آرزو پاکدل

بیماری کوتولگی زرد جو، یکی از شایع ترین و از نظر اقتصادی مهم ترین بیماری های ویروسی غلات است که عامل آن ویروس کوتولگی زرد جو (Barley yellow dwarf virus, BYDV) است. ژنوم این ویروس ها آران ای تک رشته ای مثبت است و متعلق به جنس Luteovirus و خانواده Tombusviridae هستند. ویروس کوتولگی زرد جو توسط شته ها و با رابطه پایا و گردشی منتقل می شود و علائم زردی و کوتولگی ایجاد می کند، این بیماری ویروسی بر گیاهان خانواده گندمیان در سراسر جهان تاثیر می-گذارد، بیش از 150 گونه از گیاهان خانواده گرامینه را آلوده می کنند و می تواند منجر به کاهش عملکرد 80 درصدی در گندم شود. در مجموع مطالعات انجام شده نشان می دهد که این ویروس در اکثر نقاط ایران پراکنش دارد. با توجه به اهمیت و رتبه کشت غلات در استان همدان، پراکنش وسیع ویروس در کشور، شرایط آب و هوایی مساعد و فعالیت حشره ناقل، شرایط برای گسترش این ویروس در استان همدان فراهم آمده است. جهت ردیابی و شناسایی این ویروس، در بهار سال های 1399 و 1400 از مزارع شهرستان های ملایر، نهاوند، تویسرکان، همدان، اسدآباد، بهار، کبودرآهنگ، فامنین و رزن نمونه برداری از گیاهان گندم و جو دارای علائم زردی و کوتولگی به عمل آمد. به منظور تشخیص نمونه های آلوده به BYDV، آزمون الیزای غیرمستقیم با استفاده از آنتی بادی اختصاصی BYDV انجام شد. نتایج نشان داد که 80٪ نمونه های شهرستان ملایر، 90٪ نمونه های شهرستان نهاوند، 80٪ نمونه های شهرستان تویسرکان، 80% نمونه های شهرستان همدان، 50% نمونه های شهرستان اسد آباد، 50% نمونه های شهرستان بهار، 90% نمونه های شهرستان کبودرآهنگ، 90% نمونه های شهرستان فامنین و 90% نمونه های شهرستان رزن در آزمون الیزا به آنتی بادی اختصاصی BYDV واکنش مثبت نشان دادند. به منظور تایید آلودگی ها، استخراج آر-ان ای کل انجام شد. آزمون RT-PCR با استفاده از آغازگر های اختصاصی BYDV-PAV که سویه رایج این ویروس در اکثر مناطق کشور می باشد انجام شد. در این آزمون جفت آغازگر PAV-ORF1-F و PAV-ORF1-R که قطعه ای با اندازه بیش از 900 جفت باز از ژنوم (بخشی از ژن پلیمراز) را تکثیر می کند استفاده شد. بررسی ها نشان داد که این ویروس در اغلب مناطق نمونه برداری شده وجود دارد. به منظور مقایسه مولکولی و تبارزایی، سه جدایه از شهرستان های همدان، تویسرکان و اسدآباد انتخاب و تعیین ترا

حبوبات، قارچ بیمارگر، کنترل بیولوژیک، تریکودرما حبوبات پس از غلات دومین گروه از محصولات زراعی به شمار میآیند. لوبیا نیز گیاهی از این گروه است. لوبیا در بین حبوبات بی شترین سطح زیر کشت را در دنیا دارا میباشد. از جمله عواملی که باعث خسارت جدی و کاهش عملکرد محصولات کشاورزی میشوند، قارچهای بیمارگر گیاهی میباشند. قارچ های Raizoctonia solani و Fusarium solani در استان کرمانشاه و در مناطق دیگر کشور همه ساله خسارات قابل توجهی را به کشاورزان وارد میکنند، به طوری که در مناطق آلوده تا 85 درصد محصول را از بین میبرند که با توجه به خاکزاد بودن عوامل بیماری، کنترل آنها بسیار دشوار است. با توجه به اینکه برای کنترل بیماری روشهای شیمیایی خیلی موثری وجود ندارند و اکثر ارقام مقاوم نیز دارای صفات منفی مانند دوره رشد طولانی میباشند، یکی از روشهای جایگزین استفاده از روش کنترل بیولوژیک با استفاده از قارچهای پروبیوتیک است. در این تحقیق، ده جدایه مربوط به ده گونه جنس تریکودرما از کلکسیون قارچشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا تهیه و تاثیر آنها در دو آزمایش کشت متقابل و ترکیبات فراردر جلوگیری از رشد قارچ بیمارگر بررسی شد و سپس اثرشان در گلخانه و در قالب طرح کاملا تصادفی بر بیماری پژمردگی ریشه و طوقه گیاهان لوبیا ناشی از دو قارچ پاتوژن F. solani و R. solani به صورت جداگانه و به صورت تلفیق دو پاتوژن مورد بررسی قرار گرفت. در کنترل بیماری پژمردگی ریشه و طوقه گیاهان لوبیا ناشی از R. soalni ، گونه T. brevicompactum ، در کنترل بیماری پژمردگی ریشه و طوقه گیاهان لوبیا ناشی از F. solani ، گونه T. harzianum و در حالت تیمار همزمان دو بیمارگر نیز گونه T. viridescense موثرترین تیمارها بودند و نقش موثری بر افزایش صفات رشدی نیز داشتند . با توجه به نتایج به دست آمده توصیه میشود که از فرمولاسیون این جدایهها در کنترل بیماری پژمردگی ناشی از این دو پاتوژن استفاده گردد.