سختافزاری و نرمافزاری صورت پذیرفت. در این سالها مرکز کامپیوتر جزئی از بخش پژوهش بوده و از سال ۱۳۷۴ به بعد تلاش برای توسعه سامانه آموزش نوین که بعدها به نرمافزار آموزش سما مشهور گردید، آغاز شد. توسعه نرمافزارها در کنار خرید کامپیوتر برای اساتید به توسعه بیشتر فناوری اطلاعات در دانشگاه انجامید.
راهاندازی پست الکترونیک
در سال ۱۳۷۷ از طریق سامانه VSAT با مرکز فیزیک نظری ارتباط برقرار گردید و اولین خدمات مبتنی بر اینترنت، استفاده از پست الکترونیک، فراهم گردید. در همان سال اولین وب سایت دانشگاه نیز با ساختار ایستا طراحی و راهاندازی گردید تا در عمل دانشگاه از طریق اینترنت به دانشگاهها و پژوهشگران سراسر کشور معرفی گردد.
راهاندازی اینترنت
با توجه به نیاز به استفاده از اینترنت برای گسترش فعالیتهای پژوهشی و آموزشی، در سال ۱۳۷۹ با اتصال دانشگاه به شبکه شرکت مخابرات ایران دسترسی به اینترنت به پهنای Kbps۶۴ فراهم گردید. علاوه بر اینکه اساتید در دانشگاه میتوانستند از اینترنت استفاده نمایند، امکان ارائه خدمات اینترنت به صورت dial-up در محل سکونت اساتید نیز فراهم گردید. نیاز به اینترنت با پهنای بیشتر سبب گردید که روش تامین اینترنت تغییر نماید و بر پایه دریافت از طریق ماهواره و ارسال از طریق شبکه مخابرات پهنای باند به Mbps۱ رسید. در این سالها نرمافزارهای مختلف در حوزه اداری- مالی و آموزش توسعه پیدا کردند.
راهاندازی فیبرنوری در دانشگاه
گرچه شبکههای محلی کوچک در سطح دانشکده علوم و سازمان مرکزی ایجاد شده بود، نیاز به استفاده از اینترنت برای تمامی دانشجویان و اساتید در دانشکدههای مختلف و همچنین بهرهگیری از نرمافزارهای تحت شبکه برای دانشجویان و کارکنان سبب گردید که شبکه محلی درون دانشگاه بر روی بستر فیبرنوری در سال ۱۳۸۵ توسعه پیدا نماید. نیاز به ضرورت حضور در وب، دومین نسخه وب سایت دانشگاه در سال ۱۳۸۵ راهاندازی گردید.
در سال ۱۳۸۶ مرحله اول توسعه زیرساخت فیبر نوری پایان یافته و مرکز داده دانشگاه افتتاح شد. همچنین با اتصال به شرکت مخابرات از طریق فیبرنوری دسترسی به اینترنت با پهنای باند ۲ مگابیت بر ثانیه فراهم گردید که در ادامه همین سال به ۸ مگابیت بر ثانیه افزایش یافت. اولین نرمافزارهای اصلی وب و ایمیل در این سالها راهاندازی گردید که بهرهگیری خدمات مبتنی بر وب سبب شد که پهنای باند دانشگاه در سال ۱۳۸۷ سه مرتبه افزایش یافته و در نهایت به ۳۴ مگابیت بر ثانیه برسد.
سامانههای موجود در دانشگاه
واحدهای مختلف دانشگاه هر کدام دارای سامانههای مختلف نرمافزاری ویژه خود بودند که تجهیزات سختافزاری آن در محل استفاده مستقر بود. اینکار علاوه بر هزینههای زیاد، مخاطرات امنیتی نیز ایجاد میکرد. از این رو در سال ۱۳۸۷ تجمیع سرورها و تجهیزات سختافزاری در محل مرکز داده فعلی دانشگاه صورت گرفت. راهاندازی نرمافزار اتوماسیون اداری، برون سپاری خدمات تعمیر و نگهداری تجهیزات و شبکه در این سال انجام شد. سامانههای VPN و Accounting، سامانه اتوماسیون اموال، استخر، تغذیه و چند سامانه دیگر در سال ۱۳۸۸ راهاندازی شدند. همچنین شبکه داخلی دانشکدهها بازطراحی و نوسازی شده و اتصال دانشکده کشاورزی جدید و همچنین خوابگاهها به شبکه فیبرنوری دانشگاه برقرار شد. در ادامه و در سال ۱۳۹۰ اتصال خوابگاهها به اینترنت صورت گرفت و پهنای باند به Mbps60 افزایش یافت.
ضرورت حضور مؤثرتر در وب سبب شد که در سال ۱۳۹۱ وب سایت دانشگاه برای بار سوم با فناوریهای نوین بروز گشته و در دسترس کاربران دانشگاه و افراد خارج از دانشگاه قرار گیرد. با توسعه هر چه بیشتر پژوهش در دانشگاه، در سال ۱۳۹۲ سامانه پژوهشی با نام «ژیرو» راهاندازی گردید.
نیاز به آدرس پست الکترونیک برای انجام مکاتبات علمی برای اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه منجر به راهاندازی سامانه جدید ایمیل دانشگاه در سال ۱۳۹۳ گردید. در این سال برای بهرهگیری کاراتر از منابع سختافزاری و تطبیق با فناوریهای نوین عملیات مجازیسازی سرورها در دانشگاه آغاز شد و همچنین توسعه خدمات مبتنی بر وب منجر به افزایش پهنای باند اینترنت دانشگاه به ۱۰۰ مگابیت در ثانیه شد.
راهاندازی مرکز OCDF
در سال ۱۳۹۵ فاز دوم توسعه شبکه فیبرنوری دانشگاه اجرا شده و مرکز OCDF به مرکز داده پشتیبان تبدیل گردید تا در مواقع بحران در مرکز داده اصلی دانشگاه، این مرکز به ارائه خدمت بپردازد. همزمان با مجازی سازی، سامانه ذخیرهسازی تحت شبکه برای افزایش اطمینان و سرعت در نگهداری اطلاعات دانشگاه راهاندازی شد. بروزرسانی زیرساخت و شبکه پردیس دانشگاه در این سال آغاز گردید و در حوزه زیرساخت با هزینهکرد بالایی بستر ارتباطی دانشگاه به خصوص شبکههای بیسیم ارتقا پیدا نمود. پهنای باند اینترنت به ۱۵۵ مگابیت بر ثانیه جهت خدماترسانی بهتر به کاربران دانشگاه افزایش یافت.
افزایش خدمات مبتنی بر وب برای آموزش و پژوهش کاربران دانشگاه، بهرهگیری از شبکههای اجتماعی و الکترونیکی شدن خدمات ارائه شده توسط دانشگاه و سازمانهای مرتبط سبب شد که بار دیگر در سال ۱۳۹۶ پهنای باند اینترنت به ۳۴۰ مگابیت بر ثانیه افزایش یافته است.
از سال ۱۳۹۶ ارتقای سامانههای نرمافزاری دانشگاه در دستور کار قرار گرفت. با مطالعه و بازبینی این سامانه طرحی برای بروزرسانی آماده گردید که منجر به انجام پروژه های متعدد در این سال و سال جاری گشت. راهاندازی وب سایت جدید دانشگاه، سامانه انبار، تدارکات و دارائیهای ثابت، سامانه کمیسیون موارد خاص استانی از پروژههایی بودند که در سال جاری انجام گردیدند. راهاندازی آزمایشی درسافزار در نیمسال اول سال تحصیلی ۹۸-۹۷ انجام شد و در نیمسال دوم به طور کامل بهرهبرداری گردید. همچنین پروژههای دیگری مانند احراز هویت مرکزی و پیشخوان در دست اقدام میباشد.
برای توسعه و ارتقای زیرساخت برای پژوهشهای علمی در سال ۱۳۹۷ راهاندازی مرکز محاسبات سریع و ابری دانشگاه در دستورکار قرار گرفت. یک فاز این پروژه انجام شد و امید میرود تا پایان سال به طور کامل خوشه محاسباتی دانشگاه که برای امور پژوهشی در رشتههای علوم پایه، مهندسی، کشاورزی و ... ضروری است، راهاندازی و عملیاتی گردد. در سال ۱۳۹۷ مطالعه و طراحی مرکز داده جدید دانشگاه در دستور کار قرار گرفته است که مراحل آن در حال انجام است.