نجمه نظری

بررسی و تحلیل داستان های سیمین دانشور و جلال آل احمد از منظر روان شناسی می تواند ما را در شناخت بهتر این دو نویسنده صاحب سبک یاری کند. رمان های «سووشون» ، «جزیره ی سرگردانی» و «ساربان سرگردان» از سیمین دانشور و «مدیر مدرسه» ، «نون والقلم» و «نفرین زمین» از جلال آل احمد از جمله آثاری هستند که ردّ پای شخصیت و زندگی شغلی نویسنده را در آن ها آشکارا می توان دید. در پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل شخصیت های زری در رمان سووشون ، هستی در جزیره ی سرگردانی و ساربان سرگردان، مدیر در مدیر مدرسه ، میرزا اسدالله در نون والقلم و معلم ده در نفرین زمین از دیدگاه نظریه ی پنج عاملی شخصیت پرداخته ایم. طبق این نظریه شخصیت مدیر ، میرزا اسدالله و معلم ده با جلال آل احمد نزدیکی بسیار دارند و همه ی آن ها بُعد شخصیتی برون گرا هستند. اشخاص برون گرا صفاتی چون اعتماد به نفس ، جرئت و جسارت، پرحرفی و صداقت را دارند که در شخصیت مدیر مدرسه ، میرزا اسدالله ، معلم ده و جلال آل احمد دیده می شود. هم چنین شخصیت های زری و هستی با سیمین دانشور دارای تیپ شخصیتی انعطاف پذیر(گشودگی به تجربه) هستند. افراد انعطاف پذیر، شجاع، خلاق و مستقل هستند. این افراد به ماجراجویی و کنجکاوی، وسیع بودن علایق، خلاقیت و ابتکار تمایل دارند و از قوه ی تخیل زیاد ، ریسک پذیری و تفکر زیادی برخوردارند.

چکیده یکی از موضوعات مهم در بررسی جریان های فکری در حماسه های ملی ایران، حضور عناصر اسلامی در بطن منظومه های پهلوانی است که محققان از آن به انطباق یا تلفیق یاد کرده اند.باید در نظر داشت که فضای داستانی منظومه های پهلوانی مربوط به پیش از اسلام بوده است و سرایندگان و پردازندگان این داستان ها در دوران اسلامی می زیسته اند؛ بنابراین طبیعی است که شاعران این منظومه ها برای توجیه آثار خود ناگزیر به حذف برخی از حادثه ها یا رخدادهای داستان بوده اند که با عقاید اسلامی سازگار نبوده است و مواردی را که با نگرش های اسلامی سازگارتر بوده در بطن داستان وارد کنند. از سوی دیگر شاعران در سرودن این داستان ها خواه و ناخواه برخی از عقاید فکری و دینی خود را در بطن منظومه های حماسی جای داده اند؛ در واقع برای پذیرش این داستان ها نزد عموم مردم، عناصر دینی اسلامی در دوره های پس از اسلام وارد منظومه هایی شد که داستان هایشان مربوط به پیش از اسلام بود؛ یعنی پردازندگان این داستان ها به نوعی به آمیختگی جریان های دینی و ملی روی آوردند که برخی محققین از آن به انطباق یا تلفیق یا اختلاط عناصر ملی و دینی یاد می کنند. در این رساله منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه از منظر جریان شناسانه (به تکیه بر نگرش های دینی سرایندگان آن ها) بررسی شده اند.که عبارتند از: گرشاسب-نامۀ اسدی طوسی، کوش نامه و بهمن نامۀ ایرانشاه/ایرانشان بن ابالخیر، سام نامه، زرین قبانامه، فرامرزنامۀ بزرگ، شهریارنامه و بانو گشسب نامه، برزونامه، کک کوهزاد و فرامرزنامۀ کوچک. پس از مطالعه و بررسی دقیق منظومه های پهلوانی، نتایج نگرش-های تلفیقی به دست آمده با توضیحی مختصر بیان شده است که عبارتند از: حضور پیامبران در منظومه های پهلوانی، نبرد سام و عوج بن عنق در سام نامه، انعکاس آیین فتوت در جهانگیرنامه، داستان نبرد شداد و سام، انعکاس نگرش های عرفانی در منظومه های پهلوانی، رسالت های پهلوانانۀ قهرمانان در منظومه های پهلوانی. این رساله از پنج بخش تشکیل شده است: فصل نخست پس از مقدمه، طرح پژوهشی است. فصل دوم، کلیات پژوهشی که شامل توضیحی دربارۀ مفهوم جریان شناسی وجریان-های مهم شعری مانند غزل نو و شعر منثور و هم چنین شناخت جریان های منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه است. فصل سوم روش تحقیق و فصل چهارم تبیین پژوهش است که در این فصل به طور تفصیلی به تاثیر ا