سیدمهدی مسبوق

إنّ علم الدلاله یُعد جزءًا من علم اللغه والذی یتطرق إلی دارسه المعنی للمفردات او العبارات فی النص والوصول إلی غایه المتکلم او الکاتب، واستعمل علم الدلاله فی النصوص الدینیه کالصحیفه السجادیه التی لها طبقات دلالیه معقده تلعب دوراً فاعلًا ومفتاحًا فی تحدید معنی المفردات، ویهدف هذا البحث إلی التطرق لعلم الدلاله التاریخی والبنیوی لکلمه العفو عن طریق المنهج الوصفی والتحلیلی، کما یحاول لدراسه کلمه العفو من جهه الدلاله اللغویه فی الصحیفه السجادیه، ورسمت اثر هذه الکلمه عبر الازمنه التاریخیه من العصر الجاهلی حتی الاسلامی والتی برزت لنا التطور الدلالی کالتخصیص والتعمیم والرقی والانحطاط الدلالی ونقلت لنا کلمه العفو بدلالتها المادیه والاشیاء المحسوسه معنی خاص مثل (الرسم والتراب والشعر والوفر) وإلی دلالات غیر محسوسه معنویه ووجدانیه، وبهذا خضعت هذه الکلمه من معانیها الوضعیه إلی وجه آخر مظهرًا من مظاهر التطور الدلالی التی ادرجتها الآثار الادبیه التاریخیه والنصوص الدینیه، وتنوعت معانی کلمه العفو الوارده فی الادعیه المبارکه والتی جعلت لها معانی متنوعه منها المغفره والسلامه والمحو واسم من اسماء الله الحسنی والترک والمثوبه بتاثیر السیاق الذی جعل لها معانی اخری متنوع الدلالات کی یطلق للمتلقی آفاق تشکیلیه وابداعیه، وصور لها الإمام (علیه السلام) معانی لکی ترتقی إلی قصدیه تامه

متن بودگی، با مشخصه های متعدّد و متنوّعی که دارد، موجبات بروز نگرش نویسنده و یا گوینده را فراهم می-آورد. «در سبک شناسی نحوی، نحوه هم نشینی واژگان و نظم ساختار دستوری آن ها مورد اهمیّت است» . به عنوان نمونه، با بررسی کیفیّت واژه چینی در جمله، می توان نحو معیار را از نحو سبک ساز، باز شناخت؛ و در یک دیدگاه جزئی، فردیّت را در سبک اشخاص مختلف، تحلیل نمود. سبک و ساختمان جمله ها نیز، با داشتن انواع متنوّع (گسسته، هم پایه، وابسته، متصل و تو در تو)، تنوّع های سبکی را به وجود می آورند، که از نظر معنایی متفاوتند؛ برای نمونه، سبک گسسته، گروهی از اندیشه های مستقل و جدا از هم را به نمایش می گذارد، این در حالی است که، سبک هم پایه با ایجاد ارتباطات معنایی میان ساخت های نحوی، شتاب سخن را فراوان و موجب پویایی متن می گردد «وجهیّت» نیز، در لایه نحوی مطرح شده و «یکی از روش های کشف دیدگاه، تفکر و اعتقاد نویسنده و نگرش او در ارتباط با محتوای عبارت است که از ساخت نحوی نشات می گیرد و از دیرباز موضوعی بحث برانگیز میان منطقیون و زبان-شناسان بوده است. از نظر لاینز (1977) در «وجهیّت»، نوع نگرش نویسنده نسبت به موضوع و صدق و کذب آن مشخص می گردد»

چکیده: کاربردشناسی مطالعه ای دربارۀ ارتباط میان ساختار زبان و کاربرد آن است. این رویکرد زبان شناسانه که بخشی از نظریۀ کلی معنا را تشکیل می دهد به صورت ویژه مربوط به معنای ضمنی و معانی استنباط شده و ناگفته هاست که شنونده در آن بر اساس تجربۀ مشترک دست به استنباط و استنتاج می زند. مهمترین مولفه ها برای تحلیل کاربردشناسانه کنش گفتار، ادب ورزی، استلزام ارتباطی، پیش انگاری و برهان ورزی است که به ترتیب زبان را در بافت کنش انسانی، عدول از اصول همکاری گفتمان، تکیه بر پیش فرض های مشترک و توجه به استدلال و برهان زبانی در تحقق اهداف گوینده مورد بررسی قرار می دهد. کاربست این رویکرد در تحلیل مفاهیم غیربیانی متون مذهبی از جمله نهج البلاغه کارگشا است بخصوص اگر در ابعاد تربیتی و اخلاقی مورد بررسی قرار بگیرد. این پژوهش قصد دارد با روش توصیفی- تحلیلی، گزاره های اخلاقی نهج البلاغه را با رویکرد کاربردشناختی مورد بررسی قرار دهد و کارکرد آن ها را در دریافت و درک مضامین پنهان و مقصود امام (ع( تبیین نماید. از این رو برای هر کدام از مولفه ها یک یا چند موضوع اخلاقی انتخاب شده و در نهایت این نتیجه حاصل شد که راهبردهای کاربردشناختی فرآیند ارتباط را تسهیل و تعابیر و مفاهیم جدیدی را به مخاطب منتقل می کنند که مستقیما بیان نمی شود. از این رو امام (ع) غالبا با در نظر گرفتن قدرت درک مخاطب از بیان صریح فراتر رفته و به روش غیر مستقیم متوسل می شود که بدون توسل به قراین متنی و بافت موقعیتی نمی توان به مقصود ایشان پی برد.

ترجمه بازسازی و بازآفرینی یک متن در زبانی دیگر است که مستلزم تسلط کامل مترجم به عناصر و دلالت-های درون زبانی و برون زبانی متن مبدا و نیز دلالت ها و نشانه های متنی و غیرمتنی زبان مقصد است و به معادل یابی و انتقال واحد ها و صورت های زبانی محدود نمی شود. ارتباط تنگاتنگ میان زبان و ادبیات فارسی و عربی باعث دادوستدهای پرشماری بین این دو زبان شده که از جملۀ آن ها ترجمۀ کتاب «مرزبان نامه» سعدالدین وراوینی توسط ابن عربشاه در سدۀ نهم است. ابن عربشاه مترجم توانمند و چیره دست در ترجمۀ خود رویکردی اقتباسی و آزاد اتخاذ نموده و کوشیده با ایجاد دگردیسی و بازآفرینی متن اصلی بر ترجمه خود لباس تالیف بپوشاند. پژوهش پیش رو با تکیه بر الگوی "وینه و داربلنه" و با هدف ارزیابی و کیفیت-سنجی ترجمۀ ابن عربشاه و تبیین میزان بهره گیری او از مولفه های ترجمۀ اقتباسی سامان یافته است. این الگو با توجه به مولفه های جامع، در دو رویکرد اساسی و مهم یعنی رویکرد مستقیم و رویکرد غیرمستقیم فرآیند ترجمه را مورد بررسی و نقد قرار می دهد. به واسطه رویکرد اول ترجمه بودن کتاب واکاوی می گردد و با استفاده از رویکرد دوم ترجمه اقتباسی مترجم مورد مطالعه قرار گرفته است. هم پوشانی برخی تکنیک ها در روند تحلیل منجر به خلط برخی نمونه ها می شد که با عنایت به این مساله تا حد ممکن سعی شد حدو مرز آن ها مشخص و نمونه ها از هم تفکیک گردد. با توجه به گستردگی حجم کتاب، نمونه هایی در این راستا تحلیل و بر اساس همان توضیحات نمونه های دیگری در جدول ذکر شده است. برآیند پژوهش نشان داد که «فاکهه الخلفاء» ترجمه ای اقتباسی از مرزبان نامه وراوینی است و مترجم با کاربست معادل های همسو با زبان مقصد، جایگزین کردن عبارات ساده به جای ساختارهای پیچیده، افزایش و کاهش معنای واژگان، زبان ترجمه را عادی و طبیعی نموده است. در تطبیق ترجمۀ او با الگوی وینه و داربلنه نیز مشخص شد که مترجم از رهگذر ترجمۀ غیر مستقیم و با بهره گیری از تکنیک های جابجایی، تغییر بیان، معادل یابی و اقتباس، دگرگفتی دیگر از اثر گرانسنگ «مرزبان نامه» ارائه داده است. وی متن مقصد را به گونه ای به افق دید خوانندۀ عرب زبان نزدیک نموده که افزون بر این که زمینۀ خوانایی آن را فراهم نموده باعث شده خوانندۀ عرب زبان به خوبی با متن ارتباط برقرار نماید.

چکیده نظریه رومن یاکوبسن یکی از کامل ترین نظریه زبان شناسی معاصر در بررسی آثار ادبی و تعلیمی است. رومن یاکوبسن نظریه پرداز مکتب فرمالیستی پراگ، معتقد است که هریک از اشکال خبری و انشائی پیام اهدافی دارد که در پرتو اهداف ارتباطی آن قابل تبیین است. وی معتقد است که تکیه کلام بر یکی از عوامل شش گانه ارتباط شامل فرستنده، گیرنده، پیام، زمینه، مجرای ارتباطی، و رمزگان است و این ارکان دارای نقش های زبانی شش-گانه ای هستند که شامل عاطفی، ترغیبی، شعری، ارجاعی، همدلی و فرازبانی می شود. این نظریه قابل تطبیق بر خطبه های نهج البلاغه می باشد؛ چه آنکه این خطبه ها از تمام مولفه های مطرح در این نظریه برخوردار است: امام (ع) به عنوان فرستنده، مخاطبان به عنوان گیرنده، محتوای کلام به عنوان پیام، شنیدار در روز ایراد خطبه ها و دیدار در امروز به عنوان مجرای ارتباطی، واژگان به عنوان رمزگان و حوادث و رخداد ها به عنوان زمینه به شمار می روند. نظر به فراوانی خطبه ها در نهج البلاغه، بیست خطبه از این خطبه ها را به عنوان زمینه پژوهش برگزیده و بر اساس روش تحلیلی- توصیفی در پرتو نظریه ارتباط کلامی یاکوبسن با هدف شناسایی و تبیین میزان انطباق مولفه های مطرح در این نظریه بر متن نهج البلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.. نتایج این پژوهش نشان داد که نقش های زبانی در خطبه های طولانی جز در موارد اندک با ساخت آن هماهنگ نبوده و امام (ع) هدف خود را بدون صراحت بیان می دارد و تمام ساخت های تعریف شده در نظریه یاکوبسن را با بخشیدن رنگ متناسب با کارکرد مورد نظر به کار می گیرد، و به عنوان مثال می بینیم که دو ساخت ارجاعی و فرازبانی نقش های عاطفی و ترغیبی را ایفا می نمایند. آنچه در این فرایند امام (ع) را یاری می دهد به کارگیری تشبیه، استعاره و نیز جناس و برقراری توازن بین کلمات و مراعات نظیر در کلام ایشان است. در خطبه های کوتاه شاهد آنیم که ساخت های زبانی با کارکرد ارتباطی خود منطبق و همسو بوده و امام (ع) از به کارگیری آرایه های بیانی کاسته و از محسنات بدیعی مانند اقتباس، تضمین و اسلوب حکیم بیشتر بهره می گیرد.

ترجمه یکی از اساسی ترین مسائل ادبی دنیای معاصر است، چرا که وظیفه مترجم تنها جایگزینی الفاظ نیست، بلکه به عنوان یک عنصر فعال و میانجی گر، سعی در انتقال معنای متن مبدا و حفظ ساختار زبان مقصد و معیار دارد. نشانداری یک مفهوم زبان شناختی ا ست که با کمک آن می توان کاربرد کم یا زیاد برخی ساخت ها یا مقوله های زبانی و وجود برخی محدودیت ها در کاربرد آن ها را توجیه کرد. مفهوم نشانداری از مفهوم اولیه اش که توسط تربستکوی مطرح شد، به مرور تغییر کرد و وارد دیگر سطوح زبانی شد. علاوه بر نشانداری واجی، نشانداری صرفی، نحوی، التزامی، توزیعی، معنایی و استعاری نیز مورد بررسی و واکاوی محققان زبان شناس قرار گرفت. پژوهش پیش رو با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد زبان شناختی و با هدف کیفیت سنجی و ارزشیابی منتخبی از ترجمه های نهج البلاغه ابتدا به معرفی نشاندار استعاری با تکیه بر استعاره مفهومی و سپس ترجمه ی واژگان و جملات نشاندار استعاری خطبه غرّاء و نامه سی و یکم از نهج البلاغه در پنج ترجمه ی انصاریان، مبشری، فیض الاسلام، زمانی و شهیدی بر اساس سطح سبکی گارسس می پردازد. سطح سبکی دارای ویژگی های مثبت؛ حفظ اسم های خاص با معادل در متن مقصد و حفظ آرایه های ادبی و دارای ویژگی های منفی؛ حفظ ساختارهای متن مبدا، بسط خلاقانه، بسط ساده، اشتباه مترجم، حذف آرایه های ادبی به خصوص استعاره و تغییر در آرایه های ادبی می باشد و به وجود رابطه معکوس بین جنبه های منفی و مثبت و میزان مقبولیت قائل است. بدین معنا که، هر چه مقدار ویژگی های منفی بیشتر باشد، میزان کفایت (دقت مترجم در رساندن پیام مورد نظر) و مقبولیت (میزان پذیرفتنی بودن از نظر خوانندگان زبان مقصد) کمتر است و هر چه ویژگی های مثبت بیشتر باشد، میزان کفایت و مقبولیت زیادتر خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می دهد، روش ترجمه انصاریان با حفظ استعاره به عنوان ویژگی مثبت در سطح سبکی گارسس بیشترین همخوانی و مبشری، زمانی و شهیدی به ترتیب در مراحل بعدی قرار دارند و روش ترجمه فیض الاسلام بیشتر با افزوده سازی همخوانی دارد و همچنین روش ترجمه انصاریان از ویژگی منفی کمتر و در مجموع روش ترجمه انصاریان از کفایت و مقبولیت بیشتری برخوردار است.

مطالعات تطبیقی در دو سده اخیر میلادی، افق های گسترده ای را در برابر چشمان ملت های جهان به ارمغان آورده است. تلفیق مطالعات تطبیقی با دنیای پایداری و مقاومت، زوایای گوناگون و پنهان جوهر مشترک انسانی را به ما نشان می دهد، چرا که پایداری انسان در برابر ظلم و ستم همیشگی بوده و نشان از وجود همگونی های فراوانی دارد که تاریخ، گواه آن است. ملت ستمدیده فلسطین و کردستان عراق در نیمه دوم قرن بیستم میلادی به پایداری در برابر ظلم برخاستند و در کنار آنان، شاعران نیز دوشادوش مردم خود جنگیده و آثار پایداری فراوانی آفریدند. پژوهش حاضر ضمن بررسی شعر پایداری سمیح قاسم شاعر معاصر فلسطینی و عبدالله پَشیو شاعر معاصر کردستان عراق در نیمه دوم قرن بیستم میلادی با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مکتب تطبیقی آمریکایی، نمایی کلی از اوضاع شعر پایداری در ادبیات عربی و کردی در بازه زمانی یاد شده ارائه نموده است. ظلم و استبداد از مهم ترین عوامل پیدایش شعر پایداری در ادبیات عربی و کردی نیمه دوم قرن بیستم است. برآیند پژوهش نشان داد که مهم-ترین درون مایه های پایداری دو شاعر، آگاه سازی ملت خویش و دعوت آنان به مبارزه و القای روحیه امید به پیروزی در آینده با تکیه بر نمادهای عربی – اسلامی – مدیترانه ای در شعر قاسم، و کردی – اسلامی – ایرانی در شعر پشیو به منظور برانگیختن شور و حماسه ملی و دینی می باشد.

در دوران معاصر "ارزیابی میزان کیفیت" ترجمه ها به عنوان یکی از اصلی ترین زیرمجموعه های "مطالعات ترجمه"، رشد چشمگیری داشته است. پژوهش های انجام گرفته در این حوزۀ علمی درصدد شناخت انواع ترجمه و بهبودبخشی و کیفیت سنجی آن از طریق ارائۀ چارچوب هایی برای سنجش ترجمه هاست. لذا ترجمه شناسی با تکیه بر نظریات علمی در باب چیستی، سبک ها و راهبردهای ترجمه، به دنبال آن است تا بستری مناسب برای پایه ریزی الگوهای مختلفِ کیفیت سنجی ترجمه ها فراهم آورد. از میان الگوهای مطرح شده، الگوی گارسس، مدلی چندبُعدی و با تکیه بر آراء نظریه پردازانی چون نیومارک و وینی و داربلنه مطرح شده است. این الگو مشتمل بر چهار سطح است که هر کدام زیرگروه ها یا تکنیک های خاص خود را دارند. طبق این الگو، انواع تکنیک های ترجمه، دارای جنبه ها و ویژگی های مثبت و منفی هستند، و مقادیر به کارگیری هر تکنیک از سوی هر کدام از مترجمان، نشان دهندۀ میزان جنبه های مثبت و منفی است. وی براساس مقادیر به دست آمده از تکنیک ها، در نهایت میزان ویژگی های مثبت و منفیِ بیانگر کفایت و مقبولیت ترجمه ها و سپس میزان کیفیت آنها را مورد ارزیابی قرار می دهد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی از نوع مقابله ای پنج ترجمۀ «آیتی، فولادوند، زمانی، مجتبوی، صفارزاده» از سه سورۀ «نبا، تکویر، مطففین» را به ترتیب با سبک های ترجمه ای «تحت اللفظی، وفادار، معنایی، ارتباطی، آزاد» براساس الگوی گارسس مورد ارزیابی کیفی قرار داده است؛ با تکیه بر آمار و نمودار، مقادیر به دست آمده از تکنیک های به کارگرفته شده از سوی مترجمان مقایسه شده و میزان بهره مندی هر کدام در انواع زیرگروه ها و تکنیک های این آیات از لحاظ کفایت و مقبولیت مشخص گردیده است. برآیند پژوهش نشان داد، به ترتیب براساس بسامد به دست آمده از الف: جنبه های مثبت و ب: جنبه های منفی کفایت و مقبولیت با ارجاع به نمودارها، میزان اولویت ترجمه ها بدین صورت است: الف: 1. صفارزاده،2. مجتبوی،3. زمانی،4. فولادوند،5. آیتی؛ ب: 1. صفارزاده،2. آیتی،3. فولادوند،4. زمانی،5. مجتبوی. براساس مقادیر برآمده از ویژگی های مثبت و منفی، میزان حصول کیفیت ترجمه ها به ترتیب از بالاترین تا کمترین میزان بدین وجه است: 1. مجتبوی 2. زمانی، 3. صفارزاده، 4. فولادوند، 5. آیتی. این مسئله گویای این مطلب است که ترجمۀ آیتی و سپس فولادوند، به علت اه

إن الزمن السردی قد اصبح مفتاحا لفهم الاعمال الادبیه الحدیثه والکشف عن دلالاتها وله دور فاعل فی عملیه تکوین مضمون القصه القصیره الحدیثه. درسنا فی هذه الدراسه اشکال الزمن السردی فی قصه«الخطوبه» لبهاء طاهر فی ضوء نظریه جیرار جینیت وبالاعتماد علی المنهج الوصفی التحلیلی، وبّینا دورها فی عملیه إنتاج الفکره والمضمون وعمق العلاقه بین اشکال الزمن السردی ووجهه نظر الکاتب فی التعبیر عن واقعه ومشاعره، حیث یمکن تصنیف مراحل تطور المضمون فی هذه القصه إلی ثلاثه محاور رئیسه: الحلم، والسلطه، وموت الحلم. وکانت النتیجه ان الکاتب قد عالج کل هذه المحاور بدقه وببعد النظر، حیث نری هندسه متکامله فی توظیف الزمن السردی فی إطار تکوین المضمون، علما بان الشکل والمضمون وجهان لعمله واحده. وتوزیع الادوار علی تقنیات الوقفه، والمشهد، والتواتر، وبراعه الکاتب فی التنقل بین الوقفه والمشهد فی النص، یمضی بالسرد إلی الامام بکل سلاسه ویجعل المضمون ینمو ویتطور. وتغلب علی النص تقنیات المشهد والوقفه الوصفیه ثم التواتر کما ان للاستشراف والتلخیص دورا بارزا فی عملیه تکوین المضمون فی القصه.

چکیده: واژه «تعادل» که در زبان فارسی از آن با عنوان برابری و در زبان انگلیسی با عنوان (equivalence) و در زبان عربی نیز با عنوان «التکافو» شناخته می شود، یکی از مسائل مهم ترجمه می باشد. برای آن که ترجمه یک متن بتواند از تعادل قابل قبولی برخوردار باشد، مترجم باید همه اجزای متن زبان مبدا را مورد توجه قرار دهد. یکی از مهم ترین اجزای تعادل ترجمه ای را واژگان تشکیل می دهند. برابریابی برای کلمات، سخت ترین بخش ترجمه است که ظریف است و به تجربه، دانش و مهارت فراوان نیاز دارد و این امر در ترجمه متون دینی از حساسیت بیشتری برخوردار است . بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی، فرایند « معادل سازی» و « برابری» را در سطح واژگان در پنج ترجمه فارسی ( ترجمه آقابان معزی، الهی قمشه ای، آیتی، فولادوند، رضایی اصفهانی) از نیمه دوم قرآن کریم بررسی کند. از این رو. پنج مولفۀ معنای ارجاعی، ضمنی، تقابلی، همایشی و آحاد معنایی مورد بررسی قرار می گیرد. برآیند پژوهش نشان می دهد که در مقوله برابریابی واژگانی چالش هایی وجود دارد که گاهی دقت در ترجمه را مورد هدف قرار می دهد. چنانکه در مقوله معنای ارجاعی، چالش هایی همچون ریشه یابی دقیق، نیاز به شناخت واژه در فرهنگ زبان مبدا در زمان استعمال، شباهت شکلی برخی واژگان در زبان مبدا و گاهی شباهت در زبان مبدا و مقصدا، باعث کاستی هایی در ترجمه می شود و توجه به این موارد در عملکرد مترجم موثر می-باشد. در معنای تقابلی و همایشی نیز شناخت بافت کلام و شناخت واژگان هم نشین از ضروریات است که نادیده گرفتن این مساله موجب ضعف برخی ترجمه ها در انتقال معانی شده است. در مقوله آحاد معنایی نیز غفلت از واژگان نشان دار و بی نشان و ساختمان معنایی واژه و عدم تمایز بین واژگان به ظاهر مترادف باعث ارائه معادل های غیردقیقی شده است. در معنای ضمنی نیز از جمله مسائل مهم، روش شناسی در انتقال مفاهیم بلاغی همچون استعاره، کنایه و مجاز است که عدم توجه به آن ترجمه را از دقت به دور می کند. با توجه به آنچه که از نمونه ها بررسی شده آقای رضایی و معزی در بخش معنای ارجاعی نسبت به بقیه بهتر عمل کرده اند. در معنای تقابلی و همایشی نیز ترجمه آقای الهی قمشه ای از آنجا که یک ترجمه آزاد وتفسیری می باشد سعی داشته این هم نشینی را بهتر رعایت کند و به ترجمه معجمی از واژگان بسنده نکند. در م

چکیده: در سالیان اخیر مطالعات حوزه ترجمه، جهش چشمگیری را به خود دیده است. پژوهش های صورت گرفته در این حوزه، بیشتر برآن بوده است تا ضمن ارائه تحلیل های علمی و نقادانه از شیوه های ترجمه، بستری را به منظور دستیابی به تعادل ترجمه ای فراهم نماید. این نوع پژوهش ها که رسالت خود را در نشان دادن مسیر دستیابی به تعادل هر چه بیشتر می دانند، دیری است که با ارتباط با دانش معناشناسی و سایر علوم بلاغی و ادبی، در بطن خود، نظریات علمی و سازنده ای را به ترجمه پژوهان ارائه نموده اند. نتایج این پژوهش ها حاکی از آن است که تعادل ترجمه ای، نه تنها در حوزه واژگان؛ بلکه در سایر عناصر متن از قبیل بافت و ساختار نحوی و غیره ... جریان دارد. به دیگر سخن، برای رسیدن به تعادل حداکثری در ترجمه، همه عناصر و اجزای متن دو زبان مبدا و مقصد مورد برابریابی قرار می گیرند. نکته دیگری نیز که ترجمه پژوهان برآن اتفاق نظر دارند این است که هرگز نمی توان در فرایند ترجمه به تعادل کامل دست یافت؛ چرا که امکانات زبانی زبان های مختلف همه در یک سطح قرار ندارند. یکی از مهم ترین اجزای تعادل ترجمه ای را واژگان تشکیل می دهند. واژگان به عنوان سنگ بنای ساختمان متن، با چینش منظم خود در بافت کلام، سازنده معانی مختلفی هستند. در مقوله تعادل واژگانی، برای آنکه بتوان به راهکاری منظم و علمی دست یافت، نخستین گام، آشنایی با انواع مختلف معنا در دانش معناشناسی است. در این پژوهش، تلاش می شود تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی، ضمن معرفی برخی اقسام مختلف معانی مطرح در دانش معناشناسی، به نقد و تحلیل عملکرد پنج ترجمه فارسی از خطبه های نهج البلاغه در دستیابی به تعادل واژگانی بپردازیم. در همین راستا با انتخاب شش نوع از معنا در معناشناسی تحت عناوین معانی ارجاعی، تقابلی، همایشی، آحاد معنایی، ضمنی و صرفی، ضمن معرفی اجمالی این نوع معانی و کارکرد آن در فرآیند ترجمه، عملکرد ترجمه های فارسی خطبه های نهج البلاغه را از این منظر مورد واکاوی قرار می دهیم . برآیند پژوهش حاکی از این است که عملکرد مترجمان در مقوله برابریابی دقیق واژگانی با یکدیگر یکسان نبوده است. در مقوله معنای ارجاعی واژگان، چالش هایی همچون هم شکل بودن برخی واژگان در زبان عربی و فارسی موجب لغزش مترجمان در برابریابی شده است. از دیگر سو علی رغم اینکه بافت کلام، نقشی اساسی را در معنایابی ایفا می

ترجمه از تاریخی کهن برخوردار است که زمان معیّنی را نمی توان برای آن متصور شد. این حوزه از علم در دوران معاصر همزمان با شکل گیری رنسانس و سایر تحولات و پیشرفت ها علمی و ادبی و صنعتی بر سرعت خود افزود تا اینکه امروزه می توان آن را یکی از پرترافیک ترین شاخه های علمی حال حاضر قلمداد کرد. نظریات و دیدگاه های ترجمه بخش بزرگی از مطالعات ترجمه در عصر حاضر را شکل می دهد اما با اندکی دقت و جستجو خواهیم یافت که بیشتر این آراء و نظرات پیرامون دو گرایش و رویکرد سنتی ترجمه یعنی تحت اللفظی و آزاد می چرخد و همچنان نزاع ها و درگیری میان طرفداران ترجمه تحت اللفظی و موافقان آن دایر است؛ با این تفاوت که دیگر از بدیهیات و قواعد ساده و کلی گویی های نقدی قدیم خبری نیست بلکه علم ترجمه در حال حاضر با بسیاری از شاخه های علمی در ارتباط است و نظریات مختلف ریزه کاری های درس ترجمه را کشف و بررسی نموده اند. از جمله تغییراتی که دو رویکرد دیرین ترجمه به خود دید تغییرات اسمی بود که امروزه با عنوان مبداگرایی و در مقابل مقصدگرایی شناخته می گردد. نظریه پردازان را به طور کلی نمی توان در یکی از ردیف ها خاص نشاند بلکه باید با مطالعه نظریات آنها دید که آن نظریه پرداز به کدام گرایش تمایل دارد. در این میان برخی به صراحت علم مبداگرایی و مقصدگرایی را برافراشته اند در تالیفات و دیدگاه ها خود یکی از این دو محور را اساس کار خود قرار داده اند. از جمله مهترین طرفداران مبداگرا آنتوان برمن و مهمترین مقصدگرایان ژان رنه لادمیرال است. لادمیرال در کتاب مشهور خود به نام قضایایی برای ترجمه کردن نظرات و دیدگاه-هایی خود را درباب ترجمه با تاسی از رویکرد مقصدگرایی پی می افکند و سعی دارد با لحاظ کردن جنبه عملی ترجمه نظراتی را ارائه دارد که در عمل و فرایند ترجمه مترجم را یاری رساند و راهی برای ترجمه ای بهتر و خواناتر پیش روی مترجمان بگذارد. رساله حاضر با ارائه دیدگاه لادمیرال و توصیف رویکرد و راهکار او به نقد و بررسی ترجمه های فارسی هزار و یک شب می پردازد. مهم ترین یافته های پژوهش حاضر ضرورت به کارگیری الگوی لادمیرال برای ترجمه متون داستانی و افسانه-ای است که سبب افزایش و تحکیم خوانایی و روانی متن ترجمه شده می گردد. در میان ترجمه های کتاب ترجمه تسوجی از زبانی جذاب، شیوا برخوردار است که تناسب زیادی با رویکرد آزاد و مقصدگرایی لادم

ترجمه از تاریخی کهن برخوردار است که زمان معیّنی را نمی توان برای آن متصور شد. این حوزه از علم در دوران معاصر همزمان با شکل گیری رنسانس و سایر تحولات و پیشرفت ها علمی و ادبی و صنعتی بر سرعت خود افزود تا اینکه امروزه می توان آن را یکی از پرترافیک ترین شاخه های علمی حال حاضر قلمداد کرد. نظریات و دیدگاه های ترجمه بخش بزرگی از مطالعات ترجمه در عصر حاضر را شکل می دهد اما با اندکی دقت و جستجو خواهیم یافت که بیشتر این آراء و نظرات پیرامون دو گرایش و رویکرد سنتی ترجمه یعنی تحت اللفظی و آزاد می چرخد و همچنان نزاع ها و درگیری میان طرفداران ترجمه تحت اللفظی و موافقان آن دایر است؛ با این تفاوت که دیگر از بدیهیات و قواعد ساده و کلی گویی های نقدی قدیم خبری نیست بلکه علم ترجمه در حال حاضر با بسیاری از شاخه های علمی در ارتباط است و نظریات مختلف ریزه کاری های درس ترجمه را کشف و بررسی نموده اند. از جمله تغییراتی که دو رویکرد دیرین ترجمه به خود دید تغییرات اسمی بود که امروزه با عنوان مبداگرایی و در مقابل مقصدگرایی شناخته می گردد. نظریه پردازان را به طور کلی نمی توان در یکی از ردیف ها خاص نشاند بلکه باید با مطالعه نظریات آنها دید که آن نظریه پرداز به کدام گرایش تمایل دارد. در این میان برخی به صراحت علم مبداگرایی و مقصدگرایی را برافراشته اند در تالیفات و دیدگاه ها خود یکی از این دو محور را اساس کار خود قرار داده اند. از جمله مهترین طرفداران مبداگرا آنتوان برمن و مهمترین مقصدگرایان ژان رنه لادمیرال است. لادمیرال در کتاب مشهور خود به نام قضایایی برای ترجمه کردن نظرات و دیدگاه-هایی خود را درباب ترجمه با تاسی از رویکرد مقصدگرایی پی می افکند و سعی دارد با لحاظ کردن جنبه عملی ترجمه نظراتی را ارائه دارد که در عمل و فرایند ترجمه مترجم را یاری رساند و راهی برای ترجمه ای بهتر و خواناتر پیش روی مترجمان بگذارد. رساله حاضر با ارائه دیدگاه لادمیرال و توصیف رویکرد و راهکار او به نقد و بررسی ترجمه های فارسی هزار و یک شب می پردازد. مهم ترین یافته های پژوهش حاضر ضرورت به کارگیری الگوی لادمیرال برای ترجمه متون داستانی و افسانه-ای است که سبب افزایش و تحکیم خوانایی و روانی متن ترجمه شده می گردد. در میان ترجمه های کتاب ترجمه تسوجی از زبانی جذاب، شیوا برخوردار است که تناسب زیادی با رویکرد آزاد و مقصدگرایی لادم