اسماعیل همتی ازندریانی

در دوره ساسانی به ساخت و تکمیل شهرها بسیار اهمیت داده شده است. که یکی ازاین شهرها ریشهر (ریواردشیر) نامیده می شده و به دست اردشیرساسانی بنیادنهاده شده است ویکی ازمهم ترین بندرنظامی وبازرگانی در عهداو به شمارمی رفته است که متاسفانه پس ازفتح آن توسط مسلمانان روبه افول می رود. از بررسی و کاوش های باستان شناسی در این شهر منسوب به دوره ساسانی درسال های گذشته آثار مختلفی ازجمله آثارمعماری، سفال، سکه و... از دوره های مختلف بدست آمده است که می توانند تاییدکننده اطلاعات تاریخی باشند. هدف اصلی این پایان نامه بررسی تاریخ و کارکرد ریشهر درزمان ساسانی، بررسی صحت اطلاعات تاریخی متناقضی که دررابطه با مکان این شهر وجوددارد وهمچنین تطابق داده های تاریخی وباستان شناسی مرتبط با این شهرساسانی است. دلیل اصلی انتخاب این موضوع این بود که ریشهر به عنوان شهری با تاریخ کهن و نقش مهم درتجارت و حتی آموزش دردوره ساسانی ازاهمیت زیادی برخورداربوده ولی تا به حال پژوهش منسجم وکاملی در موردآن خصوصاً ازلحاظ باستان شناسی صورت نگرفته و درمنابع تاریخی نیز تناقضاتی درمورد محل آن دیده می شود ازاین رو یک پژوهش کامل درمورد این شهر لازم بود. طی مطالعه منابع و کتب متعدد ازجمله نوشته های جغرافیانویسان متعددی چون فسایی، لسترنج، شوارتز ومحققان متخصص درمنطقه چون رائین، مصطفوی، اقتداری و توفیقیان و محدود افرادی که در این محوطه بررسی وکاوش انجام داده اند ازجمله پزار وعطائی که نظرات متفاوتی درمورد منطقه داشته اند پرسش هایی در مورد اینکه 1_ با استناد به متون تاریخی و یافته های باستان شناختی ریشهر (ریو ـ اردشیر) ساسانی امروزه با کدام مکان مطابقت دارد؟ 2_ ریشهر (ریو ـ اردشیر) چه نقش و اهمیتی در کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس در دوره ساسانی داشته است؟ درذهنم ایجادشد که این پروژه درصدد پاسخ دادن به آنهاست. فرضیه های اولیه بر این اساس بودندکه ریشهر با منطقه ای در نزدیک بوشهر امروزی قابل مطابقت باشد و این شهر درکرانه های خلیج فارس به عنوان یک بندر تجاری-ارتباطی نقش پر رنگی داشته وازنظر آموزشی نیز پراهمیت بوده است. این پژوهش ماهیت بنیادی دارد و رویکرد آن تاریخی ـ تحلیلی است. همچنین این پژوهش با استفاده ازبررسی های میدانی ومطالعه کتابخانه ای انجام گرفته است و درطی چندمرحله بر اساس فرضیه ها و یافته های بدست آمده تجزیه وتحل

امپراتوری آشور که در شمال بین النهرین قرار داشته است؛ یکی از برجسته ترین ، مهمترین و تاثیرگذارترین تمدن در شرق باستان بوده است؛ از آنجا که امپراتوری آشور نو در نیمه ابتدایی هزاره اول ق.م پدیدارگشت؛ از منظر هنر، آشوریان در دوره آشور نو، به اوج خود رسیدند؛ در میان هنرهای آشوری یکی از هنرهای مورد توجه که تاثیرگذاری فراوانی بر دیگر ملل ها نیز گذاشته است؛ هنر نقش برجسته است؛ به عبارتی دیگر نقش برجسته ها در طول زمان حافظ و نگهدارنده مدارک تاریخی آن دوران می باشند؛ می توان با بررسی نقش برجسته ها به معماری اقوام دیگرکه شامل : قلعه ها ،دژها ،مصالح استفاده شده ، جنگ ها که با همسایگانشان به خصوص اقوام ایرانی که در غرب و شمال غرب ایران می زیستند؛ از آنها اطلاعات به دست آورد ؛ و ما از آنها به عنوان اسناد تاریخی استفاده کرده ایم؛ با توجه به اهمیت نقش برجسته های آشوری و نقش مهمی که در شناخت معماری همسایگان شرقی خود که در شمال و غرب ایران سکونت داشتند؛ روش تحقیق این پژوهش ماهیتی بنیادی و رویکرد آن توصیفی- تطبیقی است؛ روش گرد آوری اطلاعات ، روش کتابخانه ای و بهره گیری از کتب و مقالات مختلف می باشد؛ نتایج پژوهش نشان می دهد؛ که با توجه به یافته های حاصل از کاوش های باستان شناسی در محوطه های دوره های مختلف مادی و اورارتویی در شمال غرب و غرب ایران با توجه به اطلاعات معماری موجود در نقش برجسته های آشوری تا حد زیادی مطابقت دارد.

این تک نگار به بررسی یافته های عصر آهن 3 در دشت فامنین می پردازد. این دوران که در بر دارنده دوره ماد است اهمیت ویژه ای در این منطقه دارد.