محمد طاهری

ادبیات تطبیقی نوعی از پژوهش بین رشته ای است که به مطالعه ی رابطه ی ادبیات ملت های مختلف با هم می-پردازد؛ شاخه ی فرانسوی ادبیات تطبیقی که درواقع ادبیات تطبیقی با این مکتب پا به عرصه ی حیات گذاشت، از اوایل قرن بیستم تا جنگ جهانی دوم، تحت تاثیر مکاتب اثبات گرا و تجربه گرا، شکل گرفت که در آن، توجه به شواهد «خاستگاه ها» و «تاثرهای» میان فرهنگی و مابین المللی، بر هر دیدگاه دیگری ارجحیت داشت؛ بنابراین، کار پژوهشگر در بررسی تطبیقی این مکتب، یافتن سرنخ های مضامین و ایده های ادبی و چگونگی انتقال آن ها از ملتی به ملت دیگر در گذر زمان بود. مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی که پیشگام عرصه ی پژوهش های ادبیات تطبیقی در جهان است بر دو اصل تاثیر و ارتباطات ادبی استوار است.پژوهش حاضر بر آن است تا بر اساس مکتب فرانسوی در ادبیات تطبیقی، به لایه های سبکی اقتباس شده از سوی شاملو و بررسی تطبیقی وجوه اشتراک و افتراق اقتباس ها در آثار شاعران فرانسوی مورد پژوهش بپردازد.

سیر تحول شگردهای بلاغی در سبکهای خراسانی عراقی و هندی موضوع این رساله است. مسلما شگردهای بلاغی در طول زمان دستخوش تحولات فراوانی بوده است. که مهمترین عرصه آن استعاره وتشبیه بوده است.

در این رساله عنصر عاطفه در ادبیات حماسی با تاکید بر شاهنامه فردوسی مورد مطالعه و تحقیق واقع شده است.

تاکنون ترجمه های بسیاری از شاهنامه فردوسی در سراسر جهان به انتشار رسیده و حتی در بسیاری از جاها ادبیات کشورهای مختلف را تحت تاثیر قرار داده است. ترجمه شاهنامه در آلمان از سال 1800 به وسیله اشخاصی چونهاگمان، لودلف، وال ، والنبورگ ، ویلکن و فون هامر پورگشتال انجام گرفته و همواره رو به فزونی است. علاقه شدید گوته شاعر بزرگ آلمانی به اشعار فردوسی را نیز می توان در یادداشتها و مقالاتی درباره دیوان شرقی- غربی او مشاهده کرد. مهمترین ترجمه های آلمانی شاهنامه توسطیوزف گورس (1820)، آدولف فریدریش،فون شاک (1851) و فریدریش روکرت (1890) به انتشار رسیده اند و چاپ مهم فرانسوی یولیوس مول (1838) و آثار تحقیقی آگوست وولرس ، تئودور نولدکه ، هرمان اته ، فریتس ولف و... نیز در این زمینه در میان کارهای متعدد دیگران به روی شاهنامه قابل تامل هستند. هر چند شمردن تعداد ترجمه ها و تحقیقات شاهنامه در میان نویسندگان و پژوهشگران خارجی و تعداد زیاد تحقیقات تطبیقی بر روی این اثر بزرگ حماسی به ویژه در دانشگاهها و مدارس اروپایی کاری دشوار است، اما تاثیرات انکارناپذیر داستانهای شاهنامه را به راحتی می توان در ادبیات جهان مورد ارزیابی قرار داد

شعر نوگرای فارسی در ایران، طی سه دههی اخیر (1360-1390) تحت تاثیر اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی جامعه با معرفی جریانهای متعددی مواجه شده است که هر یک از این جریانها به نحوی بر روند تحوّلات شعر فارسی تاثیرگذار بودهاند. در دههی شصت، جریان «شعر جنگ» به طور خودجوش و بدون هیچ گونه بانی و بیانیهای به جود آمد و غالب شعرای این دهه را میتوان جزء شعرای جنگ دانست زیرا به دلیل وسعت ابعاد جنگ تمامی مردم و البتّه هنرمندان، به لحاظ عاطفی با پدیدهی جنگ و فجایع آن درگیر بودند. به موازات این جریان، «موج سوم» نیز در ادامهی تجربیّات شعرای نوگرای دههی چهل و پنجاه در حال توسعه بود. این جریان را که میتوان گونهای از «شعر لحظه» دانست و توسط «فرامرز سلیمانی» معرفی شد؛ بیشتر مجالی بود برای بیان زنج هنرمندانی که تحت فشار شرایط خاص آن دهه قرار داشتند. در کنار این دو جریان، «سید علی صالحی» نیز جریان «شعر گفتار» را معرفی کرد و با این اقدام، کاربرد زبانی نزدیک به محاوره را در سرودهها ترویج کرد. در دههی هفتاد، پس از اتمام جنگ و بازتر شدن نسبی فضای هنری، جریانهای شعری بیشتری پا به عرصهی ظهور گذاشتند؛ که اکثراً به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر نظریههای اروپایی بودند. «جریان پست مدرن» که توسط «رضا براهنی» معرفی شد یکی از این گونه جریانهاست که مستقیماً از نظریههای اندیشمندان اروپایی تغذیه میکرد که هر چند با ذائقهی هنری و بافت فرهنگی مردم ایران همخوانی نداشت امّا موجب کسب تجربیّات تازهای برای شعر نوگرای فارسی شد. در همین دهه جریان «شعر پسانیمایی» که توسط «علی باباچاهی» معرفی شد در واقع شکل تعدیل یافتهای از جریان «پست مدرن» بود. در کنار این دو جریان، «ابوالفضل پاشا» جریان « شعر حرکت » را معرفی کرد که این جریان اگر چه رگههایی از پست مدرن را در خود داشت امّا بیشتر مبتنی بر تجربیّات شعر سنتی فارسی به ویژه شیوهی «مولانا» بود. «سید علی صالحی» نیز در این دهه دوباره دست به کار شد و جریان «شعر فراگفتار» را معرفی کرد و این بار کوشید که ابعادی متافیزیکی را برای اصوات و آواها، تعریف کند. با آرامتر شدن اوضاع سیاسی و اجتماعی در سالهای آغازین دههی هشتاد، از التهابات عرصهی ادبی نیز کاسته شد و شور و شر ارائهی نظریههای اروپایی نیز فروکش کرد و تنها انشعاب باقی ماندهی این نظریهها جریان «شعر متفاوط» بود که توسط «محمّد آ