محمدعلی ایزدی

چهل سالگی انقلاب اسلامی ایران همزمان شد با بیانیۀ مهم و با اهمیتی، با عنوان بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی. رهبر معظم انقلاب در این بیانیه که آن را خطاب به همه ملـت ایـران منتشر کردند، به نوعی نقشۀ راه و اصول کلی جامعه و تمدن اسلامی را تبیین کرده اند. بیانیه گام دوم انقلاب در دو بخش جداگانه، ابتدا به تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی در هفت بند پرداخته اند و پس از آسیب شناسی و عنوان کردن ناکامی ها و بن بست های مسیر انقلاب، با نگاهی امیدوارانه و نویدبخش، توصیه های هفتگانه ای را به منظور حفظ کیان انقلاب اسلامی و تضمین آینده ای روشن و هدفمند ارائه کرده. یکی از مهم ترین دغدغه های مقام معظم رهبری در این بیانیه، ارائه و تببین شاخصه های یک تمدن نوین اسلامی است. تمدنی که مد نظر ایشان است باید بتواند در برابر تمام شبهه های عقلانی نسل جوان پاسخگو باشد. یکی از راهکارهای اساسی برای این امر، تببین پایه های معنوی آن است. در پژوهش پیش رو، نگارنده در تلاش است با تکیه بر اصول غیر قابل تغییری چون توحید و معاد، مبانی کلامی این بخش را تبیین و تشریح نماید و در نهایت سبک زندگی اسلامی ایده آل و مد نظر خود را تبیین کنند. این پژوهش در پایان اثبات می کند که همه محورهای هفتگانه در بیانیه مطابق خواست فطری انسان و مستند به مبانی کلامی شیعی است. از این رو، نگارنده بر آن شده است که با تحلیل ریشه های کلامی، ابعاد مختلف عقلانی و منطقی آن را روشن کند. در پژوهش پیش رو ابتدا توحید و نقش آن در تبیین بیانیه تحلیل شده است و در ادامه با تکیه بر خصوصیت معادباوری، سبک زندگی اسلامی که مهم ترین شاخصۀ تمدن نوین اسلامی است، تشریح و تبیین شده است.

در این پژوهش به بررسی رابطه عقل و ایمان از دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان فیسلوف و متکلم معروف شیعه امامیه و توماس آکویناس به عنوان متکلم مسیحی پرداخته شده است.

موضوع این پایان نامه عوامل رستگاری در آموزه های شیعه و کاتولیک می باشد اهمیت موضوع ازآنجا ناشی می شود که همه ادیان از نجات پیروان خویش دم می زنند و رهروان کیش خود را به رستگاری ابدی بشارت می دهند و سر رویکرد به دین همین نیاز فطری آن ها به نجات طلبی و رستگاری است. از مسائل مهم الهیاتی در دو سنت اسلام و مسیحیت نجات شناسی است که سزاوار است به صورت تطبیقی و مقایسه ای درباره عوامل آن در دو سنت بحث و بررسی شود بااینکه دین مسیحیت با اسلام مشترکاتی دارند اما درعین حال تفاوت های اساسی به خاطر برخی تحریفات وجود دارد نتایج حاصل از پایان نامه عوامل رستگاری از دیدگاه مذهب شیعه ایمان عمل صالح و ولایت ائمه اطهار و از دیدگاه مذهب کاتولیک ایمان عمل و آیین های کلیسایی و فیض (لطف) می باشند عوامل مانند ایمان عمل صالح و توبه در هردو مذهب وجود دارند اما تفاوت اصلی هر دو مذهب در مورد سرشت انسانی می باشد که در مذهب کاتولیک انسان را از بدو تولد دارای سرشت گناه آلود و ذاتی می دانند و درحالی که شیعه آن را پاک می داند و این دلیل اصلی تفاوت در برخی عوامل رستگاری در دو مذهب شده است که در مذهب کاتولیک برای زدودن گناه از سرشت انسان خداوند با حضور خود در کالبد عیسای ناصری و با فدیه یا قربانی شدنش تاوان گناه انسان را می پردازد و او را از اسارت گناه نجات می دهد درحالی که مذهب شیعه انسان دارای سرشت پاک بوده و انسان با اختیار خویش و نقش فعال خود و پیروی و محبت به امامان که انسان های کاملی اند پذیرنده نجات الهی می باشد لذا ائمه اطهار و حضرت مسیح نقش محوری در رستگاری بشر دارند.

مدینه فاضله، یعنی جامعه ای که از یک سو، سرشار از امنیت، رفاه، آرامش و عدالت است و از سوی دیگر از هرگونه ظلم، ستم و ناخوشی مبرّی می باشد. جامعه ای که، از ابتدای شکل گیری جوامع و اجتماعات بشری همواره ذهن و فکر بشر را به خود مشغول کرده است. و فیلسوفانی همچون افلاطون در یونان باستان و فارابی و ملاصدرا در شرق جهان اسلام، در ادوار مختلف به بررسی و پی ریزی ابعاد این اندیشه پرداخته اند. تحقیق حاضر با عنوان «بررسی تطبیقی مدینه فاضله افلاطون و مدینه فاضله مهدوی» در پی دست بافتن به پاسخ سئوال های ذیل است: 1ـ مفهوم مدینه فاضله، ارکان، مبانی و انواع مدینه فاضله در نگاه افلاطون چیست؟ 2- مفهوم مدینه فاضله، ارکان، مبانی و انواع مدینه فاضله در اندیشه مهدویت چه چیزهایی می باشد؟ 3-این دو دیدگاه چه تفاوت ها و شباهت هایی دارند؟. در اندیشه مهدوی و افلاطون، مدینه فاضله به معنای جامعه ای است که، سرشار از عالی ترین درجه سعادت برای بشر باشد و او را به سمت کمال مطلق هدایتگری کند. به گونه ای که، انسان در این جامعه به عدالت و کرامت حقیقی خویش دست می یابد. ارکان مدینه فاضله افلاطون عبارتند از: حاکم و محکوم و در مدینه فاضله مهدوی، قرآن، سنت و فطرت انسانی می باشند. مبانی مدینه فاضله افلاطون، دانایی، خویشتن داری، شجاعت و عدالت هستند. اما در مدینه فاضله مهدوی؛ رسیدن به عبودیت، سعادت ، امنیت، عدالت و بسیاری از شاخصه های ممتاز در سطوح مختلف می باشند . انواع مدینه فاضله ی افلاطون شامل چهار نوع است: 1-الیگارشی 2-دموکراسی3-استبدادی4-تیموکراسی. و در اندیشه مهدوی، شامل شش نوع است: 1-مدینه ضروری 2-مدینه نذالت 3-مدینه خست 4-مدینه کرامت 5-مدینه تغلب 6-مدینه حریت(یا فاضله). فلسفه تشکیل مدینه فاضله، از دیدگاه افلاطون روی کار آمدن فیلسوفان و حاکمیت آنها بر جامعه برای برپایی عدالت است. در حالی که هدف از تشکیل مدینه فاضله مهدوی، رساندن بشر به کمال و سعادت واقعی، حکومت حضرت مهدی و امامان معصوم(علیهم السلام) که وارثان اصلی حکومت در زمین هستند، می باشد. در یک جمع بندی نهایی می توان گفت: با وجود شباهت هایی که در دیدگاه افلاطون و مهدوی وجود دارد، تفاوت اساسی این دواندیشه در دنیوی بودن صرف نگاه افلاطون و دنیوی – اخروی بودن نگاه مهدویت به موضوع مدینه فاضله می باشد. پژوهش حاضر، با شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی، تحلیلی

اعتقاد به توسل در زندگی انسان نقش به سزایی دارد. اعم از زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی. در هنگام مواجه با سختیها و مشکلات اعتقاد به توسل موجب آرامش انسان می شود. در این بین وهابیت توسل به ارواح اولیاء را موجب شرک می داند و هم کیشان خویش را متهم به کفر می کتتد. از این رو دز این پژوهش ضمن بررسی شبهات وهابیت، به نقش آن در زندگی پرداخته شده است.

موضوع اصلی در این تحقیق، بررسی عوامل مسئولیت پذیری و مسئولیت گریزی از منظر قرآن و حدیث است. رفتار مسئولانه و همراه با تعهد از ویژگی های مهم انسان سالم است که شناسایی عوامل موثر بر رفتار سبب تقویت و رشد آن خواهد شد و به تبع آن فعالیت های اجتماعی مناسب محقق خواهد شد. حوزه مسئولیت انسان که شامل مسئولیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و مسئولیت در برابر خدا و عهد و پیمان می باشد از مهم ترین مولفه های رفتار مسئولانه است. توان فرد و عمل به تکالیف باید با تکلیف تناسب داشته باشد. مسئولیت یکی از مباحث موردتوجه در مطالعات جامعه شناسی است و طرح این مسئله در قرآن ازآن جهت موردتوجه قرارگرفته که قرآن کتاب چگونه زندگی کردن است و نسبت به نحوه ی زیست اجتماعی نگرشی کامل دارد. در این پایان نامه که با روش توصیفی - تحلیلی و از نوع کتابخانه ای انجام گرفته است، در ابتدا به بیان مفاهیم و واژه های کلیدی مسئولیت و سپس در فصل دوم به ذکر عوامل شناختی (کمال گرایی،هدف متعال، تکلیف مداری،اصل کرامت ذاتی انسان ) و عوامل نگرشی(توحید محوری،معاد باوری، عدل الهی) و عوامل رفتاری (اصل احساس مسئولیت در براربر جامعه اعتقاد به عینیت دین و سیاست، اصل تعاون، عدم وابستگی به دنیا ) پرداخته و جایگاه و اهمیت آن را در قرآن و روایات تبیین شده است .در ادامه به مهم ترین عوامل شناختی و نگرشی و رفتاری مسئولیت گریزی اشاره شده است. در فصل پایانی این پایان نامه به مهم ترین پیامدهای مسئولیت پذیری و مسئولیت گریزی از قبیل عزت یافتن در دنیا و آخرت، بهره مندی از مواهب بهشتی خداوند، استقرار عدالت و حاکم شدن ارزش های الهی در جامعه پراخته است.

چکـیـــده سلف در لغت به معنای «پیشینیان» و در اصطلاح، یعنی جریان هایی که در تمسک به دین اسلام خود را پیرو سلف صالح می-دانند و در اعمال، رفتار و اعتقادات خود مدعی تبعیت از پیامبراسلام(ص) صحابه و تابعین هستند. پیشینه تاریخی این جریان ها به افکاراحمدبن حنبل، ابن تیمیه، محمدبن عبدالوهاب و در یک قرن اخیر به سیدقطب بازمی گردد. جریانات سلفی دارای گروه-های مختلفی هستند: 1ـ سلفی وهابی، پیروان محمد بن عبدالوهاب. اینها مدعی گسترش توحید و مبارزه با بدعت و شرک در میان جوامع اسلامی هستند. این ها با برداشت غلطی که از توحید دارند، اکثر اعمال مسلمان ها مانند: زیارت قبور، توسل، شفاعت، نذر به ارواح اولیاء را مصداق شرک تلقی می کنند. و کسی که این اعمال را انجام بدهد، مشرک و محدور الدم می دانند. 2ـ سلفی دیوبندیه. این گروه، در قرن دوازدهم هجری به دست شماری از علمای حنفی در شبه قاره هند بر مبنای تفکر شاه ولی الله دهلوی در روستای دیوبند بوجود آمدند. دیوبندی ها، از قرن دوازدهم به بعد در برخی مسائل تحت تاثیر افکار ابن تیمیه قرار گرفتند و در نتیجه عزاداری، بنای بر قبور را بدعت و استغاثه و نذر به ارواح اولیاء را شرک قلمداد می کنند و به تکفیر و قتل سایر مسلمانها می پردازند. 3ـ سلفی اخوانی، گسترده ترین تشکیلات سیاسی، مذهبی اهل سنت، که با هدف احیای دوران سلف صالح و ایجاد خلافت اسلامی در سال 1928م توسط حسن البنا در مصر تاسیس شد. 4ـ سلفی جهادی، یعنی جریانی که با تاسی به افکار سید قطب، تنها راه رسیدن به خلافت و بازگشت به دوران خلافت خلفاء راشدین را «جهاد» می دانند. در موضوع «حاکمیت» مهمترین مسئله، موضوع مشروعیت و حقانیت است. بدین معنی که فرد یا گروهی با چه مبنایی حق حکومت، فرمانروایی و صدور دستورات الزام آور دارند؟ و مردم با چه معیاری وظیفه اطاعت و پیروی از این فرامین را دارند؟. سلفی های جهادی، الگوی حکومتی خود را از خلفای راشدین، اموی و عباسی اقتباس نموده و بهترین مدل حکومتی را، نظام خلافت معرفی کرده اند.آنها از یک سو، مشروعیت قدرت خلیفه را از طریق شورا و انتخاب اهل حل و عقد دانسته اند. شورایی که هرگز به عموم مردم تعمیم داده نمی شود و صرفاً از میان مجاهدین همسو، به عنوان شورای فقهی خواهند بود. و از سوی دیگر«قهر و غلبه» را نیز یکی دیگر از راه های مشروعیت نظام خلافت می دانند. نظام خلافتی که از قدرت مط

در این تحقیق مشخص گردید که بحث در مورد منجی گرایی در عرفان های نوظهور معاصر، جهت جلوگیری از آسیب و انحراف به مهدویت و مقوله انتظار لازم است. چرا که برخی از این عرفان ها با ایجاد یاس و ناامیدی در مردم نسبت به تغییر جامعه، برخی دیگر با اهمیت دادن به بعد فردی و غفلت از زندگی اجتماعی و جامعه، در صدد بی نتیجه نشان دادن تلاش برای اصلاح دنیا هستند. با مراجعه به منابع کتابخانه ای معلوم گشت که عرفان های شاخص نوظهور شرقی عبارت از: اوشو، کریشنا، سای بابا و مهربابا هستند که در این بین ، اوشو و کریشنا اعتقاد به منجی آسمانی ندارند. اما سای بابا و مهربابا ادعا دارند که خور اوتار مورد اعتقاد هندویان منجی آسمانی هستند. در بین عرفان های نوظهور غربی و سرخ پوستی نیز، اکهارت تول و تولتک ها، وجود منجی آسمانی را نفی می کنند. پایولو کوییلو معتقد به نزول حضرت عیسی (ع) به عنوان منجی در آخرالزمان است. در عرفان های اکنکار، ماهانتا (استاد زنده اک) نقش منجی بشریت را دارد. پیروان عرفان سو نیز معتقد به یک انسان ماورایی برای نجات دنیا هستند. اما در عرفان ساحری سخنان زیادی در این مسله مطرح نشده است. اگر چه سحر و ساحر را به نوعی نجات بخش جهان می دانند. در عرفان های نوظهور معاصر ایران به منجی گرایی در عرفان حلقه و ایلیا «میم» رام الله پرداخته شد و معلوم شد اگر چه محمد علی ظاهری و ایلیا ادعا می کنند که به امام عصر (ع) به عنوان منجی معتقدند اما اشتباهات و انحرافاتی نیز در این مسئله دارند . به طور کلی هیچ یک از عرفان های نوظهور به بحث مبارزه با ظلم و استکبار ستیزی ورود جدی نداشته اند. که با انجام این تحقیق بطلان ادعای آنها در بارده منجی و آینده جهان به اثبات رسید.

در این تحقیق مشخص گردید که بحث در مورد منجی گرایی در عرفان های نوظهور معاصر، جهت جلوگیری از آسیب و انحراف به مهدویت و مقوله انتظار لازم است. چرا که برخی از این عرفان ها با ایجاد یاس و ناامیدی در مردم نسبت به تغییر جامعه، برخی دیگر با اهمیت دادن به بعد فردی و غفلت از زندگی اجتماعی و جامعه، در صدد بی نتیجه نشان دادن تلاش برای اصلاح دنیا هستند. با مراجعه به منابع کتابخانه ای معلوم گشت که عرفان های شاخص نوظهور شرقی عبارت از: اوشو، کریشنا، سای بابا و مهربابا هستند که در این بین ، اوشو و کریشنا اعتقاد به منجی آسمانی ندارند. اما سای بابا و مهربابا ادعا دارند که خور اوتار مورد اعتقاد هندویان منجی آسمانی هستند. در بین عرفان های نوظهور غربی و سرخ پوستی نیز، اکهارت تول و تولتک ها، وجود منجی آسمانی را نفی می کنند. پایولو کوییلو معتقد به نزول حضرت عیسی (ع) به عنوان منجی در آخرالزمان است. در عرفان های اکنکار، ماهانتا (استاد زنده اک) نقش منجی بشریت را دارد. پیروان عرفان سو نیز معتقد به یک انسان ماورایی برای نجات دنیا هستند. اما در عرفان ساحری سخنان زیادی در این مسله مطرح نشده است. اگر چه سحر و ساحر را به نوعی نجات بخش جهان می دانند. در عرفان های نوظهور معاصر ایران به منجی گرایی در عرفان حلقه و ایلیا «میم» رام الله پرداخته شد و معلوم شد اگر چه محمد علی ظاهری و ایلیا ادعا می کنند که به امام عصر (ع) به عنوان منجی معتقدند اما اشتباهات و انحرافاتی نیز در این مسئله دارند . به طور کلی هیچ یک از عرفان های نوظهور به بحث مبارزه با ظلم و استکبار ستیزی ورود جدی نداشته اند. که با انجام این تحقیق بطلان ادعای آنها در بارده منجی و آینده جهان به اثبات رسید.

معاد یکی از ضروریات دین مبین اسلام است و بیش از ثلث آیات قرآن کریم به این موضوع اختصاص یافته است. در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی آراء متکلیمن شیعه و امامیه برآمدیم تا موراد اشتراک و اختلاف روشن شود. در بررسی های اعمال شده، مشخص گردید که نقاط اشتراک بین این دو فرقه کلامی بیش از اختلافات است. هر دو گروه اصل وجود معاد، معاد جسمانی و روحانی، علایم و نشانه های رستاخیز، میزان، صراط، نامه اعمال، گواهی اعضای بدن را قبول دارند. احباط و تکفیر را هر دو گروه باطل می دانند. مرتکبیین گناه هان کبیره را مومن فاسق می دانند. در مورد توبه بر این باور هستند که اگر با شرایطش تحقق پیدا کند، پذیرفته می شود و انسانهای گناهکار مشول عفو الهی قرار می گیرند اتفاق نظر دارند. هم چنین در مورد پذیرش شفاعت پیامبر (ص)، خلقت بهشت و جهنم قبل از حشر، اتفاق نظر دارند. علی رغم اشتراکات فراوانی که با هم دارند در برخی موارد نیز اختلاف دارند. اشاعره رویت خداوند را در روز رساخیر ممکن می دانند در حالی که شیعه آن را محال تلقی می کنند. شیعه ثواب و عقاب را از باب استحقاق در مقابل طاعات و معاصی می دانند و حال اینکه اشاعره عذاب را در مقابل معاصی و ثواب را از باب تفضل الهی می دانند. در موضوع اطفال کفار نیز شیعه عذاب آنها نمی پذیرند در حالی که اشاعره آن را جایز می شمارند.

نشر آموزه های دین اسلام ازضروری ترین عوامل بقاء و تداوم این آیین توحیدی می باشد، تبلغ و اطلاع رسانی این مفاهیم و مبانی دینی، مهمترین راهکار نشر وابقاء آن می باشد. با شروع غیبت امام زمان (ع)، علماء به عنوان نائبان آن حضرت به این رسالت مهم پرداختند و می پردازند، در عصر غیبت روحانیون مسلمان به عنوان مبلغین دین اسلام مامور به رسالت الهی گردیدند، اما به توجه به کثرت مردم و اختلاف فرهنگ ها و دیدگاهها و ورود ابزار اطلاع رسانی گوناگون در زندگی مردم، شناسایی روش های مناسب و تاثیر گذار درجهت نشر و گسترش اخلاق اسلامی و در حوزه رسانه، گامی مهم در جهت انجام این رسالت خطیر، جهت درونی کردن ارزش های دینی و ایمان افزایی تلقی می گردد. عصر امروز به دلیل ظهور فن آوری معانی مهم ارتباطی و اهمیت بالا و کارکرد های موثرشان عصر اطلاعات نام گرفته است و با امعان نظر در ماهیت و کارکرد رسانه های مدرن ضرورت اهتمام به رسانه های مدرن، در امر تبلیغ بر کسی پوشیده نیست، در همین راستا مسئولین و متولیان دینی و فرهنگی کشور باید با توجه به تغیرات ساختار و ظرفیت های جامعه، بسترهای لازم جهت گزینش، آموزش واطلاع رسانی و پروش نخبگان دینی برای تحقق این امر انجام دهند، مدل و شیوه گسترش مفاهیم دینی و اخلاق اسلامی با ابزار روز و نوع برخود با رسانه های مدرن باید مورد بررسی قرار گیرد. ارائه الگو و راهکار مناسب می تواند نگرش ما را نسبت به تبلیغ رسانه ای دین و نشر و حاکمیت اخلاق اسلامی در حوزه رسانه روشن کند و طبعا نوع نگرش ما در عملکرد ما، تاثیر مستقیمی می گذارد. رسانه بدون شک ابزاری تاثیرگذار بر فرهنگ عمومی جامعه می باشد. نقش مثبت یا منفی رسانه در آداب زندگی مردم مشاهده می گردد و به فرموده امام راحل، رسانه یک دانشگاه عمومی است که در تمام سطوح کشور گسترده است. حال روحانیون هم، با داشتن رسالت خطیر تبلیغی از این فرصت بوجود آمده باید استفاده کنند تا در این دانشگاه، اخلاق اسلامی نفوذ و گسترش پیدا کند و از آن جایی که رسانه جایگاه مهم و پراهمیتی دارد باید آن را به دست گرفت و بسط و نفوذ، ترویج و تبلیغ، باز تولید پیام ها در قالب محتوای دین، ایجاد و بسترسازی های نوین و دفاتر مختلف جهت رشد و ارتقای آن مد نظر قرار گیرد. نگارنده این تحقیق در صدد بیان مدلها و راهکارهای مناسب در جهت گسترش اخلاق اسلامی در حوزه رسانه می باشد.

در بررسی عوامل مهم و تاثیرگذار برافزایش جمعیت عوامل مختلفی را می توان ذکر کرد و می توان از ابعاد مختلفی به این موضوع پرداخت اما ازآنجاکه عوامل فرهنگی از دیگر عوامل ، همچون اقتصادی ، سیاسی ، و ...،بسیار مهم تر است ، لذا در این نوشتار هدف ، تحلیل و بررسی بعضی از عوامل فرهنگی موثر بر ترویج و گرایش به افزایش جمعیت ، در جامعه اسلامی ایران است و روش اتخاذشده در این مجموعه کتابخانه ای و مبتنی بر مطالعه توصیفی، تحلیلی است. در فصل دوم این مجموعه ، باورهایی بررسی شده است که تاثیر بسزایی در فرزند آوری دارد که بسیاری از خانواده ها با تقویت آن ها یقیناً به سمت زادوولد بیشتر پیش خواهند رفت. در فصل سوم نیز، به ارزش هایی که در روند _ افزایش جمعیت _ موثرند ، پرداخته شده ؛ از موانعی سخن به میان آمده است ، که با برداشته شدن آن ها ، جمعیت افزایش خواهد یافت ؛ ارزش هایی که درگذشته باعث افزایش جمعیت بوده و در حال حاضر به فراموشی سپرده شده است ؛ با احیای آن ها می توانیم رشد سعودی را تجربه کنیم. در فصل چهارم ، رویکردها و رفتارهایی که موجب رشد جمعیت است ، بررسی شده است ؛ رفتارهایی که با از میان رفتنشان ، کمک فراوانی به رشد جمعیت خواهد شد.در فصل آخر نیز نتیجه گیری از کل رساله و راهکارهای پیشنهادی ، جهت اصلاح ساختار فرهنگی در جامعه اسلامی ایران ، به رشته تحریر درآمده است. نتایجی که در این نوشتار به دست آمده به این شرح است : با تغییر در باورهای افراد ، تغییراتی اساسی در فضای فکری و پس ازآن فرهنگ جامعه هویدا خواهد شد ؛ تغییراتی که ارزش های حاکم بر جامعه را عوض می کند ؛ با تبدل ارزش های نامناسب به ارزش های موردنظر نظام اسلامی ، مردم نیز به دنبال همان ارزش ها گام برمی دارند. . به عبارت دیگر؛ هنگامی که تفکرات افراد یک جامعه به سمت فرهنگی خاص سمت وسو یافت ، به مرور این افکار تبدیل به ارزش می شود ، ارزش هایی که تخطی از آن ها عکس العمل های شدید اجتماعی را به همراه خواهد داشت و با تکرار این ارزش ها رفتارها به وجود می آیند و در گروه های مختلف اجتماعی تبدیل به هنجار می شود. لذا باگذشت از این مرحله ، باورها وارد مرحله بعد _ ارزش ها_ می گردند؛ که گاه یک شهر یا یک کشور از این ارزش ها تبعیت می کنند ؛ رفتارها نیز، بر اساس همان ها شکل می گیرند. پس نتیجه این است: که با تغییر در باورهای مردم یک جامعه نسبت به همی

مبانی مشروعیت حکومت یا حق حاکمیت ازجمله مفاهیم کلیدی در مباحث دینی و سیاسی است.این مسئله به مبانی یک نظام سیاسی برمی گردد و این از دیرباز موردتوجه متفکران جهان بوده است. در مبانی مشروعیت حاکمیت دو سئوال اساسی مطرح است، مبنی بر این که اولاً بر اساس چه مبنا و معیاری فرد یا گروهی حق حاکمیت و صدور دستورات الزام آور دارند؟ ثانیا بر اساس چه معیاری مردم موظف به اطاعت از حاکمیت می شوند؟ در اندیشه سیاسی اسلام مشروعیت حاکمیت از جانب خداوند است،زیرا همه جهان ملک خداست و تنها خداست که از حاکمیت مطلق برخوردار می باشد،درنتیجه تنها کسانی حق حاکمیت دارند که از طرف خداوند منصوب شده باشند. همه مسلمین بر این اتفاق نظر دارند که مشروعیت حکومت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)از جانب خداوند است،اما پس از پیامبر مبانی مشروعیت،نزد شیعه و اهل سنت تغییر یافت،لذا هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی مبانی مشروعیت حاکمیت از منظر امامیه،معتزله واشاعره با تکیه بر بیان مشترکات فکری آن ها،به جهت دست یابی به شناخت درست از اندیشه کلامی،سیاسی هر سه مذهب کلامی است.که با تشریح آن،نظریه نظام مند اسلام در خصوص حقیقت مشروعیت یا عدم مشروعیت حکومت ها و زمام داران روشن خواهد شد. پژوهش حاضر مشتمل بر چهارفصل است در فصل اوّل:(طرح پژوهش )،ضمن بیان مسئله،اهمیّت و پیشینه موضوع ،که به روزهای اولیه بعد از رحلت پیامبر رحمت (صلی الله علیه و آله وسلم)برمی گردد،توضیح داده شده و در فصل دوّم: (کلیات،تعاریف،مفاهیم)،در تبیین مبانی مشروعیت و تعاریف مفهوم مشروعیت تحت عناوین: قانونیت،شرعیت،مقبولیت،حقانیت و توجیه عقلانی سلطه بیان شده است. در فصل سوم:(ضرورت و بایستگی های امامت و خلافت)، تبیین شده است. امامت یکی از اصول بنیادین اسلامی است که اصول دیگر در پرتو آن،تفسیر و تبیین می شود،مذاهب اسلامی هر یک به نحوی آن را با عقاید خود پیوند داده اند.اما در شیعه،برجستگی های خاص دارد که این مذهب را به امامیه،مشهور ساخته و مفهوم خلافت مبین اعطاء حق حاکمیت به انبیاء(علیهم السلام) است و در اصطلاح سیاسی مسلمین مقصود جانشینی نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه واله وسلم)است ،در این فصل ضمن بیان تعاریف امامت،جایگاه والای امامت در تفکر اسلامی بیان شده،اکثر مذاهب و متکلمان اسلامی،امامت را واجب می دانند و در نحوه وجوب آن(کلامی،فقهی،عقلی،نقلی) اختلاف نظر دا

در حقیقت امر به معروف و نهی از منکر دارای مراتبی است که طیفی از تذکر لسانی تا برخورد فیزیکی و مراتب بالاتر را در بر می گیرد. این اصل در واقع شیوه رفتار و سلوک اجتماعی و سیاسی انسان مسلمان را مشخص می سازد و بر نفی بی طرفی او در مناسبات اجتماعی و سیاسی تاکید می ورزد. در قرآن کریم هفت آیه به صورت مستقیم به این فریضه اختصاص یافته است. آیات کریمه 104 و 120 و 216 سوره مبارکه آل عمران، 157 اعراف، 71 توبه، 41 حج، 17 لقمان، آیات هفت گانه ای هستند که دستور به اجرای این فریضه مهم داده اند. در سنت نبوی و ائمه اطهار (ع) و در کتب حدیثی و فقهی نیز روایات پرشماری در این باره وجود دارد. حتی در بین معتزله که بسیاری از پژوهشگران آن را بنیان گذار کلام اسلامی خوانده اند، امر به معروف و نهی از منکر را اصلی کلامی انگاشته و آن را در زمره اصول پنجگانه خود نهاده اند. از آنجا که امر به معروف و نهی از منکر از آموزه هایی است که اصل آن مورد اتفاق نظر کلیه فرق اسلامی ـ به جز برخی کسان ـ بوده و اجرای آن تاثیرات ژرف اجتماعی و سیاسی به جای می گذارد، ضرورت بررسی تطبیقی مراتب آن در میان فرقه-های اصلی اسلامی می تواند ما را نسبت به جایگاه واهمیت این فریضه مهم بیشتر آشنا نموده وشناختی از نقاط و نکات اشتراک و افتراق در ساحت اندیشه علمای فرق اسلامی نسبت به این مساله درعرصه عمل نمایان کرده و پژوهشگر را در فهم دقیق تر آرای آنان یاری دهد. منتهی شدن نهی از منکر به براندازی و تغییر نظام سیاسی، می تواند به عنوان یکی از مراتب نهی ازمنکر مطرح شود. تحقیق پیرامون این موضوع که: می توان با تمسک به این واجب قرآنی، و با استفاده از مراتب بالای نهی ازمنکر، علیه حاکم مستقر اعلام قیام نمود و نظام سیاسی را به چالش کشیده ، حکومت راساقط و ساختارسیاسی موجود را متحول نمود؛ می تواند به شناخت بیشتر ما نسبت به نگاه قرآن به موضوعات سیاسی – اجتماعی بیافزاید. این پژوهش به بررسی نگاه تفسیری عالمان شیعه واهل سنت از رهگذر مطالعه تطبیقی میان برخی از تفاسیر برگزیده فریقین پیرامون آیات مذکور پرداخته وبه دنبال ارائه وجوه تشابه و تمایز میان دیدگاه تفسیری فریقین، درباره موضوع مذکور است. در انتخاب تفاسیر تلاش می شود نوع گرایش و مسلک فکری مفسرین ، مورد توجه قرار گیرد؛ و با توجه به نگاه مفسرین فریقین که نشات گرفته از بنیان های اعتقادی هرکدام از آ

رساله ی حاضر به بررسی مسئله‎ی مبانی استقلال جامعه‎ی اسلامی در قرآن کریم با تطبیق بر جمهوری اسلامی ایران با روش آمیزه ای و تلفیقی می پردازد که در نتیجه الگوی مناسبی برای جوامع اسلامی با محوریت قرآن برای راه های حفظ و حراست از استقلال جامعه‎ی اسلامی در مقابل دشمنان نظام ارائه دهد. و نیز با توجه به شکل گیری نظام اسلامی در ایران و شعار استقلال آن لازم به نظر می رسد که مبانی آن برای جامعه و نسل جوان بیشتر تبیین گردد تا وابستگی به شرق و غرب نداشته باشند و راه استقلال خود و جامعه را با فرامین قرآن کریم پیدا کنند. ما مبانی استقلال جامعه اسلامی را از منظرقرآن کریم مورد بررسی قرار داده ایم که از اصل توحیدمحوری و اصل آزادی و اقسام آن یعنی آزادی عقیده، آزادی بیان، آزادی اندیشه و آزادی سیاسی و جهات محدود کننده آزادی و همچنین اصل مردم سالاری دینی که از نقش مهم مردم در نظام اسلامی و حقوق متقابل میان مردم و نظام و از اصل برتری دین مداران در حول دو محور اصل عدم تسلط بیگانگان بر دین مداران بر اساس قاعده ی نفی سبیل و اصل برتری مومنین بر غیر مومنین بر اساس وجود اصل ایمان، بحث می کنیم. و در وهله ی بعد نوبت به تطبیق دادن این مبانی با جمهور ی اسلامی ایران - که از ویژگی این رساله به شمار می آید- می رسد که در چهار اصل توحید محوری، اصل عزت، حکمت و مصلحت، اصل مردم سالاری دینی و اصل برتری دین مداران در جمهوری اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. همچنان که ذکر شد فرآیند بررسی این رساله، آمیزه ای و تلفیقی است و هدف از آن، مطالعه مسائل و دیدگاه ها با توجه به رویدادها در زمان های مختلف است تا کشور عزیزمان که به عنوان ام‎القرای جهان اسلام محسوب می شود، بتواند الگوی کشورهای اسلامی واقع شده و جهت گیری های آینده و خط مشی قرآنی را برای توسعه فعالیت ها و خدمات عمومی نشان دهد. لازم به ذکراست که در این رساله، تطبیق اصول جمهوری اسلامی با مبانی قرآن کریم، بر اساس رهنمودها و فرمایشات امام راحل(رحمه الله علیه) و مقام معظم رهبری(حفظه الله) و قانون اساسی جمهوری اسلامی مورد لحاظ قرار گرفته است.

آموزه مهدویت از مولفه های مهمی همانند امامت،ولایت فقیه و استکبارستیزی تشکیل شده، از اینرو در این پژوهش با بررسی عناصر فوق به « تاثیر آموزه مهد ویت در حدوث و بقای انقلاب اسلامی» پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف در فصل اول با عنوان« کلیات و مفاهیم نظری» به موضوعاتی همچون بیان مسئله، اهمیت موضوع، پیشینه تحقیق، سئوال و فرضیه پژوهش،مفهوم لغوی و اصطلاحی مهدویت،غیبت، انتظار اشاره شده؛در فصل دوم با عنوان«بررسی تاثیرآموزه مهدویت درحدوث وشکل گیری انقلاب اسلامی» به مولفه های مهم مهدویت همانند امامت، ولایت فقیه و استکبارستیزی و تاثیر آنها در پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته شده، در فصل سوم با عنوان« بررسی تاثیر آموزه مهدویت در بقای انقلاب اسلامی» به برخی دیگر از مولفه های مهدویت همچون تکیه برارزش های دینی، پشتوانه مردمی و وجودرهبری اشاره شده و در فصل چهارم با عنوان« نتیجه گیری و پیشنهادها» پایبندی به ارزش های دینی که در درونش امامت، ولایت فقیه و استکبارستیزی نهفته است به عنوان نتیجه بحث مطرح شده است.